Gewichtstoename bij behandeling van kanker

Gewichtstoename
bij behandeling van
kanker
Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo.
Inleiding
U bent tijdens uw behandelingen tegen kanker ongewenst in
gewicht aangekomen. In deze folder leggen we uit waardoor dit
ontstaat en wat u er tegen kunt doen. Ook geven we u adviezen
over gezond eten en over afvallen.
Waardoor gewichtstoename?
Bij sommige behandelingen van kanker komt gewichtstoename erg
vaak voor, bijvoorbeeld bij borstkanker. Het kan voor u erg vervelend zijn, zeker als u veel bent aangekomen. Door het extra
gewicht voelt u zich misschien niet prettig, onzeker of heeft u
moeite met bewegen.
Chemotherapie en hormoontherapie kunnen een toename in
gewicht geven.
Chemotherapie
Vooral chemotherapie zorgt voor gewichtstoename. Dit heeft te
maken met de volgende zaken:
 Meer vet en minder spiermassa
Door de chemotherapie wordt de hoeveelheid vet in uw lichaam
groter en de hoeveelheid spiermassa minder. Vetcellen
gebruiken minder energie dan spieren.
U heeft dus minder energie nodig, maar u blijft evenveel eten.
Het teveel aan energie wordt in uw lichaam als vet opgeslagen.
Hierdoor komt u in gewicht aan.
 Stofwisseling trager
Chemotherapie zorgt er ook voor dat uw stofwisseling trager
wordt. Dit betekent dat uw lichaam minder energie nodig heeft
om alles te doen. Ook dit merkt u meestal niet.
 Vaker trek. Sommige chemotherapieën zorgen er voor dat u
vaker trek heeft en vaak in vette producten. Hierdoor kunt u
eetbuien krijgen waarin u veel eet, bijvoorbeeld een hele zak
chips of nootjes. Deze extra energie wordt ook weer opgeslagen
als vet.
1
Hormoontherapie
Bij sommige vormen van kanker wordt er hormoontherapie
toegepast, bijvoorbeeld bij borstkanker. Hormoontherapie zorgt voor
veel veranderingen in het lichaam, maar meestal alleen als u de
hormoontherapie meer dan enkele weken moet gebruiken.
Hormoontherapie zorgt op ongeveer dezelfde manier als
chemotherapie voor extra gewicht: uw spiermassa wordt minder en
er wordt meer vet aangemaakt. Verder kan ook hormoontherapie
zorgen voor een tragere stofwisseling.
Andere redenen
Er zijn ook andere redenen voor gewichtstoename. De behandeling
kan stress geven en vermoeidheid. Daardoor heeft u misschien
geen trek meer of juist wel. Of misschien heeft u geen zin meer om
te koken doordat u zo moe bent en haalt u vaker een kant-en-klare
maaltijd of een pizza.
Het kan ook zijn dat u door uw vermoeidheid minder bent gaan
bewegen. Misschien was u altijd heel actief en nu ineens niet meer.
En als u minder beweegt heeft u minder energie nodig.
Tenslotte zou het kunnen dat u meer en/of ongezond bent gaan
eten, omdat u zich verdrietig voelt.
Afvallen of niet?
Uw eerste gedachte kan misschien zijn om een dieet te gaan volgen
om de extra kilo’s weer kwijt te raken. Toch is dit niet verstandig. Het
kost uw lichaam gewoon te veel moeite om zowel te vechten tegen
de kanker, de behandelingen te ondergaan en ook nog om af te
vallen. U zult zich daardoor niet prettig voelen en misschien zelfs
ziek worden.
Probeert u er wel voor te zorgen dat u niet méér aankomt. Het is
belangrijk dat u niet meer energie binnenkrijgt dan uw lichaam nodig
heeft. Alles wat u eet en drinkt wat het lichaam niet gebruikt, wordt
namelijk opgeslagen als vet.
2
Als u aankomt betekent dit dus dat u meer bent gaan eten of dat uw
lichaam minder energie nodig heeft dan u gewend bent. U kunt uw
lichaam weer in balans krijgen en niet meer aankomen, door minder
te eten of er voor te zorgen dat u meer energie gaat verbruiken.
Verderop in deze folder geven we u adviezen hiervoor.
We raden u aan om pas na uw behandeling en als u zich beter
voelt, aan afvallen te denken. De kilo’s die u bent aangekomen gaan
er vaak moeilijk weer af. Zoek daarom hierbij eventueel hulp van
een diëtist. Via uw huisarts kunt u naar een zelfstandig gevestigde
diëtist (zie Gouden gids) of een diëtist via de thuiszorg.
Het nut van wegen
Om uw gewicht goed in de gaten te houden is het belangrijk om te
wegen. Dit hoeft u niet dagelijks te doen. Eén of twee keer per week
is genoeg. Doe dit altijd op hetzelfde moment van de dag, het liefst
zodra u uit bed komt en naar het toilet bent geweest. Stap zonder
kleding of in uw pyjama of ondergoed op de weegschaal, zodat uw
kleding niet meegewogen wordt. Merkt u dat u toch nog verder
aankomt? Neem dan contact op met uw arts of diëtist. Zij kunnen u
verder helpen om meer grip op uw gewicht te krijgen.
Gezond blijven eten
Het is verstandig om gezond te blijven eten. Kijkt u eens goed naar
wat en hoeveel u iedere dag eet. Haal de ongezonde dingen er uit of
vervang deze door iets wat gezonder is. Het is in ieder geval
belangrijk dat u alle producten uit onderstaande tabel dagelijks
gebruikt.
3
Voedingsmiddel Hoeveelheid
Bijzonderheden
Brood
4-5 sneetjes
Aardappelen
3 stuks (= 200 gram)
Groente
Fruit
minimaal 200 gram
2 porties
Kaas
1 à 2 plakjes
Vlees, vis, kip of
vervanging
Vleeswaren
maximaal 100 gram
onbereid
1 à 2 plakjes
Vocht
Broodsmeersel
Vet voor de
bereiding van de
warme maaltijd
minimaal 1½ liter
5 gram per snee
15 gram
bruin- of
volkorenbrood
te vervangen door
(zilvervlies)-rijst of
(volkoren) pasta
zonder boter of saus
1 portie is bijv.
1 appel of
10-15 druiven of
1 glas ongezoet
vruchtensap
magere soorten
20+ / 30 +
magere soorten
1- 2 x per week vis
magere soorten
geen worst
matig met alcohol
halvarine
vloeibaar bak en
braadproduct,
dieetmargarine of
plantaardige olie
Het is belangrijk om ongezonde tussendoortjes te laten staan of te
vervangen door een gezonder product. Vermijd zoveel mogelijk
producten met veel vet of suiker. Bedenk van tevoren hoeveel en
wat u neemt. Als u een extraatje wilt, zijn dit goede suggesties:
 Zoete extraatjes: drop, kauwgom, zuurtjes, (volkoren) biscuit,
Sultana, Evergreen, ontbijtkoek.
 Hartige extraatjes: Japanse mix, zoute stokjes.
Rauwkost en suikervrije kauwgom mag u altijd gebruiken.
4
Via het Voedingscentrum is veel informatie te verkrijgen over
gezonde voeding. Ook kunt u hier brochures bestellen. Verderop in
de folder vindt u meer informatie over het voedingscentrum.
Tips
Als u last heeft van eetbuien, probeer dan afleiding te zoeken tijdens
deze momenten. Ga bijvoorbeeld iets doen wat u leuk vindt, het
liefst buitenshuis (wandelen of fietsen). Zo kunt u minder makkelijk
toegeven aan de eetbui.
Wees overigens niet tè streng voor uzelf: kanker is al zwaar genoeg.
Maak het niet moeilijker dan het al is. Hoewel gezond eten
belangrijk is, betekent het niet dat u niets lekkers meer mag eten.
Probeer alleen zo veel mogelijk te kijken naar een gezondere
variant.
Bewegen
Bewegen kan een goed hulpmiddel zijn tijdens uw behandelingen
om te voorkomen dat u aankomt. Probeer uit te zoeken welke
manier van bewegen u prettig vindt. Denk bijvoorbeeld aan
zwemmen of fietsen. Door te sporten blijven uw spieren sterker.
Bovendien verbranden spieren veel energie.
Een bijkomend voordeel van sporten is dat het er voor kan zorgen
dat u uw behandelingen beter verdraagt. U kunt zich energieker en
minder gestrest voelen en het kan zijn dat u beter slaapt. Ook kan
sporten uw zelfvertrouwen ten goede komen, waardoor u zich beter
kunt gaan voelen. Probeer wel uw grenzen te herkennen. Als
sporten niet lukt, kunt u kiezen voor wat lichter lichamelijke
inspanning, zoals tuinieren, wat huishoudelijk werk of een rustige
wandeling.
5
Samengevat






Aankomen in gewicht tijdens de behandeling is geen vreemd
verschijnsel.
Aankomen heeft meestal te maken met uw behandeling of de
lichamelijke veranderingen die hiermee samengaan.
Ga niet lijnen tijdens uw behandeling. Bewaar dit voor later.
Probeer tijdens uw behandeling gezond te eten om verdere
gewichtstoename te voorkomen.
Sporten kan u helpen om uw gewicht stabiel te houden. Het kan
er ook voor zorgen dat u zich beter voelt.
Weeg u één of twee keer per week en houd dit goed bij. Ziet u
grote veranderingen, neem dan contact op met uw arts of diëtist.
Voor meer informatie
Voedingscentrum
Voor meer info kunt u kijken op de website van het voedingscentrum, www.voedingscentrum.nl.
Tot slot
Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u
bellen met de afdeling Diëtetiek, tel. (078) 652 33 97.
Als u verhinderd bent voor uw afspraak, wilt u dit dan zo spoedig
mogelijk laten weten? De vrijgekomen plaats kan dan voor een
andere patiënt gebruikt worden.
Uitsluitend voor het wijzigen van een afspraak bij de afdeling
Diëtetiek, belt u ook voor alle locaties naar tel. (078) 652 33 97.
6
Albert Schweitzer ziekenhuis
november 2016
pavo 0915