Moetivatie* of *motivatie om te bewegen:* de rol van

"Moet”-ivatie of motivatie tot bewegen:
uitdagingen binnen de multidisciplinaire behandeling van ernstige
psychiatrische aandoeningen
Davy Vancampfort, PhD
UPC KU Leuven, campus Kortenberg, Belgium
KU Leuven Department of Neurosciences, Belgium
KU Leuven Department of Rehabilitation Sciences, Belgium
What
is the
main role
Zouden
patiënten
met
of aschizofrenie
physical therapist
meer
within
the
treatment
of
MOETEN bewegen?
patients with
schizophrenia?
50:50
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
$1 Million
$500,000
$250,000
$125,000
$64,000
$32,000
$16,000
$8,000
$4,000
$2,000
$1,000
$500
$300
$200
$100
Evolutie van de levensverwachting in Denemarken:
algemene bevolking versus schizofrenie
Nielsen RE, e.a. (2013). Increasing mortality gap for patients diagnosed with schizophrenia over the last three decades--a Danish nationwide study from
1980 to 2010. Schizophrenia Research 146(1-3), 22-7
3
Doodsoorzaken bij patiënten met schizofrenie
in USA
Colton C, Manderscheid R. (2006). Congruencies in increased mortality rates, years of potential life lost, and causes of death among public mental health clients in eight
states. Preventing Chronic Disease, 3(2), A42.
“The heart truth”
What
is the
main role
Zouden
patiënten
met
of aschizofrenie
physical therapist
meer
within
the
treatment
of
MOETEN bewegen?
patients with
schizophrenia?
50:50
A: Ja, meer bewegen is altijd goed.
C: Ja, maar beweeginterventies zijn nog altijd
complementaire interventies.
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
$1 Million
$500,000
$250,000
$125,000
$64,000
$32,000
$16,000
$8,000
$4,000
$2,000
$1,000
$500
$300
$200
$100
B: Ja, hoewel de wetenschappelijke evidentie
specifiek voor schizofrenie is beperkt.
D: Ja, en beweeginterventies zijn primordiaal.
What
is the
main role
Zouden
patiënten
met
of aschizofrenie
physical therapist
meer
within
the
treatment
of
MOETEN bewegen?
patients with
schizophrenia?
50:50
A: Ja, meer bewegen is altijd goed.
C: Ja, maar beweeginterventies zijn nog altijd
complementaire interventies.
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
$1 Million
$500,000
$250,000
$125,000
$64,000
$32,000
$16,000
$8,000
$4,000
$2,000
$1,000
$500
$300
$200
$100
B: Ja, hoewel de wetenschappelijke evidentie
specifiek voor schizofrenie is beperkt.
D: Ja, en beweeginterventies zijn primordiaal.
Niet de “efficacy” (dosis-respons), maar de “effectiveness “ van
bewegingsinterventies (de implementatie) dient onderwerp van
toekomstig onderzoek te zijn!
Mmm, ik zie het van
hieruit niet of ze
effectief bezig zijn!
Terwijl in de algemene bevolking ongeveer 50% niet voldoet aan de minimum
gezondheidsaanbevelingen is dit aandeel bij personen met ernstige psychiatrische
problemen 75%.
Wat zijn de redenen?
Vancampfort D, e.a. (2012). A systematic review of correlates of physical activity in patients with schizophrenia. Acta Psychiatrica Scandinavica, 25(5), 352-362.
What
is the we
main
role
Hoe kunnen
patiënten
ernstige psychiatrische
ofmet
a physical
therapist
problemen
totof
een
within
the motiveren
treatment
actieve
levensstijl?
patients with
schizophrenia?
50:50
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
$1 Million
$500,000
$250,000
$125,000
$64,000
$32,000
$16,000
$8,000
$4,000
$2,000
$1,000
$500
$300
$200
$100
Introductie
Doelstellingen
Deze studie had 2 belangrijke doelstellingen.
1.
We zijn nagegaan of de mate van fysiek actief zijn van patiënten met ernstige
psychiatrische aandoeningen verklaard kan worden door verschillen in motieven
/redenen om te bewegen zoals geformuleerd door de zelfdeterminatietheorie.
2.
Een tweede doelstelling was om verschillen in redenen om te bewegen te
exploreren tussen de verschillende diagnostische groepen (schizofrenie versus
majeur depressie versus bipolaire stoornissen), mannelijke versus vrouwelijke
patiënten, lager versus hoger geschoolde patiënten, in residentiële versus
ambulante (niet gehospitaliseerd) patiënten.
De zelfdeterminatietheorie
Waarom ben je fysiek actief?
De zelfdeterminatietheorie
Waarom ben je fysiek actief?
“Ik moet van mijn
psychomotorisch
therapeut,...”
Externe verwachtingen
Beloningen
Straffen
Externe regulatie
“Zoniet voel ik mij
schuldig / schaam ik mij /
ben ik een nietsnut,...”
Interne verwachtingen
Schaamte
Schuld
Zelfwaarde
Geïntrojecteerde
regulatie
Gecontroleerde motivatie
“Zo bereik ik wat ik wil in
het leven,...”
(gezondheid, sociaal, ...)
“Ik doe het graag”
Persoonlijke relevantie
Zinvol
Plezier
Passie
Interesse
Uitdaging
Geïntegreerde en
geïdentificeerde
regulatie
Intrinsieke motivatie
Zelfgedetermineerde motivatie
De zelfdeterminatietheorie
Waarom ben je fysiek actief?
“Ik moet van mijn
psychomotorisch
therapeut,...”
Externe verwachtingen
Beloningen
Straffen
Externe regulatie
“Zoniet voel ik mij
schuldig / schaam ik mij /
ben ik een nietsnut,...”
Interne verwachtingen
Schaamte
Schuld
Zelfwaarde
Geïntrojecteerde
regulatie
Gecontroleerde motivatie
“Zo bereik ik wat ik wil in
het leven,...”
(gezondheid, sociaal, ...)
“Ik doe het graag”
Persoonlijke relevantie
Zinvol
Plezier
Passie
Interesse
Uitdaging
Geïntegreerde en
geïdentificeerde
regulatie
Intrinsieke motivatie
Autonome motivatie
De zelfdeterminatietheorie
Waarom ben je fysiek actief?
“Ik moet van mijn
psychomotorisch
therapeut,...”
Externe verwachtingen
Beloningen
Straffen
Externe regulatie
“Zoniet voel ik mij
schuldig / schaam ik mij /
ben ik een nietsnut,...”
Interne verwachtingen
Schaamte
Schuld
Zelfwaarde
Geïntrojecteerde
regulatie
MOET-IVATIE
“Zo bereik ik wat ik wil in
het leven,...”
(gezondheid, sociaal, ...)
“Ik doe het graag”
Persoonlijke relevantie
Zinvol
Plezier
Passie
Interesse
Uitdaging
Geïntegreerde en
geïdentificeerde
regulatie
Intrinsieke motivatie
GOESTING
Methoden
Deelnemende centra
PC Sint-Amandus, Beernem
PC Bethanië, Zoersel
PZ Sint-Norbertus, Duffel
PC Sint-Jan- Baptist, Zelzate
OPZ Rekem
PZ Heilig Hart, Ieper
PZ Asster, campus Melveren
PC OL Vrouw van Vrede, Menen
APZ Sint-Lucia, Sint-Niklaas
PZ Sint-Alexius, Grimbergen
PZ Sint-Alexius, Elsene
UPC KU Leuven, campus Kortenberg
UPC Sint-Kamillus, Bierbeek
Methoden
Inclusie criteria
– Residentiële en ambulante patiënten met een DSM-IV diagnose van
schizofrenie / majeure depressie / bipolaire stoornis (American
Psychiatric Association, 2000).
– Huidige pharmacotherapie stabiel voor minstens 4 weken.
– Alleen patiënten met een klinische globale impressie ernst-score
(Guy, 1976) van 4 of minder beoordeeld door de behandelende
psychiater tijdens een semi-gestructureerd interview: mogelijkheid om
zich te kunnen concentreren voor +- 20 min.
Methoden
Meetinstrumenten
• International Physical Activity Questionnaire:
- Een 7-dagen recall periode.
- IPAQ scores werden samengevat in minuten
wandelen, matige intensiteit fysieke activiteit
(b.v., activiteiten waarbij je sneller en dieper ademhaalt dan
normaal zoals rustig fietsen of zwemmen), en hoge
intensiteit fysieke activiteit (b.v., activiteiten waarbij
je veel sneller en dieper ademhaalt dan normaal zoals
gewichten heffen, spitten in de tuin, training in de
sportschool, of snel fietsen) per week.
International Physical Activity Questionnaire : Craig,
C.L., Marshall, A.L., Sjöström, M., Bauman, A.E.,
Booth, M.L., Ainsworth, B.E., et al., 2003.
International physical activity questionnaire: 12country reliability and validity. Medicine and
Science in Sports and Exercise 35, 1381-1395.
- Vroeger onderzoek (Faulkner et al., 2006) heeft
aangetoond dat de IPAQ, mits inachtname van
de nodige voorzichtigheid in interpretatie van
de data gebruikt kan worden bij patiënten met
ernstige psychiatrische aandoeningen.
Methoden
Meetinstrumenten
• Behavioral Regulation in Exercise Questionnaire-2 :
– We hebben de BREQ-2 aangepast door de term “fysieke training” te
vervangen met de term “fysieke activiteit” / “beweging”:
gezondheidsaanbevelingen verwijzen niet alleen naar fysieke training
maar ook naar het integreren van fysieke activiteit in het dagelijkse
leven.
Helemaal waar voor
mij
Soms waar voor mij
voor mij
Niet waar
REGULATIE FYSIEKE ACTIVITEIT
1
Ik ben fysiek actief omdat anderen vinden dat ik dat moet doen.
0
1
2
3
4
2
Ik voel me schuldig als ik niet fysiek actief ben.
0
1
2
3
4
3
Ik waardeer de voordelen van fysieke activiteit.
0
1
2
3
4
4
Ik ben fysiek actief omdat ik dat leuk vind.
0
1
2
3
4
5
Ik zie niet in waarom ik zou bewegen.
0
1
2
3
4
6
Ik neem deel aan bewegingsactiviteiten omdat mijn vrienden/familie/partner
zeggen dat ik dat moet doen
0
1
2
3
4
7
Ik schaam me wanneer ik niet fysiek actief ben geweest.
0
1
2
3
4
8
Ik vind het belangrijk om regelmatig te bewegen.
0
1
2
3
4
9
Ik zie niet in waarom ik moeite zou moeten doen om fysiek actief te zijn.
0
1
2
3
4
10
Ik geniet van fysiek actief zijn.
0
1
2
3
4
11
Ik ben fysiek actief omdat anderen niet blij zullen zijn wanneer ik het niet
doe.
0
1
2
3
4
12
Ik zie het nut niet in van beweging.
0
1
2
3
4
13
Ik voel me een mislukkeling wanneer ik gedurende een tijdje niet heb
bewogen.
0
1
2
3
4
14
Ik vind het belangrijk om een inspanning te doen om regelmatig te bewegen.
0
1
2
3
4
15
Ik vind bewegen aangenaam.
0
1
2
3
4
16
Ik voel dat mijn vrienden/familie/partner mij onder druk zetten om te
bewegen.
0
1
2
3
4
17
Ik word onrustig als ik niet regelmatig beweeg.
0
1
2
3
4
18
Ik vind plezier en voldoening in fysieke activiteiten.
0
1
2
3
4
19
Ik vind dat fysieke actief zijn tijdsverspilling is.
0
1
2
3
4
Resultaten (1/4)
Deelnemers (n=294)
Variabelen
GEM±SD of aantal (%)
Leeftijd (jaren)
43.6±13.6
Body mass index
26.2±4.9
Schizofrenie
129 (43,9%)
Bipolaire stoornis
69 (23,5%)
Majeure depressieve stoornis
96 (32,6%)
Ambulante patiënten
68 (55,7%)
Lager geschoolde patiënten
186 (63,3%)
Totale wandeltijd (min/week)
173.0±145.4
Totale tijd fysiek actief aan matige intensiteit (min/week)
81.4±113.0
Totale tijd fysiek actief aan hoge intensiteit (min/week)
37.2±71.0
Resultaten (2/4)
Resultaten (3/4)
De sterkste verbanden worden gevonden met wandelen, wandelen is misschien
wel de eerste stap die patiënten moeten zetten om meer fysiek actief te worden…
Resultaten (4/4)
Groepsverschillen
• Er waren geen significante verschillden:
– tussen mannen en vrouwen
– tussen opgenomen en niet opgenomen patiënten
– Tussen hoger en lager geschoolde patiënten
Allen hebben dezelfde zorg/aanpak nodig!
Wat zijn nu de praktische implicaties?
• Ons onderzoek toont aan dat de zelfdeterminatietheorie
handvatten kan bieden!
• Er zijn echter geen concrete recepten die
garantie op succes bieden.
• De ingrediënten zijn wel gekend: het is
aan de psychomotorisch therapeut om er
mee aan de slag te gaan.
ZDT
Motiverende
gespreksvoering
Mentaal
contrasteren
Wat zijn nu de praktische implicaties?
“There is nothing more
practical than a good theory.”
Kurt Lewin
1952
Praktische implicaties
ZDT: noodondersteunende coaching (1/3)
A
Behoefte aan
Autonomie
(1) Zelf aan de basis
liggen van je eigen
gedrag
(2) Een gevoel van
psychologische
vrijheid en keuze
ervaren bij het
uitvoeren van een
activiteit.
(3) Jezelf kunnen zijn
B
C
Behoefte aan
verBondenheid
Behoefte aan
Competentie
(1) Het zich op een
betekenisvolle manier
verbonden voelen
met anderen.
(2) Het zich opgenomen
voelen in een breder
sociaal netwerk.
(1) Zich bekwaam voelen
om een gewenst
resultaat neer te
kunnen zetten.
(2) Succes ervaren.
Praktische implicaties
ZDT: noodondersteunende coaching (2/3)
A
B
C
Behoefte aan
Autonomie
Behoefte aan
verBondenheid
Behoefte aan
Competentie
Autonomieondersteuning
Betrokkenheid
Structuur
Praktische implicaties
ZDT: noodondersteunende coaching (3/3)
A
B
C
Autonomieondersteuning
Betrokkenheid
Structuur
(1) Geen controlerend
taalgebruik
(2) Stimuleren van
eigen input
initiatief
(1) Oprechte
betrokkenheid
(2) Empathie
(3) Respect
(4) Luisterhouding
(1) Duidelijke doelen
(2) Mentaal
contrasteren
(3) Informatieve
feedback
Hoe van start gaan...?
Hoe van start gaan...?
WEES
Hoe van start gaan...?
Gebruik concrete technieken die gekaderd kunnen worden binnen de ZDT om doelen
te formuleren:
Hoe van start gaan...?
Gebruik concrete technieken die gekaderd kunnen worden binnen de ZDT
Mentaal contrasteren
Hoe van start gaan...?
Gebruik concrete technieken die gekaderd kunnen worden binnen de ZDT
Mentaal contrasteren
Hoe van start gaan...?
Hoe van start gaan...?
En van trappen gesproken... misschien wel het allerbelangrijkste:
stimuleer plezierbeleving en uitdagingen
... En voor diegenen die niet “geloven” in het belang van
autonome motivatie en GOESTING in bewegen…
Dit waren onze deelnemers aan het beweegprogramma bij
aanvang…
… en dit zijn ze 6 maanden later!