Presentatie M. Snoek Blinde vlekken

De blinde
vlekken
van
leraren en
lerarenopleiders
Inhoud
1. Het belang van lerarenkwaliteit
2. Kwaliteitswaarborgen?
3. De verborgen boodschappen van
kwaliteitswaarborgen
4. Wat voor leraren hebben we nodig?
5. Herdefiniëring van lerarenkwaliteit
Lerarenkwaliteit als kernthema
Factoren die de prestaties van
leerlingen beïnvloedenen
(John Hattie, 2007)
• 750+ Meta analyses
• Leraar is Nummer 1
• McKinsey: De best presterende onderwijssystemen in de
wereld onderscheiden zich door focus op lerarenkwaliteit en
toelatingseisen tot de lerarenopleiding
• EU: “teacher quality is significantly and positively correlated
with pupil attainment …it is the
most important within-school
aspect explaining student
performance (much larger
than the effects of school
organisation, leadership or
financial conditions)”
Kritiek op de kwaliteit van leraren
Kritiek op de kwaliteit van lerarenopleidingen
Overbelasting van leraren(opleidingen)?
• Bijdragen aan het
leerproces van
leerlingen t.a.v.
basisvaardigheden
• Aandacht voor
maatschappelijke
zorgen (gezondheid,
burgerschap,
radicalisering, …)
• Aandacht voor relatie
met de omgeving
Hogere eisen – hogere kwalificaties?
Leraar op master niveau?
• Finland als lichtend
voorbeeld
• European Trade Union
Committee for Education
• Portugal, Noorwegen,
Oostenrijk, Duitsland,
Slovenië, …
• Nederland, België???
Kwaliteitswaarborgen
De kwaliteit van de leraar
moet boven iedere verdenking
verheven staan
• Beroepsprofiel
– 49 kwaliteiten
– 8 beroepshoudingen
• Basiscompetenties
Meer dan competenties
• Kennisbasis
• Kennisbanken
• Kennistoetsen
Evidence based education
Docentresistent lesmateriaal
Aannames
• Borgen kwaliteit is taak van de overheid
• Kwaliteit is voor iedereen identiek
• Onderzoek  wetmatigheden  recepten 
uitvoeren
• Is dat zo???
Wat voor leraren hebben we
nodig?
Het lerarendebat in Nederland
Wurggreep van wantrouwen in het
onderwijs
(Doekle Terpstra)
• Van kritiek op de inhoud naar kritiek op
de persoon
• Leraren, bestuurders/managers,
overheid, lerarenopleidingen
Schoolleiders versus leraren
Schoolleider
Groeiende autonomie
Leraar
Afnemende autonomie?
Conflicting spheres (Hanson, 1976):
• De sferen van de schoolleider en van de
professional kunnen niet meer gescheiden
worden
Gedistribueerd leiderschap en ondernemerschap
Veranderingen in de samenleving en het
onderwijs
Van een ambachtelijke samenleving (gildes, meestergezel)
Naar een industriële samenleving (stabiele markt
massaproductie en standaardisatie)
Naar een dynamische markt en behoefte aan flexibele
productie: (Waslander, 2004)
 Van low trust hierarchische organisaties naar high
trust netwerk organisaties (Cresse, Boud & Docherty,
2006).
De terugkeer van de onderwijsprofessional
Weggemans: terug naar de
Rijnlandse cultuur!
Korver: Onderwijs als intensieve
technologie: interactie en
participatie als wezenskenmerk.
Oordeel over kwaliteit van handelen
is aan professionals!
Tijdelijke Commissie Leraren
• Een sterke positie voor de leraar door
een beroepsgroep:
– die haar eigen kwaliteitsstandaarden
vast stelt;
– en daarop controleert (d.m.v. een
professioneel register).
• Het vergroten van de betrokkenheid van
leraren in besluitvormingsprocessen
binnen de school;
• Het verhogen van het opleidingsniveau
van leraren door het ontwikkelen en
aanbieden van masteropleidingen.
• Het belonen van verdere scholing
• Verhoging van salarissen
De Onderwijsraad
Leraarschap is Eigenaarschap
• Het ongenoegen is minder wijd
verbreid dan het lijkt
• Ontevredenheid in het onderwijs
onderscheid zich niet van andere
sectoren
• Leraren en schoolleiders hebben
elkaar nodig!!!
– Voorbeelden van nauwe betrokkenheid van leraren
– Leraren in het publieke debat
– Roulerend schoolleiderschap
– (School)leiderschap in de opleiding
Wat is daar voor nodig?
Commissie Leraren en
Onderwijsraad:
Structuurmaatregelen en
randvoorwaarden
En de leraar?
• Bereidheid om kwaliteit van
handelen extern te
verantwoorden?
• Bereidheid om elkaar aan te
spreken op kwaliteit van handelen?
• Bereidheid om kennis vast te
leggen en te delen?
Leraren: verantwoordelijkheid voor
beroepskwaliteit?
• Vrijblijvendheid is kenmerk van de
schoolcultuur.
• Het ontbreekt aan kwaliteitsbesef
• Als wij het niet doen, doen anderen
het!
Tijd voor een pedagogische
tuchtcommissie!?
Kenmerken van een sterke beroepsgroep
Een sterke positie voor de leraar door een beroepsgroep:
• die haar eigen kwaliteitsstandaarden
(bekwaamheidseisen, kennisbasis en ethische code)
vast stelt;
• en daarop controleert (d.m.v. een professioneel
register);
• en de kwaliteit van de toegang
tot de beroepsgroep controleert.
Niet vanzelfsprekend
“Zou dat gebrek aan vertrouwen in professionals niet ook ontstaan
omdat leraren nauwelijks professional te noemen zijn?”
“Niet alleen een stevige kennisbasis wordt als kenmerk van echte
professionals gezien. Professionals hebben ook een sociale
organisatie waardoor ze er voor zorgen dat de
beroepsbeoefenaren de juiste kennis toepassen en verouderde
kennis opgeven.”
Erik Verbiest, 2007
“Indien de organisatie van deze expertise buiten de beroepsgroep
om wordt georganiseerd, dan is dat niet slechts een nadeel voor
de kwaliteit van het onderwijs. Het is tevens het einde van de
pretentie van het docentschap als professie.”
Korver, 2007
Kwaliteitstandaarden voor en van leraren
Scholen &
schoolleiders
Overheid
Kwaliteit van
leraren
Lerarenopleiding
Leraren
Van wie is beroepskwaliteit?
Bekwaamheidseisen voor of van leraren
“Standards are evil constructs imposed by the government
to control the teacher (education)”
Welke kernkwaliteiten?
Eigenaarschap!
• In hoeverre zijn studenten
eigenaar van de
kwaliteitsbeschrijvingen?
• Kwaliteit van buitenaf of van
binnenuit?
“Wat is voor jou leraarskwaliteit?”
Professionele kwaliteiten van leraren
•
•
•
•
•
Leiderschap
Ondernemerschap
Zelfbewustzijn
Kwaliteitsbewustzijn
Accountability - Verantwoording
(willen) afleggen aan je omgeving
• Elkaar durven/willen aanspreken
• Externe oriëntatie (“macro-context,
sociologie, economie,
bestuurskunde”)
‘worden gevormd’ versus ‘vormen zichzelf’
• Zitten deze kwaliteiten in het
beroepsprofiel?
• Leiden we leraren op tot
innovatoren en ‘change
agents’?
–
–
–
–
–
Leiderschap
Ondernemerschap
Zelfbewustzijn
Kwaliteitsbewustzijn
Accountability - Verantwoording
(willen) afleggen aan je
omgeving
– Elkaar durven/willen aanspreken
– Externe oriëntatie
– …
Zijn we de juiste rolmodellen?
• Biedt de lerarenopleiding
daartoe de leeromgeving?
• Leven we als opleiders
aankomende leraren voor?
–
–
–
–
–
Leiderschap
Ondernemerschap
Zelfbewustzijn
Kwaliteitsbewustzijn
Accountability - Verantwoording
(willen) afleggen aan je omgeving
– Elkaar durven/willen aanspreken
– Externe oriëntatie
– …