Opdracht en afdracht

Hoe dient een ICT-overeenkomst in juridische
zin te worden gekwalificeerd? Het antwoord op die
vraag kan bepalen welke regels van toepassing zijn op
de samenwerking. En dat speelt weer een belangrijke
rol bij eventuele geschillen.
Op deze vraag is niet zomaar een eenduidig antwoord
te geven. We kennen namelijk heel veel verschillende
soorten ICT-overeenkomsten. Bijvoorbeeld de
overeenkomst tot implementatie van een nieuw
softwarepakket, de hostingovereenkomst, de
onderhoudsovereenkomst, de SLA, de overeenkomst
tot het ontwerpen van een website, en zo kunnen we
nog wel even doorgaan. Al die overeenkomsten
hebben met elkaar gemeen dat de ICT-leverancier
zich richting de klant verplicht voor een bepaalde of
onbepaalde duur specifieke ICT-diensten te verlenen.
Over het algemeen zal daar als tegenprestatie
tegenover staan dat de klant voor die werkzaamheden
een vergoeding betaalt.
komst in ieder geval deels was aan te merken als een
overeenkomst van opdracht en dat op grond van
artikel 7:408 BW de opdrachtgever “te allen tijde”
zo’n overeenkomst mag opzeggen.
De klant kon dus tussentijds van de overeenkomst af.
In de overeenkomst stond wel een – overigens niet al
te duidelijke – bepaling over hoe partijen in geval van
een tussentijdse beëindiging zouden moeten
afrekenen. Die regeling was volgens het Hof niet
onredelijk en diende ook gevolgd te worden. Het
gevolg was dat de klant nog 60 procent van de nog
niet vervallen termijnen diende te betalen.
Luuk Jonker
is partner bij Holla Advocaten
en is gespecialiseerd in
IT-recht.
Deze overeenkomsten zijn doorgaans aan te merken
als een overeenkomst van opdracht in de zin van
artikel 7:400 van het Burgerlijk Wetboek (BW). Dat
artikel geeft namelijk – kort gezegd – aan dat een
overeenkomst van opdracht een overeenkomst is
waarbij de ene partij, de opdrachtnemer, zich jegens
de andere partij, de opdrachtgever, verplicht om
“anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst
werkzaamheden te verrichten die in iets anders
bestaan dan het tot stand brengen van een werk van
stoffelijke aard”. Als een overeenkomst wordt
gekwalificeerd als overeenkomst van opdracht heeft
dat bepaalde gevolgen. Dat kwam eerder dit jaar weer
eens aan de orde in een zaak van het Gerechtshof
Arnhem-Leeuwarden.
In die zaak had Proximedia zich verplicht om diverse
ICT-diensten te verrichten zoals onder meer de
terbeschikkingstelling van internetverbindingen en
het leveren van helpdeskdiensten. De overeenkomst
was aangegaan voor de duur van 48 maanden en per
maand diende een gelijke fee te worden betaald. Al
kort na aanvang wilde de klant de relatie opzeggen.
Proximedia protesteerde daartegen en gaf aan dat de
overeenkomst onherroepelijk gesloten was voor 48
maanden. Het Hof stelde echter vast dat de overeen-
Holla Advocaten biedt
abonnees van
AutomatiseringGids
een gratis intakegesprek en
speciale tarieven
conflict
Opdracht en afdracht
Als een dergelijke regeling niet in de overeenkomst
had gestaan zou de rechter zelf hebben moeten
vaststellen of de klant een vergoeding moest betalen,
en zo ja welke. Dat er mag worden opgezegd houdt
namelijk niet altijd in dat er vanaf dat moment
helemaal niets meer aan de opdrachtnemer betaald
dient te worden. Er kunnen redenen zijn om een
vergoeding op te leggen. Daarbij zal de rechter onder
meer kijken naar de al verrichte werkzaamheden en
het voordeel wat de opdrachtgever daarvan heeft.
Maar ook naar de grond voor de beëindiging. Juist bij
ICT-overeenkomsten worden vaak bij de start de
meeste werkzaamheden verricht, bijvoorbeeld voor
het inrichten van een systeem. Die startperiode is dan
vaak een “dure” periode voor de leverancier, maar dat
compenseert hij doordat in de latere maanden minder
werkzaamheden hoeven te worden verricht. Als er
dan maandelijks een vaste fee is overeengekomen zal
de leverancier bij een voortijdige beëindiging zijn
kosten nog niet terugverdiend hebben. Dat kan dan
bijvoorbeeld een reden zijn voor het opleggen van een
vergoeding.
Het is goed om voor ogen te houden dat veel ICTovereenkomsten zijn aan te merken als een overeenkomst van opdracht en dus tussentijds kunnen
worden opgezegd, tenzij dat in de overeenkomst
expliciet wordt uitgesloten (want dat mag ook). Ter
voorkoming van geschillen is het ook verstandig om
duidelijk op te nemen hoe partijen bij een tussentijdse opzegging financieel uit elkaar gaan. Dient er
dan nog een afdracht te volgen of niet? Dat
voorkomt in ieder geval een hoop discussie,
soms zelfs tot aan het Gerechtshof!
»
“Veel ICT-overeenkomsten zijn aan te
merken als een opdracht en kunnen
dus tussentijds worden opgezegd”
15