Buitenschools gestuurd

FORMEEL EN INFORMEEL
LEREN IN
VOLWASSENENEDUCATIE:
WETENSCHAPPELIJKE
AANWIJZINGEN
Simon Verhallen
Manager Staatsexamens NT2
CVE
Begrippen,
die vaak als contrastief paar worden opgevat, maar eigenlijk vooral
moeten worden beschouwd als verschillende, opvolgende stappen in
een bepaalde cyclus.
-
Formeel en informeel leren.
Gestuurde en ongestuurde taalverwerving.
Binnenschools en buitenschools leren.
Theoretisch leren en praktijkleren.
Gecontextualiseerd leren en gedecontextualiseerd leren.
VUT-model: Voorbereiden, Uitvoeren, Terugkijken.
Schoolse ervaringen en schoolse vaardigheden.
Cognitieve belasting en contextualisatie.
Veel kennis en ervaring opgedaan
in NT2 sinds 1990.
- Buitenschools leren (Ned. en Vlaanderen)
- Taalstages op de werkplek (ITTA)
- Nederlands op de werkvloer (Arbvo)
- Taalstages in de vakopleiding (GIT)
- Leren in praktijksituaties (Cinop; TiP)
Altijd met steun van buitenschoolse, vrijwillige, leken-ondersteuners:
- Ondersteuners op de werkvloer.
- Stagebegeleiders.
- Vluchtelingenwerk.
- Gilde-Samenspraak.
- Ouderejaars / Vergevorderde cursist.
Veel onderzoek en wetenschappelijke
verantwoording.
-
Janssen-van Dieten, A.: Dissertatie; 1992
Verhallen S. e.a. :Taalstages op de werkvloer; 1996
Emmelot, Y. en S. Verhallen: Buitenschools leren in NT2; 1997.
Zekhnini, A. & M. Stevenson; UvA; Werkmap buitenschools leren: 1997
Coumou, e.a.: NT2-vrijwilligerswerk onder de loep in Nederland en
Vlaanderen; 2004. Nederlandse Taalunie.
Cinop (Liemberg, E. e.a.) TiP; Taalleren in praktijksituaties: 2004.
Ook veel lesmaterialen en werkmappen;
bij uitgevers zoals Coutinho.
Ook veel didactische of werkmodellen.
Rol van begeleiders en vrijwilligers
-
Altijd de 2e partij; ondersteunend aan de 1e partij (de docent).
Voert regie over bepaalde onderdelen van het leer- en oefenproces.
Zoekt vooral contextualisatie; zorgt dat leerder beelden verzamelt.
Zorgt voor alledaagse sociaal-communicatieve situaties (met
inhoud; het gaat ergens over).
Zorgt voor veel taalcontact; zoekt vaak voor zichzelf ene plek op de
achtergrond in de praktische leersituaties.
Gericht op het proces, niet primair op de kwaliteit van het product.
Zorgt voor terugkoppeling naar formele / schoolse situaties.
Zorgt voor veel herhaling (kilometers maken; vaak hetzelfde).
Evalueert met de leerder en helpt nieuwe leerpunten te verzamelen.
Is voor dit onderdeel geïnstrueerd en opgeleid.
Model van Witte en Zekhnini (1995, ITTA,UvA).
-
Naar aanleiding van veel onderzoek in de praktijk (werkvloeren).
Ontwikkelingslijn voor het zelfstandig handelen in praktijksituaties.
Van vermijdingsstrategieën en compensatiestrategieën naar
zelfstandige strategieën.
-
0-optie: Niets doen; weglopen, het hoofd omdraaien, vermijden.
1e stap: De ander laten doen en actief observeren; napraten.
2e stap: Samen doen; ieder een eigen rol; vooraf afspreken wie wat.
3e stap: Alleen doen; vooraf plannen.
Cursist samen met begeleider / vrijwilliger.
Model van René Appel (1997)
1. Binnenschools gestuurd; de lessen binnen de school waarin via
docent en lesmateriaal het leerproces wordt gestuurd; gericht op
taalaspecten en taalvaardigheden die de cursist onder de knie moet
krijgen.
2. Binnenschools ongestuurd; taalverwerving in de les op basis van het
natuurlijk taalaanbod en de interactie met andere leerders (dus ook
de te lezen boeken en artikelen; het bekijken van video, e.d.).
3. Buitenschools ongestuurd; taalvaardigheidsontwikkeling op basis
van alledaags taalaanbod (lezen van teksten, boeken, kranten,
televisie beluisteren, sociale contacten, schrijven van mails, van
briefjes, teksten op werk e.d.).
4. Buitenschools gestuurd; oefenen buiten school, op aanwijzing en
naar voorbeelden van docent en lesprogramma; deelnemen aan
leer- en oefenactiviteiten; onder begeleiding van vrijwilliger.
Voorbeeld: Ralfi Lezen in buitenschoolse situaties
-
Methodiek voor zwakke lezers en zeer laaggeletterden. Gericht op
ontwikkeling van vloeiend lezen.
Onder leiding van een vrijwilliger.
Eerst voorlezen (met bijwijzen); normaal tempo.
Dan koorlezen; tegelijkertijd samen en hardop.
Duo-lezen (bij 2 cursisten) om en om; de een helpt de ander.
Individueel lezen (eventueel met begeleider ernaast; dan hardop).
Steeds dezelfde tekst.
Kan in kleine groepjes.
Veel gebruikt door ouders van zwakke lezers.
Onderzoek gericht op opbrengsten.
-
Met name veel onderzoek in de VS; Family Literacy. Ook cursussen
voor laaggeletterden. Veel gemende groepen (anderstaligen en
moedertaalsprekers).
Stephen Reder (Portland University) : Longitudinal Study of Adult
Learning (LSAL):
- Onderzoekt 10 jaar lang 2 groepen met in totaal 1000 drop outs
(laaggeletterden). Zowel interviews als taaltoetsing en beoordeling.
- Onderscheidt 4 condities: 1. zelfstandige activiteiten in eigen woonen werkomgeving; 2. lessen volgen; 3. combinatie van beide; 4.
geen van beide.
- De meeste opbrengst biedt conditie 3; combinatie van gestuurde en
ongestuurde activiteiten, buitenschools als in cursusprogramma,
waarbij er veel leer- en oefenstof is ontleend aan de persoonlijke
buitenschoolse situaties.
Formeel en informeel toetsen en beoordelen van
voortgang en opbrengsten.
-
Gestandaardiseerde toetsen kunnen ook in een informele setting worden
afgenomen.
Gestandaardiseerde procedures kunnen alle ruimte laten voor individuele, uit
eigen context samengesteld leer- en oefenmateriaal.
Vergelijk: werkstukken, portfolio’s, video’s of fotoreportages van presentaties
en gesprekken;
Belangrijk zijn: gelijke normering, standaard beoordelingsmodellen;
objectief, externe beoordelaars.
Getrainde en dus gecertificeerde beoordelaars (bekwame docenten) kunnen
elders als examinator optreden.