Europa is twee landen

Nummer 1
19(8(15
Januari
Mei 2010),
2011),pagina
pagina26.
26.©©Elsevier
Elsevier
de halfjaarlijkse wisseling van de wacht. Europa telkens door een ander land laten besturen, is niet efficiënt. Maar Schout verdedigt
de werkwijze. ‘Het heeft Europa veel gebracht, zoals verdieping in elkaars problemen. Elk land dat voorzit, moet zoeken naar
oplossingen. Dat is niet eenvouElk half jaar bestuurt ander land de EU. Een complex systeem dat er collectieve
dig, want je moet met wel tachtig probleemniet simpeler op wordt, zegt Clingendaeldeskundige Adriaan Schout velden rekening houden en een strategie bedenken om iedereen op één lijn te krijgen.’
Lang niet elke lidstaat klaart de klus even
goed. Niet per se alleen jonge lidstaten kennen problemen. Italië staat bekend om zijn
chaotische aanpak. Daarbij komt dat elk land
flinke kosten maakt. De Hongaren trekken
voor dit half jaar 80 miljoen euro uit. De
Fransen (2008) trokken 150 miljoen uit, de
Tsjechen (2009) 130 miljoen.
Er is een ontwikkeling die het roulerend
voorzitterschap bedreigt: met Herman van
Rompuy kreeg de Europese Raad van Regeringsleiders een eigen voorzitter die in Brussel ook zijn rol opeist. Het is zijn ambitie om
veel toppen te houden. Zeven in plaats van de
gebruikelijke vier, waren er in 2010. Al had
dat ook te maken met de schuldencrisis.
Adriaan Schout: ‘Hoe meer toppen, hoe
meer compromissen die zijn voorgekookt
door Duitsland en Frankrijk. Die landen
drukten altijd al hun stempel op Europese besluiten, maar als dat steeds vaker gebeurt,
wordt Europa intergouvernementeel en bepaAdriaan Schout van Clingendael: ‘Hoe meer toppen, hoe meer voorgekookte compromissen’
len enkele landen wat er gebeurt.’
consument niet eenvoudig om olijfolie te koSchout spreekt over een proxy-democraCarla Joosten
pen die gegarandeerd goed was. Een nieuwe tie: een namaakdemocratie. Landen als Neij is net terug uit Polen, waar hij amb- verordening was nodig. Die moest er komen, derland staan erbuiten en hebben het comtenaren traint. De Europese Unie is vonden producenten en consumenten, en in promis van de groten maar te slikken (zie
gestoeld op een complex samenspel zulke gevallen is de Europese Unie aan zet.
‘Frans-Duitse dominantie’ op deze pagina).
van lidstaten, Europese Commissie en EuroZweden vervulde dat jaar het voorzitter- De lopende Brusselse agenda, gedragen door
pees Parlement. Voor menige nationale amb- schap, en het was uitgerekend
erdoor doorkruist en het
end dit land dat alle lidstaten, wordt
w
tenaar is ‘Brussel’ een doolhof. Adriaan niets met olijfolie heeft – ook
roulerende voorzitterschap ontSchout (49), hoofd Europese Studies bij In- niet in de traditionele eigen Frans-Duitse
hoofd. ‘Je krijgt twee landen
stituut Clingendael, heeft al in heel wat lan- keuken – dat de onderhandelin- dominantie
die Europa gaan spelen, waarden trainingen gegeven over de procedures, gen over kwalificaties als extra
bij Duitsland de noordelijke
de valkuilen en de do’s and don’ts van onder- vierge vlot trok. ‘Dat lukte de In oktober besloten pre- lidstaten vertegenwoordigt en
handelen in het hart van de Europese Unie.
Zweden dankzij hun uitermate sident Sarkozy en
Frankrijk de zuidelijke.’
Ditmaal in Polen, omdat dit land vanaf 1 goede voorbereiding. Ze had- bondskanselier Merkel
De vraag is of de kleinere
juli het halfjaarlijkse voorzitterschap van de den zich helemaal verdiept in dat sancties voor landen lidstaten zich maar hebben neer
Europese Unie waarneemt. Dit betekent dat de wereld van olijfolie,’ zegt die zich niet houden aan te leggen bij wat de grote wilPoolse ambtenaren en ministers in Brussel Schout.
de begrotingsregels niet
len. Het lijkt volgens Schout
duizenden vergaderingen van werkgroepen
Ambtenaren en diplomaten automatisch worden op- wel de trend te worden en dat
moeten leiden. En dat is wel iets anders dan voelen zich een half jaar lang gelegd, zoals de Eurovindt hij verontrustend. Honalleen maar aanschuiven bij een vergadering. het centrum van de wereld. Ze pese Commissie voorgarije, sinds 1 januari aan het
‘Als voorzitter moet je ervoor zorgen dat hebben de beste tijd van hun le- stelde. Hiermee overvie- stuur, heeft al aangekondigd
jouw werkgroep een bepaald standpunt in- ven en draaien op adrenaline, len ze de overige
de politieke agenda naar zich
neemt waaraan ook het Europees Parlement waarbij ze voortdurend in con- lidstaten. Die moesten
toe te trekken. De oplossing?
zich conformeert. Tegelijk moet je de belan- tact staan met hun internatio- dat Frans-Duitse com‘De ervaring leert dat voorzitgen van elk land in de gaten houden en ook nale collega’s. Schout: ‘Het is promis slikken. In deterschappen met politieke
de positie van de Europese Commissie,’ zegt een kwestie van de tanker bij- cember besloten Merkel ambities in de fout gaan,’ weet
Schout in zijn zonnige werkkamer met uit- sturen. Je moet heel hard wer- en Sarkozy tot afstemSchout. Hij zal de twaalfhonderd Polen die Clingendael
zicht op park Clingendael in Den Haag. ‘Het ken om vooruitgang te boeken. ming van belastingwetmet twee andere instituten de
is schaken op meerdere borden tegelijk.’
Vaak lukt het, maar er zijn ook geving. Ook dat besluit
komende maanden nog traint,
Neem nou Zweden in 2001. Dat kreeg landen die blij zijn dat ze van komt vermoedelijk nog
van al deze nuances doordrineen voorstel voor een nieuwe regeling voor het voorzitterschap af zijn.’
op de Europese agenda.
gen.
쐍
olijfolie op zijn bordje. In die tijd was het als
Er is vaak kritiek geuit op
E U RO P E S E U N I E
‘Europa is twee landen’
Foto Peter Hilz
H