kunst en cultuur is “gemeengoed”

KUNST:
“FLUITEN NAAR SUBSIDIE EN TOCH MOOI LATEN KLINKEN”
Jan van Ossenbruggen, juli 2013
De lokale politiek heb ik “slechts” op afstand gevolgd. Vanuit mijn
professie, oud Raadslidschap en hedendaagse opvattingen betreffende
kunst en cultuur heb ik, ter lering en vermaak, mijn zienswijze op papier
gezet.
Leidraad waren:
1. Belangrijke drager van de stad
2. Meer op eigen benen staan
3. Ruimbaan voor initiatieven
Wellicht kan dit schrijven als praatstuk dienen om tot een goed
afgewogen standpunt rond het thema kunst en cultuur te komen.
Hoewel het maatschappelijk belang van kunst en cultuur onder druk staat,
maken kunst en cultuur onverminderd deel uit van het dagelijkse leven
van alle inwoners van Hoorn.
Op straat, op school, thuis en natuurlijk in het theater of museum.
Iedereen mag er kennis mee maken beleven wat het voor hen kan
betekenen. Het gaat nu om de betrokkenheid, niet in de laatste
plaats van hen die vanaf 2014 van het aanbod gebruik gaan
maken, te vergroten. Voor deze moeilijke opgave ziet de VVD zich
thans geplaatst.
Tot voorkort waren instellingen van kunst en cultuur vaste ankers binnen
onze welvaartstaat. Zonder veel politieke discussie vloeide het
subsidiegeld naar de culturele instellingen.
Maar de situatie is veranderd. Door de financiële crisis en de
veranderende cultuurparticipatie, vooral bij jongeren, wordt de
Nederlandse culturele sector geconfronteerd met politieke tweespalt en
worden de subsidies substantieel gekort.
Ondanks de bezuinigingen subsidieert de gemeente Hoorn 150 culturele
organisaties en geeft hieraan 20 miljoen uit. Hiervan is 15 miljoen
gemeentelijk geld. Maar er moet verder worden bezuinigd. Vanaf 2012
zijn alle subsidies jaarlijks met 5% verminderd en zijn de subsidies vanaf
2013 stapsgewijs heroverwogen. Positief is dat er niet met de botte bijl
wordt gehakt. Festivals met een boven lokale-en regionale uitstraling en
grote culturele evenementen worden zoveel mogelijk ontzien.
In 2014 vervallen de structurele budgetsubsidies voor de
amateurkunstgezelschappen en wordt een initiatiefsubsidieregeling van
kracht. Hiervoor is een budget van € 75.000,- beschikbaar. Om aan de
gewenste ombuigingen te kunnen voldoen, wordt trapsgewijs invulling
gegeven aan dit voornemen van het college.
Het is nog niet zo lang geleden dat kunst en cultuuronderwijs vooral
“leuk” moest zijn.
Nu vragen we ons af: “wat leren we en waarom is kunst en
cultuuronderwijs belangrijk?
1
Cultuuronderwijs inspireert kinderen om ook buiten schooltijd met kunst
aan de slag te gaan. Cultuuronderwijs is niet alleen voor kinderen die later
een creatief beroep kiezen. De geleerde vaardigheden zijn voor iedereen
belangrijk
Cultuuronderwijs/educatie is een verzamelterm voor onderwijs in kunst,
erfgoed en media.
 Kunsteducatie gaat over verschillende kunstdisciplines zoals muziek,
dans, theater en beeldende kunst. Kinderen leren er naar kijken,
luisteren en zelf actief meedoen
 Erfgoededucatie gaat over de betekenis en invloed van cultureel
erfgoed zoals monumenten, archeologische vondsten, traditie en
gebruiken
 Media-educatie houdt zich bezig met het denken over media: wat
doen media en hoe kunnen we ze gebruiken. Cultuuronderwijs is
een uitgebreide kennismaking met cultuur.
WAAROM SUBSIDIE
Rond de subsidiestroom naar Kunst en Cultuur is een grimmige
controverse los- gebarsten. Velen vragen zich af: waarom moet er zo veel
overheidsgeld naar de cultuursector moet gaan,
waarom moet de belastingbetaler meebetalen aan subsidie voor de
entreekaartjes voor de schouwburg of concertzaal, op grond van welk
principe is het wenselijk om kunstproducten, waar kennelijk geen
spontane markt voor bestaat, door middel van subsidie goedkoper te
maken? Steeds terugkerende vragen aan de politiek zijn: levert het
subsidiegeld werkelijk op waar het voor bedoeld is, zijn de subsidies
rechtmatig, zijn ze doelmatig en wat wil de gemeente precies bereiken
met de geldpot, wat is het doel van de subsidie?
Wanneer we duidelijk antwoord kunnen geven op deze vragen is het niet
moeilijk om beleidsregels te formuleren die recht doet aan de waarde van
kunst en cultuur voor de Hoornse bevolking.
BELANG EN WAARDE LOKALE KUNST EN CULTUUR
De afgelopen decennia was van een duurzame solidariteit binnen de
kunstwereld nauwelijks sprake. Individuele instellingen probeerden eerst
hun eigen belangen veilig te stellen.
Maar tijdens de Culturele Debatten in het “Park” (2010) bleek dat de door
de Hoornse politiek gewenste vernieuwing, onderlinge samenwerking en
ondernemerschap van het kunstenveld grote vorderingen heeft gemaakt.
Nu is de politiek aan zet om aan te geven welke verantwoordelijkheid en
rol zij wil en kan spelen voor de instandhouding en ontwikkeling van het
Hoornse culturele leven. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden die
deels in het verlengde liggen van het huidige beleid, maar ook van de
huidige gangbare opvattingen.
WAT WILLEN WE MET KUNST EN CULTUUR
Ik ga er van uit dat de VVD de ambitie heeft kunst en cultuur te zien als
onvervreemdbare waarde voor Hoorn en haar inwoners. Alleen dan
ontstaat er een klimaat waarin kunst en cultuur tot verdere ontwikkeling
kunnen komen. Als de VVD en de gemeente het lef hebben kunst en
cultuur als kernwaarde te omarmen, zal het draagvlak onder de burgers
toenemen en zal kunst en cultuur zich positief kunnen ontwikkelen.
2
Bovendien is onze partij en iedereen die in de cultuursector werkt dan
mede verantwoordelijk voor de ontwikkeling en instandhouding van de
gehele sector kunst en cultuur.
WELKE HOUDING HEEFT DE BEVOLKING T.A.V. KUNST EN
CULTUUR
Welke rol en betekenis heeft kunst en cultuur in het dagelijkse leven van
de Hoornse bevolking en meer specifiek voor de bevolking van 15-80
jaar? Mijn antwoord is duidelijk: ondanks het feit dat het maatschappelijk
belang van kunst en cultuur onder druk staat, maken kunst en cultuur
onverminderd deel uit van het dagelijkse leven van alle inwoners van
Hoorn. Het is dan ook van belang alle inwoners van Hoorn te betrekken bij
kunst en cultuur. Iedereen mag er kennis mee maken en beleven wat
kunst en cultuur betekent.
Daarom is investeren in de basis van groot belang.
DE WAARDE VAN KUNST EN CULTUUR EDUCATIE
De traditionele cultuursector zit in een spagaat. Door de inidividualisering
van de huidige maatschappij is er sprake van een ware cultuuromslag.
Jongeren laten zich in toenemende mate beïnvloeden door de commercie.
Ze kunnen gedurende de zomermaanden ieder weekend naar grote
commerciële evenementen zoals Parkpop, Sensation, Dancevalley, Dance
Event Julianapark, Pop Hoorn etc. Ten onrechte wordt verondersteld dat
het imago van kunst en cultuur onder de jeugd niet best is en dat ze
cultureel niet actief zijn. Jongeren zijn wel degelijk cultureel actief, mits de
cultuurdefinitie breder wordt gesteld dan de gevestigde cultuurvormen.
Maar wanneer de jeugd bij het ouder worden blijvend geringe
belangstelling voor het culturele aanbod houdt, is de kans tot vervlakking
groot en komt de legitimatie van publieksgefinancierde Kunst en Cultuur
ter discussie te staan. Daarom is het essentieel dat jongeren op
school kennismaken met kunst en cultuur. Maar kunsteducatie is niet
alleen voorbehouden aan scholen. Buiten schooltijd werken veel
volwassenen bij centra voor kunst, muziek, dans, theater, bij particulieren
aanbieders of via amateurverenigingen aan versteking en verbreding van
hun culturele uitrusting.
M.a.w. er moet worden gezorgd voor inbedding van talentontwikkeling, amateurkunst en
volwasseneneducatie. Want de VVD investeert in alle generaties!
***Het is dan ook een grote vergissing om op de kunst en cultuureducatie door de
Blauwe Schuit en de Muziekschool Gerard Boedijn te bezuinigen. Ook het onderzoeken of
een (regionaal) Westfries Centrum voor de Kunsten kan worden opgezet past niet in de
huidige financiële situatie.
MEETBARE RESULTATEN KUNST EN CULTUUR SUBSIDE
Financiële bijdragen van de overheden zijn cruciaal voor de continuïteit en ontwikkeling van
het culturele leven. Maar effectief investeren is alleen verantwoord wanneer er sprake is van
aantoonbare kwaliteit. Een oud Nederlands spreekwoord zegt: “Meten is weten”.
Zonder betrouwbare gegevens over ontwikkeling, publieksbereik en output zijn resultaten en
kwaliteit niet vast te stellen. Al worden dergelijke meetpunten in het huidige systeem al
gehanteerd, aanscherping van het thans gehanteerde beleid verdient aanbeveling, daar het
dikwijls op ongewisse fundamenten en historisch verkregen gegevens berust.
Hierdoor wordt de verdeling van subsidies kwetsbaar voor kritiek. In plaats van “papieren
plannen” dienen vooral resultaten beloond te worden. Het meetbaar maken van resultaten
visie en haalbaarheid zal de sector kunst en cultuur prikkelen tot een volwassen en volwaardig
artistiek ondernemerschap.
3
TOEKOMST KUNST EN CULTUUR
Het is duidelijk, de lokale politiek, de cultuursector, de inwoners van Hoorn en de gemeente
bepalen hoe Hoorn zich de komende jaren als cultuurstad zal ontwikkelen. De politiek en
samenleving vraagt kunstenveld en cultureel ondernemers om een gezonde balans te zoeken
tussen aanbod, publiek en ondernemen. Kunstenveld en cultureel ondernemers mogen van
de overheid verwachten dat zij op deze drie punten helderheid verschaft over welke rol zij
daarbij wil/kan spelen. De keuzes moeten deels worden gemaakt die in het verlengde liggen
van het huidige beleid en deels op nieuwe inzichten en mogelijkheden.
Het faciliteren, subsidiëren en privatiseren zal met de grootst mogelijke zorg gehanteerd
moeten worden. De veel gehoorde suggestie om uit de private sector geld te genereren, is in
het huidige tijdsbeeld niet realistisch. Bij bezuinigingen in de sector kunst en cultuur moet
rekening worden gehouden met de te verwachten bevolkingskrimp. Niet alleen het platteland,
maar ook voormalige groeisteden zoals Hoorn moeten zich hierop voorbereiden.
SAMENVATTEND
De VVD staat voor een creatieve gemeente met verwevenheid tussen cultuur, creatieve
industrie en economische ontwikkeling. Binnen het beleid moet ruimte zijn voor vernieuwing.
De Gemeente heeft naast het verlenen van projectsubsidies, vooral een stimulerende en
faciliterende taak. Taken van de vml. “Kunstcompagnie” moeten ingevuld en gecoördineerd
worden door de “Blauwe Schuit”, de Muziekschool Gerard Boedijn en de Bibliotheek.
Het faciliteren en inrichten van Creatieve Broedplaatsen moet worden gestimuleerd.
Cultuureducatie blijft een prominente plaats innemen binnen het onderwijs en kunstbeleid.
De VVD zet zich in voor:
 investeren in alle generaties
 kunsteducatie op alle scholen
 aandacht voor cultuurhistorie (kinderen in Hoorn moeten weten wat de rol van
Hoorn is geweest gedurende de Gouden Eeuw en wat de VOC voor Hoorn heeft
betekend)
 Hoorn evenementenstad
 traditionele-en moderne vormen van kunst en cultuur
 een breed aanbod voor jongerencultuur dat aansluit op de beleving en vraag van
jongeren
 ondersteunen en faciliteren van nieuwe en/of bestaande evenementen publiek
 faciliteren en ondersteunen van nieuwe initiatieven
4