Tijd en ervaring: wie heeft er nog tijd? Zaterdag 20 november 2010

Tijd en ervaring:
wie heeft er nog tijd?
VFP/VFO/ISVW conferentie
Zaterdag 20 november 2010
van 10.30 tot 17.30
ISVW conferentiehotel
Leusden
Hebben we de tijd? Nemen we de tijd? Of beheerst de tijd ons? Wat kan de
filosofische praktijk betekenen voor onze omgang met de tijd? Tijd is een
interessant filosofisch thema waar we (te) weinig bij stil staan. In de
filosofische praktijk speelt vooral de betekenis van tijd in de persoonlijke
ervaring een belangrijke rol.
Tijdens deze dag, georganiseerd door de Vereniging voor Filosofische Praktijk
en de Vereniging voor Filosofie Onderwijs, belichten we vanuit verschillende
perspectieven de ervaring van de tijd en de invloed die deze heeft op ons
dagelijks leven. Prof. Dr. Frans Jacobs houdt een lezing over het begrip tijd in
het oeuvre van Marcel Proust. Prof. Dr. Marli Huijer reflecteert op de
ervaring van en omgang met tijd in de hedendaagse cultuur. ’s Middags zijn
er twee rondes van workshops waar de deelnemers samen de tijd ervaren,
bespreken en proberen in te vullen. Onder meer het Socratisch gesprek,
filosofie en literatuur, en filosofie met kinderen komen aan bod.
’s Ochtends wordt d.m.v. lezingen een kader geschetst. Na de lunch worden
verschillende thema’s meer uitgediept in twee rondes van parallelle
workshops.
Programma
10.00
10.30
11.30
12.30
13.30
15.00
15.30
17.00
Inloop, ontvangst en koffie
Lezing Marli Huijer
Lezing Frans Jacobs
Lunch
Workshopronde 1
Koffiepauze
Workshopronde 2
Afsluiting en borrel
Marli Huijer, filosoof/arts, is bijzonder hoogleraar
filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en
lector Filosofie aan De Haagse Hogeschool. Haar
onderzoek richt zich op de invloed die nieuwe
technologieën hebben op hoe we tijd opvatten en
ermee omgaan. Na haar promotie over het late werk
van de Franse filosoof Foucault oncentreerde ze zich
op de filosofie in relatie tot biomedische praktijken.
Van 2002 tot 2005 was zij bijzonder hoogleraar
Gender en Biomedische Wetenschappen. Zij schreef
met
Reinjan
Mulder
Opnieuw
beginnen.
Metamorfosen in het bestaan (2009) en redigeerde
met Martijntje Smits Moralicide. Nieuwe morele vocabulaires voor
technologie (2010). www.marlihuijer.nl
De paradoxen van tijd. Eerste paradox: tijd is een van de belangrijkste
ordeningsprincipes van het bestaan, en toch weten we niet goed wat tijd is.
Bestaat ‘de tijd’ eigenlijk wel? Houden filosofen die zich buigen over de vraag
‘Wat is de tijd?’ zich met een schijnprobleem bezig? Tweede paradox: we
ervaren de tijd permanent als een probleem, maar kunnen ook niet zonder
tijd. We zijn drukdrukdruk en hebben nergens écht tijd voor, en toch laten we
ons keer op keer verleiden om steeds meer in steeds minder tijd te doen.
Onthaasting is en te simpel antwoord op dit probleem. In de lezing zal ik op
zoek gaan naar openingen om anders in en over tijd te denken.
Frans Jacobs was vanwege de Stichting Socrates
bijzonder hoogleraar in de wijsgerige antropologie en
de grondslagen van het humanisme aan de
Universiteit Leiden en is emeritus wijsgerige ethiek
aan de Universiteit van Amsterdam.
De tijd in het oeuvre van Marcel Proust. Marcel
Proust (1871-1922) schreef met ‘Op zoek naar de
verloren tijd’ een zeventallige romancyclus die op
zichzelf een universum is en tegelijkertijd een (verdwenen) wereld uitputtend
verbeeldt. Dit werk heeft niet alleen een grote literaire waarde, maar de
thematiek is filosofisch gezien ook zeer interessant. Het belangrijkste thema is
de Tijd: het verstrijken ervan, het onontkoombare verloop van het leven,
waarbij alleen de kunst, de roman, door middel van de herinnering, de
vergankelijkheid kan bestrijden. Deze tijd is niet aan chronologie gebonden.
Karin Fontein is docent Filosofie aan de Joke Smit
Academie voor volwassenenonderwijs en op Het
Amsterdams Lyceum. Ze studeerde Kultuurfilosofie
en Esthetica, gaf diverse cursussen over Filosofie en
Literatuur, en werkte mee aan Literaire en
Kunsttijdschriften.
Workshop ‘filosofie van tijd in de literatuur’. "Soms
lijkt lezen op een ervaring in een tijdmachine, dan
weer laat het je een andere wereld zien - Woorden,
onderzoekend bij filosofie en meeslepend bij
literatuur? Waar de een analyseert en deconstrueert
wil de ander ons verleiden... en doet dat soms met wijsheid? En wat is die
wijsheid waard, voor filosofen? En wat kunnen praktisch filosofen ermee
doen? In deze workshop onderzoeken we oa. teksten over identiteit,
zelfkennis, liefde, wanhoop en tijd - laat u inspireren!
Wouter Kusters is taalwetenschapper, filosoof,
docent en schrijver. Na zijn promotie op onderzoek
naar taalverandering schreef hij boeken over filosofie
en
psychopathologie,
zoals
het
met
de
Socrateswisselbeker bekroonde Pure Waanzin (2005)
en Alleen (2007). Rondom het concept van de tijd
schreef hij Landschappen van Tijd (2007) en een boek
over tijd in psychopathologie en religie zal voorjaar
2011 verschijnen.
Workshop ‘ervaring van tijd’. In de workshop
zullen de deelnemers ontvankelijk worden gemaakt
voor de belangrijkste paradox van de tijd, die tussen ervaren tijd en gemeten
tijd. Eerst zal Kusters laten zien dat nog steeds de beroemde uitspraak van
Augustinus over tijd geldt: “Wat is tijd? Wanneer niemand het me vraagt,
weet ik het; wil ik het echter uitleggen aan iemand die het vraagt, dan weet ik
het niet.” Daarna zal Kusters betogen dat in de praktijk de vraag naar de tijd
wordt toegedekt door gebruik te maken van verschilloende modellen en
tijdsmetaforen. Aan de hand van enkele passages uit filosofische en literaire
teksten zal Kusters met de deelnemers nagaan hoe we onze concepten en
ervaring van tijd kunnen verrijken en verruimen.
Peter Harteloh is filosoof. Hij is gepromoveerd op de
kwaliteit van zorg. Hij werkt als filosofisch consulent
te Rotterdam en als wetenschappelijk onderzoeker.
Workshop ‘de tekenen der tijd bedriegen ons’! Wat
zijn de tekenen van onze tijd? Hoe moeten we deze
interpreteren? Kunnen ze ons bedriegen? Kunnen we
de tijd eigenlijk wel lezen/begrijpen/duiden? Dat
zijn de vragen die aan deze workshop ten grondslag
liggen. Deze vragen wil ik met de deelnemers op
socratische wijze onderzoeken door middel van het kapittelen. Regel:
spreektijd = stiltetijd, dat wil zeggen, wanneer iemand heeft gesproken, moet
de gehele groep vervolgens een stilte in acht nemen die even lang duurt als er
is gesproken. Daarbij wordt er geen gebruik gemaakt van de objectieve tijd
(horloges af), maar van een beleving van de duur van het gesprokene. Er
worden inzichten naar voren gebracht, vragen, reacties op anderen etc. tot het
denkproces stolt in de stilte. Een ieder mag het woord grijpen, maar iedere
bijdrage neemt tijd/ruimte in beslag en wees u daarvan bewust. Wees
kernachtig en intens. Laat de stilte haar werk doen!
Maaike Merckens Bekkers is jurist en filosoof. Ze
richt zich met haar bedrijf Wonder Why
voornamelijk op het filosoferen met jongeren en
kinderen, in en buiten school.
Workshop ‘filosoferen met kinderen voor
volwassenen, over de tijd’. We beginnen de
workshop met een element uit de nieuwe media, dit
kan zijn een filmpje, een liedje of een rap. Want
kinderen, zoals we allemaal weten, willen spelen en
plezier maken en zijn tegelijkertijd nieuwsgierig en
onderzoekend. Een liedje of filmpje prikkelt hun
fantasie en is meestal een goede manier ze in de juiste houding voor het
filosoferen te krijgen. Ze hebben er dan zin in. Nu zullen de deelnemers aan
deze workshop geen kinderen zijn, en ze zullen ook niet als zodanig worden
behandeld. Waar het om gaat is te proberen net zo onbevangen vragen te
durven stellen als de kinderen doen. Het is dan een unieke manier om zelf aan
het denken gezet te worden. De focus voor deze workshop is geïnspireerd op
het boek “Welke kleur heeft de tijd” van Marco Wehr.
Locatie: ISVW conferentiehotel, Dodeweg 8, 3822 RD Leusden.
Tel. 033–4650700, E-mail [email protected]
Datum en tijd: zaterdag 20 november 2010, 10.30-17.30 uur.
Entree (inclusief lunch en koffie/thee): €80,Voor leden van de VFP, VFO en VFVO €60,Studenten €30,Aanmelding:
http://www.isvw.nl/nl/wie-heeft-er-nog-tijd/
Voor meer informatie: Reinskje Talhout ([email protected], 030-2932556)
http://www.verenigingfilosofischepraktijk.nl
http://www.wijsgeer.nl/vfo/
http://www.isvw.nl