Document

Monologale visie op sociale
rechtvaardigheid
De sociale ongelijkheid is de eigen schuld van de mensen die er door getroffen worden:
mensen die zich in een situatie van sociale ongelijkheid bevinden hebben het zelf
gezocht: omdat ze lui zijn, niet willen leren, drankzuchtig zijn, onverantwoordelijk zijn,
niet doorzetten, … Als ze ‘onze’ weg hadden gevolgd, dan was het niet gebeurd.
Dit model legt de nadruk op individuele verantwoordelijkheid: Mensen zijn volledig zelf
verantwoordelijk voor hun welzijn en moeten dat welzijn op hun eigen kracht kunnen
realiseren.
“Ze heeft toch twee handen, dan moet ze maar zorgen dat ze werk vindt”
Hoe wordt er vanuit deze visie gewerkt aan sociale rechtvaardigheid?
De school neemt een paternalistische houding aan en zet de ‘ontspoorde’ leerlingen zo
snel mogelijk terug op het juiste pad (= paternalistische caritas). Situatie per situatie
wordt aangepakt, maar dit is niet gericht op structurele verandering. Eenmaal geholpen
moeten de leerlingen hun verantwoordelijkheid in handen nemen.
 Deze visie miskent de omstandigheden waarin mensen opgroeien en leven, en gaat
voorbij aan de spanning tussen maatschappelijk gewaardeerde doelen en de zeer
beperkte middelen die velen maar hebben om ze te bereiken.
Samengevat:
Wie is
verantwoordelijk voor
sociaal onrecht?
Individu
Hoe werken aan
sociale rechtvaardig?
Paternalistische
caritas
Wie is
verantwoordelijk voor
het werken aan
rechtvaardigheid?
Christenen weten zich
geroepen vanuit
christen zijn
Monologale visie op sociale
rechtvaardigheid - cartoon
Bron: http://www.diversiteitinactie.be/themas/sociaal-cultureel-bewustzijn/aan-de-slag-op-school/aandacht-voor-kansarmoede
Kleurloze visie op sociale
rechtvaardigheid
Deze visie gaat ervan uit dat als iedereen voldoende voorzichtig en hardwerkend is, er
geen sociale ongelijkheid kan bestaan. Als er toch sociale ongelijkheid bestaat, is dit het
gevolg van een onvoorziene omstandigheid, een persoonlijke tegenslag zoals ziekte,
handicap, verlies van je baan, …
Dit model legt de nadruk op individuele verantwoordelijkheid: Het is ieder voor zich en
soms kan je tegenslag hebben.
“Een mens kan er toch niets aan doen dat hij vaak ziek is en zo zijn werk verliest”
Hoe wordt er vanuit deze visie gewerkt aan sociale rechtvaardigheid?
De school gaat ervan uit dat het niet haar taak is om te werken aan sociale
rechtvaardigheid. De verantwoordelijkheid wordt bij de overheidsdiensten gelegd,
bijvoorbeeld het ocmw. Bij ‘grote rampen’ zal de school wel korte termijnhulp bieden. De
school zal bijvoorbeeld wel meewerken wanneer individuen in de school een benefietactie
organiseren voor een ernstig zieke leerling.
 Door de eenduidige focus op wat mensen overkomt, worden de oorzaken van deze
‘tegenslagen’ niet in beeld gebracht.
Samengevat:
Wie is
verantwoordelijk voor
sociaal onrecht?
Individu
Hoe werken aan
sociale rechtvaardig?
Niet door de school
Wie is
verantwoordelijk voor
het werken aan
rechtvaardigheid?
Individuele
verantwoordelijkheid
Kleurrijke visie op sociale
rechtvaardigheid
Sociale ongelijkheid is een complex fenomeen dat wortelt in de manier waarop de
samenleving is gestructureerd. De samenleving brengt sociale ongelijkheid voort en
houdt dit in stand.
Samengevat:
Dit model legt de verantwoordelijkheid voor sociale ongelijkheid bij iedereen: we zijn
allemaal een beetje verantwoordelijk voor de bestaande sociale ongelijkheid.
Wie is
verantwoordelijk
voor sociaal onrecht?
Iedereen
“Niet iedereen krijgt dezelfde kansen in zijn of haar jeugd en draagt daar de gevolgen van
in een toekomstige arbeidsloopbaan. Het is nu eenmaal zo dat de best betaalde jobs naar
de hoogopgeleiden gaan en de minder geschoolden de minder goede jobs krijgen”
Hoe werken aan
sociale rechtvaardig?
Solidariteit
Hoe wordt er vanuit deze visie gewerkt aan sociale rechtvaardigheid?
De school ziet het als haar taak en die van de hele gemeenschap om te streven naar
zoveel mogelijk sociale gelijkheid. Als het fout loopt, kunnen de leden van de school
rekenen op verbondenheid en solidariteit van de school en de gemeenschap.
Wie is
verantwoordelijk
voor het werken aan
rechtvaardigheid?
Iedereen die zich
aangesproken weet
 De vraag is of “een ‘iets’ zonder naam of gelaat wel in staat zal blijven om mensen
onvoorwaardelijk op te roepen”. (zie J. VERSTRAETEN – Caritas in het spanningsveld
tussen gelovig engagement en rechtvaardige structuren, p. 9-11)
Katholiek dialogale visie op sociale
rechtvaardigheid
De sociale ongelijkheid hangt samen met de maatschappelijk context. Snelle
maatschappelijke veranderingen en/of maatschappelijke onrust brengen steeds nieuwe
vormen van sociale ongelijkheid voort en versterken bestaande vormen van sociale
ongelijkheid.
Dit model legt de verantwoordelijkheid voor sociale ongelijkheid bij de mensheid: we
hebben allemaal in meerdere en mindere mate een aandeel in de onderdrukkende
structuren in onze samenleving, afhankelijk van de positie in de samenleving.
“Een slechte economie dwingt je om een minder goede job aan te nemen”
Hoe wordt er vanuit deze visie gewerkt aan sociale rechtvaardigheid?
Vanuit een christelijk geïnspireerde dienstbare houding tracht de school het lijden en de
sociaal-maatschappelijke nood van de leden van de school te voorkomen, op te heffen, te
verminderen en mee uit te houden. De school streeft ernaar om een sociaal rechtvaardige
school te zijn en te werken aan sociale rechtvaardigheid in de wereld. Ze gaat de
fundamentele discussie aan met de samenleving vanuit een andere visie op de
werkelijkheid, het Rijk Gods, een u-topie die kritisch is ten aanzien van onderdrukkende
structuren zoals die in de samenleving bestaan en waarvoor mensen verantwoordelijk
zijn.
Samengevat:
Wie is
verantwoordelijk voor
sociaal onrecht?
De mensheid
Hoe werken aan
sociale rechtvaardig?
Christelijk
geïnspireerde
dienstbaarheid
Wie is
verantwoordelijk voor
het werken aan
rechtvaardigheid?
Iedereen vanuit eigen
positie en
verantwoordelijkheid
Citaten paus Franciscus
“Zolang niet radicaal de problemen van de armen worden
opgelost, door af te zien van de absolute autonomie van de
markten en de financiële speculatie en door de structurele
oorzaken van de sociale ongelijkheid aan te pakken, zullen de
wereldproblemen onopgelost blijven en wordt geen enkel
probleem op een definitieve manier opgelost. De sociale
ongelijkheid is de wortel van alle kwalen in de samenleving” (EG
202)
“Een authentiek geloof draagt in zich altijd een verlangen om de
wereld te veranderen” (EG 183)
Rerferentie afbeelding:
http://breakinginthehabit.org/2012/01/16/ifyou-want-peace-work-for-justice/
Een bijbels visioen van het Rijk Gods
De oudtestamentische profeet Jesaja droomt van een ideale wereld en beschrijft deze als volgt:
De wolf en het lam wonen samen,
de panter vlijt zich neer naast het bokje,
het kalf en de leeuw weiden samen:
een kleine jongen kan ze houden
De koe en de berin sluiten vriendschap,
hun jongen liggen bijeen.
De leeuw eet stro, net als de os.
De zuigeling speelt bij het hol van de adder,
het kind strekt zijn hand uit naar het nest van de slang.
Niemand doet nog kwaad of handelt nog verderfelijk op mijn heilige berg.
Jesaja 11, 6-9a