boeken - Erasmus Universiteit Rotterdam
advertisement
boeken De redactie nodigt lezers uit boeken te recenseren voor deze rubriek 702 ESB The idea of justice is het beste aan beide zijden zullen vallen, te kenmerken als een logische inclusief kinderen en geliefde stap in het werk van Sen over de familieleden, en de vraag of de capability approach. De capability rechtvaardige zaak zo’n offer wel approach is Sens alternatief voor waard is. de welvaartstheorie waarin het niet Als methodiek om te bepalen gaat om nutsmaximalisatie maar wat vermijdbaar onrecht is, om optimale vrijheid, uitgedrukt pleit Sen voor de vergelijkende in de mogelijkheden voor mensen evaluatie, door middel van om te zijn en te doen wat ze casestudies en aan de hand waardevol vinden. Het boek gaat van menselijke ervaringen en in op de kritiek op de capability abstracte opties. Daarbij houdt approach, die onder andere stelt hij vast aan ­principes van objecdat de benadering te vaag is en tiviteit en onpartijdigheid, niet te veel aandacht aan de waarde alleen vanwege de noodzaak van van vrijheid schenkt ten koste gelijke behandeling, maar ook van andere waarden. Het boek is ten behoeve van een rationeel Sen, A. (2009) The idea of ook te lezen als een antwoord op publiek debat. Rechtvaardigheid justice. Londen: Allan Lane. de rechtvaardigheidstheorie van als sociale realisatie in plaats John Rawls, justice as fairness. van als set van abstracte regels, Deze theorie gaat uit van perlegt hij niet alleen in termen van fecte rechtvaardigheid op basis van principes die handelingen uit, maar ook in termen van persoonniet toestaan dat mensen voordelen behalen door lijke verantwoor­delijkheid, waarin erkend wordt dat geboorte, geluk of sociale positie, tenzij de zwaksten men verantwoordelijk is voor de gevolgen van zijn in de samenleving profiteren van de bijdragen van handelen voor anderen. Hiermee geeft hij indirect mensen dankzij zulke voordelen. Het resultaat is een een antwoord op de kritiek van methodologisch boek met overlappingen met eerder werk gegoten in individualisme die de capability approach regelmatig mooi proza en verrijkt met uitstapjes naar de oude krijgt, als zou de theorie alleen het individu als uitIndiase filosofie. De kracht van het boek is dat het gangspunt hebben en niet ook het sociale niveau. Hij niet streeft naar een theorie over perfecte rechtvaarbesteedt vier bladzijden aan het weerleggen van die digheid, maar naar een theorie waarin het draait om kritiek, en scherpt even later zijn eigen kritiek aan op vermijdbare vormen van onrecht te voorkomen. De geluksonderzoek, dat naar zijn inzicht wel methodoauteur wijst er terecht op dat niet alle tragedies die logisch individualistisch is omdat het alles wat niet zich in een mensenleven voordoen ook onrechtvaartot individueel geluk leidt als irrelevant beschouwt. digheden zijn: dat zijn ze alleen in zoverre ze verHet boek eindigt niet met een echte theorie van meden konden worden. Deze pragmatische visie op rechtvaardigheid, maar belooft dat ook niet, de titel rechtvaardigheid staat in schril contrast met die van geeft dat al aan. Wat het boek wel doet is laten zien filosofen als Rawls die in zijn theorie uitgaat van een dat een pragmatische visie op rechtvaardigheid niet abstracte situatie waarin mensen onder een sluier alleen betrekking heeft op het nationale niveau maar van onwetendheid rechtvaardigheidsregels afspreken ook relevant is voor vraagstukken van internationale zonder te weten welke sociaaleconomische positie ze rechtvaardigheid zoals de groeiende kloof tussen in de maatschappij zullen hebben. Deze abstractie arm en rijk in de wereld, mensenrechten, en de gaat voorbij aan de realiteit van hoe mensen in de opwarming van de aarde. Daarmee laat Sen zien dat praktijk met zulke regels omgaan. een realisatie-gerichte benadering van rechtvaardigSen bouwt zijn pleidooi voor een sociaal-realistische heid wellicht beter in staat is om de grote vraagstuk­ theorie van rechtvaardigheid zorgvuldig op door ken van vandaag de dag te benaderen dan een telkens weer deze tegenstelling tussen het perfecte perfectionistische benadering die wellicht nog met en het haalbare te bespreken, steeds vanuit een enige moeite op kleine schaal toepasbaar is, maar ander perspectief. Daarvoor maakt hij dankbaar zeker niet op wereldschaal. Maar hoe Sens idee van gebruik van het verschil in het Sanskriet tussen rechtvaardigheid geoperationaliseerd kan worden niti, dat betrekking heeft op regels, en nyaya, dat voor beleidsonderzoek moet in de praktijk blijken. gaat over gerealiseerde rechtvaardigheid, waarin Hier ligt een schone taak voor ambitieuze economen het proces om rechtvaardigheid te realiseren net zo die, net als Sen, over de grenzen van hun vakgebied belangrijk is als de uitkomst. Hij refereert regelmatig heen durven te kijken. aan het dilemma van de rechtvaardige oorlog uit het 3500 jaar oude Indiase filosofische heldenepos Mahabharata, waarbij niti verwijst naar de rechtvaardige gronden om ten strijde te trekken, bijvoorIrene van Staveren beeld als land wordt ingenomen door de vijand, en Universitair hoofddocent Erasmus Universiteit Rotterdam waarbij nyaya wijst op de vele onschuldige doden die 94(4572) 13 november 2009 De auteur heeft verklaard dit artikel alleen te publiceren in ESB en niet elders te publiceren in wat voor medium dan ook. Het is wel toegestaan om het artikel voor eigen gebruik en voor publicatie op een intranet van de werkgever van de auteur aan te wenden.
