een functiebeschrijving van de opleidingsdocent

EEN FUNCTIEBESCHRIJVING VAN DE
OPLEIDINGSDOCENT
1. Context
De werkzaamheden worden uitgevoerd binnen een of meerdere
sectoren/afdelingen van een onderwijsinstelling voor voortgezet onderwijs. De
instelling kan zowel categoraal zijn als een smalle of brede scholengemeenschap.
De onderwijsinstelling kent sectoren/afdelingen met adjunct-directeuren /
sectordirecteuren / afdelingshoofden, een aantal verschillende typen docenten,
onderwijsondersteunend en algemeen ondersteunend personeel
Een sector/afdeling bestaat uit meerdere teams en/of vaksecties. Het team of de
vaksectie draagt de verantwoordelijkheid voor de organisatie, de ontwikkeling en
de uitvoering van het primaire proces, namelijk het onderwijs, de realisatie van
de onderwijsdoelen en de onderwijsprogrammering. De sectoren/afdelingen
leveren programma's aan de studenten, organiseren en begeleiden de
leerprocessen èn bereiden voor op de toetsing en afsluiting.
De opleidingsdocent zal in samenspraak met de directie en de lerarenopleiding,
vertegenwoordigd door een Fontyscontactdocent, in een competentiegerichte
leeromgeving functioneren. Hij begeleidt studenten, leraren in opleiding en
beginnende leraren, alsmede schoolpracticumdocenten in verdere ontwikkeling
van hun talenten. De opleidingsdocent motiveert anderen en zet hen aan tot
nadenken over en het verbeteren van eigen gedrag. Als gesprekspartner wisselt
hij van stijl / gedrag om bewustwording bij anderen te realiseren. Hij coacht in
complexe situaties en zet op het juiste moment een stap terug, waardoor hij
ruimte geeft voor leermomenten van de ander.
De opleidingsdocent heeft binnen summatieve assessments de taak om, in
samenspraak met een assessor van de lerarenopleiding, studenten en leraren in
opleiding te beoordelen.
Een functiebeschrijving van de opleidingsdocent
Pag 1
2. Werkzaamheden
Een opleidingsdocent:
 is docent voortgezet onderwijs.
 heeft overzicht in curricula van studenten en kan deze interpreteren vanuit
het persoonlijke ontwikkelingsplan van de betreffende student 1.
 kan de student adviseren bij het samenstellen van een persoonlijk
activiteitenplan.
 coacht de student bij het formuleren naar leervragen en zet die leervragen
om in doelgerichte opdrachten.
 begeleidt de student bij het samenstellen van een ontwikkelingsgericht
portfolio.
 kan een krachtige, kwalitatief volwaardige leeromgeving ontwerpen en
inrichten vanuit de persoonlijke ontwikkelingsplannen van studenten
gekoppeld aan de schoolinnovatie, gericht op het verwerven van
competenties.
 kan een aantal onderwijseenheden, die deel uitmaken van het curriculum
van de lerarenopleiding, verzorgen binnen de opleidingsschool.
 maakt gebruik van intervisie om de studenten individueel, maar vooral in
groepen te begeleiden.
 kan studenten voorbereiden op bekwaamheidsassessments, hij begeleidt
de student bij het samenstellen van zijn assessmentportfolio en bij de
voorbereidingen rond het performance assessment.
 kan bij studenten die hij niet begeleidt heeft een
bekwaamheidsassessment afnemen en beheerst de techniek van het
houden van criterium gerichte interviews.
 kan de schoolleiding adviseren inzake opleidingsbeleid van de school,
alsmede over het professionaliseringsbeleid van collega’s voor zover dat
samenhangt met het opleidingsbeleid.
 coördineert een team van schoolpracticumdocenten en medewerkers die
anderszins bij het opleiden op de school betrokken zijn.
 is in staat om, in samenwerking met de lerarenopleider2,
scholingsbijeenkomsten voor schoolpracticumdocenten te organiseren, uit
te voeren en te evalueren.
 adviseert de directie over het opleidingsprofiel van de school.
 voert het opleidingsbeleid uit in overeenstemming met de beleidskaders.
 is in staat netwerkbijeenkomsten, waaraan zowel lerarenopleiders als
opleidingsdocenten deelnemen, te organiseren en mede uit te voeren.
 kan het opleidingsbeleid van de school relateren aan de beleidskaders en
aan de doelstellingen van het opleidingsbeleid in de vorm van
bovenschoolse projecten.
3. Kader, bevoegdheden & verantwoordelijkheden

de opleidingsdocent legt verantwoording af aan de daartoe aangewezen
leidinggevende over het stimuleren van de studenten, het realiseren van
1
Om de leesbaarheid te bevorderen wordt er gesproken over studenten. In
plaats van ‘studenten’ kan men ook ‘leraren in opleiding’ of ‘beginnende
leraren’ lezen.
Binnen Fontys wordt een lerarenopleider die stages van studenten begeleidt
Fontyscontactdocent (FCD) genoemd
2
Een functiebeschrijving van de opleidingsdocent
Pag 2


de leerdoelen, de bruikbaarheid van de adviezen en het coachen;
de opleidingsdocent verricht werkzaamheden binnen onderwijs wet- en
regelgeving, eindtermen en leerdoelen en beleidslijnen van de
lerarenopleiding èn de opleidingsschool;
de opleidingsdocent neemt beslissingen bij het stimuleren van het
leerproces van de studenten, het inspelen op de leefwereld van meerdere
leeftijdsgroepen en het begeleiden van studenten, de afstemming van de
onderwijsactiviteiten binnen de eigen school, het nemen van initiatieven
die structureel bijdragen aan de samenwerking binnen de school en aan de
samenwerking met andere onderwijsinstellingen en het geven van
loopbaanadviezen aan het management en individuele docenten.
4. Competenties
De competenties zijn door het SBL beschreven en nader uitgewerkt door de
Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
1.
Interpersoonlijk competent
De opleidingsdocent kan op basis van kennis van groepsdynamica en
communicatie een leef- en werkklimaat realiseren dat gekenmerkt wordt
door samengaan en samenwerken. Dat houdt in dat hij:
a) een groot aantal gespreksvaardigheden kan hanteren;
b) studenten, leraren in opleiding en beginnende leraren zowel individueel
als collectief kan aanspreken op hun ontwikkeling, waardoor er een op
samenwerking gerichte sfeer ontstaat;
c) ruime kennis heeft van en ervaring heeft met manieren om in
samenwerking met collega’s een prettig werkklimaat te bevorderen.
2.
Pedagogisch competent
De opleidingsdocent kan op basis van zijn kennis van basisbehoeften en
ontwikkelingsprocessen een veilige leeromgeving realiseren. Dat houdt in
dat hij:
a) zich op basis van observatie, informatie van leerlingen en informatie
van collega’s een beeld kan vormen van de sociale verhoudingen
binnen diverse groepen en deze nader kan analyseren.
b) op basis van observatie, toetsen en informatie ontwikkelingsproblemen
van individuele studenten kan signaleren. Een opleidingsdocent is in
staat om een begeleidingsprogramma op te stellen en dat samen met
de student uit te voeren.
3.
Didactisch competent
De opleidingsdocent kan op basis van kennis van leerprocessen een
krachtige leeromgeving realiseren. Dat houdt in dat hij:
a) een uitvoerbaar onderwijsprogramma kan ontwerpen, begeleiden en
evalueren met in adequate vorm en mate:
Beroep op zelfsturing
Helderheid
Ruimte voor differentiatie
Variatie in werkvormen
Mediagebruik (ook ICT)
Ruimte voor creativiteit
Ruimte voor initiatief
Ruimte voor reflectie
b) in het kader van competentiemanagement een student kan begeleiden
en beoordelen.
Een functiebeschrijving van de opleidingsdocent
Pag 3
4.
Organisatorisch competent
De opleidingsdocent kan op basis van kennis van verschillende vormen
van structuurbehoeften van studenten een werkklimaat realiseren dat voor
hen in ruime mate overzichtelijk, ordelijk en (leer)taakgericht is. Dat
houdt in dat hij:
a) m.b.t. al zijn activiteiten een bruikbare vorm van tijd- en
taakmanagement kan hanteren en studenten daarin kan begeleiden.
b) adequaat kan improviseren in onverwachte situaties en tussentijds
programma’s kan aanpassen aan nieuwe situaties.
c) een complexe administratie van onderwijsgegevens zorgvuldig kan
bijhouden en communicatie met anderen daarover kan onderhouden
en zonodig initiëren.
5.
Competent in samenwerking met collega’s
De opleidingsdocent kan in ruime mate bijdragen aan de ontwikkeling van
het pedagogisch-didactisch klimaat van de school en de kwaliteit van de
werkverhoudingen en organisatie van de school. Dat houdt in dat hij:
a) actief en initiërend kan deelnemen aan verschillende vormen van
overleg binnen en buiten de school (met name met de
lerarenopleiding),
b) actief en initiërend kan deelnemen aan intervisiebijeenkomsten,
c) actief en initiërend kan deelnemen aan collegiale consultatie,
d) belangrijke informatie op efficiënte wijze kan inwinnen, kan delen met
schoolpracticumdocenten en zelf kan benutten.
e) leiding kan geven aan een groep schoolpracticumdocenten,
f) studenten en schoolpractcicumdocenten kan begeleiden en coachen.
6.
Competent in samenwerking met de omgeving
De opleidingsdocent kan in ruime mate bijdragen aan het realiseren en het
ontwikkelen van de samenwerkingsrelatie met de lerarenopleiding. Dat
houdt in dat hij:
actief en initiërend kan deelnemen aan contacten tussen de
opleidingsschool en de lerarenopleiding en andere instanties die zich
bezighouden met het opleiden van leraren, zoals het SBL, Velon, het
Ruud de Moorcentrum e.a.
7.
Competent in reflectie en ontwikkeling
De opleidingsdocent kan op uitgebreide schaal zijn opvattingen en
bekwaamheden ten aanzien van verschillende aspecten van
beroepsuitoefening onderzoeken en ontwikkelen en anderen daarin
coachen. Dat houdt in dat hij:
1. op basis van verschillende analyse-instrumenten planmatig aan de
ontwikkeling van bekwaamheid van zichzelf en van anderen kan
werken.
2. bij de ontwikkeling van zichzelf en van anderen intensief gebruik kan
maken van feedback van leerlingen en collega’s en in de vorm van
supervisie en intervisie collegiale hulp kan bieden.
3. actief kan bijdragen aan de realisatie van het beleid ten aanzien van
onderwijsverbetering en schoolontwikkeling
4. een actieve rol kan spelen bij de kwaliteitszorg van de lerarenopleiding
en die van de opleidingsschool
Een functiebeschrijving van de opleidingsdocent
Pag 4
5.
Contacten






met studenten en schoolpracticumdocenten om hen te coachen;
met lesondersteunend personeel om hen aan te sturen;
met studenten om specifieke kennis en vaardigheden over te dragen;
met studenten over studievoortgang en gedrag, om te begeleiden, tot
betere studieresultaten te komen, te corrigeren, af te stemmen en te
inspireren;
met deskundigen en vertegenwoordigers van de lerarenopleiding en
maatschappelijke omgeving over ontwikkelingsmoeilijkheden om tot
oplossingsrichtingen te komen;
met opleidingsinstituten voor docenten om tot afstemming te komen
met betrekking tot scholingsvragen en aansluiting theorie en praktijk.
Een functiebeschrijving van de opleidingsdocent
Pag 5