Terpander_Passieconcert_Info - Stad Sint

TOELICHTING PASSIECONCERT SINT-ANTONIUSKERK SINT-NIKLAAS
In samenwerking met CC Sint-Niklaas brengt het DKO-kamerkoor Terpander onder
leiding van Godfried Van de Vyvere een geraffineerd passieconcert in de SintAntoniuskerk (Collegekerk) te Sint-Niklaas. In het eerste deel wordt een selectie uit
de Responsoria pro Hebdomada Sancta van de Tsjechische componist en
contrabassist Jan Dismas Zelenka (°Lounovice, 1679 - +Dresden, 1745) uitgevoerd.
In 1723 creëerde Zelenka deze intrigerende reeks gezangen voor de Goede Week
voor de hofkerk van Augustus de Sterke te Dresden. Samen met kapelmeester
Johann David Heinichen bouwde hij Dresden uit tot het centrum van de katholieke
kerkmuziek in de Duitstalige gewesten. De Responsoria behoren samen met de zes
triosonates voor hobo (of viool), fagot, cello en basso continuo uit 1720-1721 tot
Zelenka’s beste werk. Zij zijn een vermenging van lineaire polyfonie en barokke
retoriek, in een vaak spannend harmonisch kader. Johann Sebastian Bach, die
Zelenka persoonlijk kende, beschouwde hem als één van de belangrijkste
componisten van zijn tijd. Nochtans geraakte zijn oeuvre gaandeweg in de
vergetelheid. In de jaren 1970 kwam het evenwel opnieuw in de belangstelling.
Sedertdien wordt het weer geregeld ten gehore gebracht.
De hoofdmoot van het concert wordt gevormd door de integrale uitvoering van
Joseph Haydns oratorium Stabat Mater. De middeleeuws-Latijnse tekst van dit werk
evoceert het meest dramatische tafereel uit het nieuwe testament: Maria weent en
rouwt bij het gekruisigde lichaam van haar zoon Jezus. In de loop der tijden lieten
tientallen toondichters zich inspireren door het Stabat Mater, onder meer Orlando di
Lasso, Antonio Vivaldi, Giovanni Battista Pergolesi, Franz Liszt, Francis Poulenc en
Ennio Morricone. De versie van Haydn (°Rohrau, 1732- +Wenen, 1809) ontstond in
1767 tijdens diens zeer productieve ‘Sturm und Drang’-periode, toen hij
kapelmeester en hofcomponist was bij de Esterházy’s in Eisenstadt. Hij maakte een
dertiendelige compositie voor vier solisten, gemengd koor, twee hobo’s/Engelse
hoorns, strijkers en basso continuo. Het is één van Haydns vroegste religieuze
werken. Qua stijl sluit het Stabat Mater naadloos aan bij de kamermuziek,
strijkkwartetten en symfoniëen uit deze periode, met snel wisselende akkoorden en
tempi. Sommige critici vonden dat Haydn de tragiek van het onderwerp onvoldoende
weergaf en dat het geheel te werelds en te luchtig klonk. In antwoord op dit verwijt
zei Haydn: “Da mir Gott ein fröhliches Herz gegeben hat, so wird Er es mir schon
verzeihen, daß ich Ihm auch fröhlich diene.” [Aangezien God mij een vrolijk hart
heeft gegeven, zal Hij het mij wel vergeven dat ik Hem ook vrolijk ten dienste sta.]