Respiratie

Respiratie 1
Functie en bouw van de
luchtwegen
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
1
Wat is respiratie?
• Het proces van gasuitwisseling tussen een
organisme en zijn omgeving.
• Bij eencellige; diffusie van zuurstof naar
de cel en diffusie van koolstofdioxide uit
de cel.
• Inwendige respiratie of celademhaling is
het proces waarbij in een cel door oxidatie,
voedingsstoffen worden omgezet in
energie onder verbruik van O2 en
productie van CO2
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
2
Respiratie bij de cel
• Uitwisseling cel en interstitium middels
diffusie
• Uitwisseling interstitium en capillair
middels diffusie
• Transport via bloed
• Uitwisseling tussen alveolaire lucht en
bloed middels diffusie
• Transport van/naar buitenlucht heet
ventilatie
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
3
Functie ademhaling
• Gasuitwisseling =
–uitwisseling van zuurstof (O2)
–en koolstofdioxide (CO2)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
4
Voorwaarden efficiënte aan- en
afvoer
1. Groot oppervlak waarbij lucht en bloed
zeer nauw contact maken
2. Regelmatige luchtverversing, ventilatie
3. Bloeddoorstroming, perfusie, afhankelijk
van de behoefte, opname van O2 en
afgifte van CO2
4. Hemoglobine kan snel en veel zuurstof
binden
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
5
Efficiënte aan- en afvoer
1. Totale oppervlakte (diffusieoppervlakte)
waar gasuitwisseling plaatsvindt is ca
100 m2 en de wanddikte (diffusieafstand)
zeer dun (1-2 µ)
2. Luchtverversing vindt plaats door de druk
in de longen te variëren waardoor
luchtstroom naar binnen en buiten
plaatsvindt
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
6
Efficiënte aan- en afvoer
3. In de longen bevindt zich een zeer groot
capillairnet dat meer of minder
doorstroomd wordt naargelang de
behoefte van het organisme.
4. Hemoglobine in het bloed kan snel en
veel zuurstof binden (4 O2 moleculen per
hemoglobinemolecuul)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
7
Ademhaling
• Ventilatie
• Diffusie
• Perfusie
•
•
•
•
•
•
Communicatie
Reinigen inademingslucht
Opwarmen inademingslucht en warmteafgifte
Bevochtigen inademingslucht
Uitscheiding van water
Ruiken
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
8
Cavum nasi - neusholte
Cavum oris – mondholte
Pharynx – keelholte
Epiglottis - strottenklep
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
9
De ademhalingsorganen
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
10
Luchtwegen
1 cavum nasi (neusholte)
2 cavum oris (mondholte)
3 trachea (luchtpijp)
4 pleura parietalis (buitenste
longvlies)
5 pleura visceralis (binnenste
longvlies)
6 vertakkingen van de bronchus
(luchtpijpvertakking)
9 diafragma (scheiding middenrif
buikholte)
10 hoofdbronchus
11 pulmo (long)
12 larynx (strottenhoofd)
13 pharynx (keelholte)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
11
Functie luchtwegen / neus
• Slijmvorming t.b.v. reiniging,
bevochtiging en verwarming
• De inspiratoire lucht wordt door de
neus / luchtwegen:
– Gereinigend of gezuiverd
– Bevochtigd
– Verwarmd
• Beveiliging, keuren van de inspiratoire
lucht op kwaliteit. (reuk)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
12
De neus
• Functies van de neus:
– verwarmen
– zuiveren
– bevochtigen
– ruiken
Zeefbeen
Nerv.
olfactorius
Blauw is reukslijmvlies
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
13
Functie mondholte
mondademhaling
presenteren
fluiten
karaoke
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
14
Kruising lucht- en voedselweg
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
15
Larynx = strottenhoofd
Onderdelen larynx
• strottenklepje
• epiglottis
• tongbeen
• os hyoideum
• schildkraakbeen
• cartilago thyroidea
• stelkraakbeenderen
• ringkraakbeen
• cartilago cricoidea
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
16
Stembanden in larynx
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
17
Trachea (doorsnede)
• Hoefijzervormige
kraakbeenringen
houden de luchtpijp
open
• Kan variëren in
doorsnede
• Trilhaarepitheel en
slijmbekercellen
(mucociliar transport)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
18
Trachea (trilharen microscopisch)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
19
Trachea (bronchoscopisch, bifurcatie van de bronchi)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
20
Luchtpijp
1 epiglottis (strotklepje)
2 os hyoideum (tongbeen)
3 cartilago thyroidea
(schildkraakbeen)
4 cartilago cricoidea
(ringkraakbeen)
5 trachea (luchtpijp)
6 rechter hoofdbronchus
7 carina trachea (kraakbeenkam bij
bifurcatie = splitsing luchtpijp in
2 hoofdbrochi)
8 linker hoofdbronchus
Hoefijzervormige kraakbeenringen
houden luchtpijp open
Corpus aliënum (lichaamvreemd
voorwerp) komt bijna altijd rechter
bronchus (hoek!)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
21
Trachea vertakkingen
Trachea
Bronchus
L/R
Bronchioli
Gasuitwisselend deel
Segmentale
bronchus
Ca. 10 per long
Luchtgeleidend deel
Lobaire
bronchus
R3/L2
Alveoli
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
22
Trachea vertakkingen
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
23
Longen
Bestaat uit:
• lobi (longkwabben) rechts 3, links 2
(hart)
• lobaire bronchi (1 per longkwab)
• bronchioli (kleinste vertakkingen) met
slijmvlies bekleed, elastisch. Bij inademing
ontspannen en bij uitademing vernauwing.
(inademing is actief, dus kost energie)
• alveoli of longblaasjes omgeven door
capillairen
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
24
Alveoli
1 capillair
2 alveolus
3 longarteriool
4 geoxigeneerde
erytrocyt
5 aveoluswand
6 interstitium
7 capillairwand
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
25
Ademhaling gasuitwisseling
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
26
Pleurabladen, longvliezen
Pleura visceralis
Pleura parietalis
R.long
L.long
Rechter
pleuraholte
Linker
pleuraholte
Mediastinum
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
27
Bloedvaten van de long
• Art pulmonalis vertakt zich tot een
capillairnet rond de alveoli (longblaasjes)
• Art pulmonalis = zuurstofarm longen
van zuurstof voorzien vena pulmonalis
= zuurstofrijk (gemengd bloed) Li
harthelft
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
28
Bloedvoorziening van de longen
• Bloedvoorziening van de longweefsel zelf
niet door de art pulmonalis, maar door art
bronchialis
• Grote circulatie = voedingscirculatie ook voor
de longen
–aorta → aa. bronchiales
–vv. bronchiales → vv. pulmonalis
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
29
Alveoli
1 pleura parietalis
(middenrifs-borstvlies)
2 pleura visceralis
(longen-borstvlies)
3 alveolus met
capillairnet
4 vertakking art
pulmonalis
5 bronchiolus (luchtpijptak)
6 vertakking vena
pulmonalis
7 doorsnede alveolus
Let erop: zeer vaatrijk
Pleuraholte tussen de
vliezen met vocht
gevuld (klaplong)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
30
Mediastinum
Ruimte tussen beide
longen waarin o.a. het
hart ligt.
1 clavicula (sleutelbeen)
2 bovenste mediastinum
3 voorste mediastinum
4 middelste mediastinum
5 sternum (borstbeen)
6 diafragma
7 achterste mediastinum
8 spina vertebralis
(wervelkolom)
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
31
Effectiviteit van de ademhaling
• ventilatie is de aanvoer van de lucht naar de
longblaasjes
• diffusie is de gasuitwisseling, via
drukverschillen, O2 van alveolus => bloed en
CO2 van bloed => longblaasje
• perfusie doorstroming arterie (bloed) en het
transport van O2 en CO2
• Zowel ventilatie, als diffusie als perfusie zijn
nodig voor een goede ademhaling van de
longen.
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
32
Fysiologie van de tractus
respiratorius
Ventilatie
inspiratie en expiratie
aan - en afvoer van
O2 en CO2 naar en
van de alveolocapillaire membraan
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
33
Ventilatie
• Ventilatie zorgt voor verversing van de
lucht in de longblaasjes
• Tijdens de inspiratie neemt de inhoud van
de thorax toe, dus het longvolume
• In de thorax ontstaat hierdoor een
negatieve druk ten opzichte van de
buitenlucht waardoor lucht wordt
aangezogen in de longen die de uitzetting
van de thorax moeten volgen
• Bij de expiratie gebeurt het
tegenovergestelde
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
34
Inspiratie of inademing
• Inademing = vergroting volume borstkas
= aanzuiging lucht
• diafragma-ademhaling maar heet in de
volksmond buikademhaling, omdat de
buikwand beweegt.
• Borstademhaling alleen bij inspanning
buitenste tussenribspieren en
hals/schouderspieren
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
35
4
Toename inhoud thorax bij
inspiratie.
= toename diameter
(doorsnede)
van de thorax (borstkas)
3
1
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
1 costae (ribben) bewegen
mee omhoog
2 draaipunt bij de
ruggenwervels
2
3 o.i.v. musculi intercostalis
externa (uitwendige
tussenribspieren)
4 o.i.v. musculi scaleni
(touwladderspieren)
36
Ventilatie, inspiratie
Afplatting= aanspannen diafragma
- - - - - = contractie inademing
_____ = relaxatie uitademing
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
37
Bewegingen tijdens
inspiratie (inademing) of
aspiratie (aanzuiging /
inademing).
musculi scaleni (1)
(touwladderspieren) trekken
1e en 2e rib (2) omhoog.
diafragma wordt (3) platter
beweegt naar beneden
sternum (borstbeen) (6) en
buikwand (5) naar voren
4 vertebrae (ruggenwervels)
7 pulmo (long)
8 pleuraholte
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
38
Expiratie of uitademing
• Uitademing = passief =ontspanning
spieren en ruststand diafragma,
zwaartekracht en elasticiteit uitgerekt
longweefsel
• Geforceerde uitademing: contractie
binnenste tussenribspieren en
contractie (aanspanning) buikspieren
waardoor diafragma terugvering wordt
versterkt.
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
39
Ventilatie = respiratie
Inspiratie
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
expiratie
40
Dyspnoe of
kortademigheid
Typische zittende
houding
kortademige
patiënt
FHV2009 / Cxx54 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Respiratie en digestivus
41