4 De Republiek en het Koninkrijk Wat heb je geleerd? Regenten en patriotten In dit hoofdstuk heb je geleerd dat in de achttiende eeuw de regenten in de Republiek de baas zijn. Maar de rijke burgers willen ook wat te zeggen hebben. Zij worden patriotten genoemd. Ze komen tegen de regenten in opstand en sturen stadhouder Willem V weg. Het gewone volk steunt de stadhouder. Uiteindelijk stuurt de koning van Pruisen een leger naar Nederland om de patriotten te verjagen. Ze vluchten naar Frankrijk. Daar breekt in 1789 de Franse Revolutie uit. de Franse Revolutie In 1789 komen de Franse burgers in opstand tegen de koningen en de edelen. Dat heet de Franse Revolutie. Van Republiek naar Koninkrijk Verder leerde ie dat in 1815 het Koninkrijk der Nederlanden ontstaat, met koning Willem I aan het hoofd. Overal worden wegen, kanalen en spoorwegen aangelegd. (Stoom)machines veranderen geleidelijk het hele leven. In Twente wordt de textielindustrie ontwikkeld. de katoentjes Katoentjes zijn katoenen stoffen die worden uitgevoerd naar Indië. Overzee In Indië zijn de inheemse boeren gedwongen producten voor de handel te verbouwen. Soms breken er opstanden uit tegen de Nederlandse overheersers. Met grof geweld worden die onderdrukt. Slavernij is al heel oud. Nederlandse kooplieden hebben veel geld verdiend met de slavenhandel. In Suriname werken veel slaven op de suikerplantage\. Pas in 1863 is de slavernij daar afgeschaft. Begrippen het Cultuurstelsel Het Cultuurstelsel bestaat uit regels die Javaanse boeren verplichten om handelsgewassen, zoals thee, koffie en tabak, te verbouwen voor de Nederlanders. de grondwet De Grondwet is de belangrijkste wet van een land. Daarin staan de rechten en de plichten van de burgers. Keti-Koti Keti-Koti betekent 'De ketenen zijn gebroken’. Het is een nationale feestdag in Suriname om te vieren dat de slavernij is afgeschaft. de kolonie Een kolonie is een gebied van een land dat in een ander werelddeel ligt. de marron Een marron is een slaaf in Suriname die het oerwoud is in gevlucht en daar vrij is. de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM) De Nederlandsche Handel-Maatschappij is door koning Willem I opgericht om de handel en industrie op gang te helpen. de patriotten Patriotten zijn burgers die vinden dat ze voor het vaderland moeten opkomen. De naam komt van het Latíjnse woord ‘patria’ dat vaderland betekent. de democratie Democratie betekent dat de burgers van een land hun eigen regering kunnen kiezen. © het grauw Het grauw zijn hele arme mensen die afhankelijk waren van de regenten. blad 1 van 2 de regenten Regenten zijn mensen van rijke families die het land besturen. SPEURTOCHT 7 4 De Republiek en het Koninkrijk Wat heb je geleerd? de slavenhandel De slavenhandel is het kopen en verkopen van slaven. het vrijkorps Een vrijkorps is een klein leger van de patriotten. de textielindustrie Alle fabrieken samen waarin door machines katoenen lappen worden gemaakt. © blad 2 van 2 SPEURTOCHT 7