Pagina

DE NIEUWE HEREN VAN 1797
DOOR MR. H. C. HAZEWINKEL
O
P 6 november 1797 trad in Rotterdam een nieuw stadsbestuur op, dat in samenstelling volledig verschilde van
dat van de afgelopen jaren, gerecruteerd als dit was uit
gematigde patriotten en gezeten burgers, die na de komst van de
Fransen in januari 1795 de Oranjegezinde magistraten vervangen
hadden.
In Frankrijk was na de val van Robespierre in 1794 (de 9de
thermidor!) de Republiek weliswaar blijven voortbestaan, maar
de gevreesde Conventie verdween, evenals de rechtstreekse invloed
van de bevolking op het bestuur. Er voor in de plaats kwamen een
door middel van census-kiesrecht verkozen, uit twee kamers bestaande volksvertegenwoordiging: de Raad der Vijfhonderd
(Corps Législatif) en de uit 250 leden bestaande Raad der Ouden,
die samen de wetgevende macht uitoefenden. De laatste benoemde
op voordracht van de Vijfhonderd vijf leden van de uitvoerende
macht, het Directoire (doorwerking van Montesquieu's scheiding
der machten). Alles, wat aan de gelijkheid herinnerde, werd afgeschaft: de politieke clubs, waaronder die der Jacobijnen, werden
gesloten en de godsdienstvrijheid werd hersteld, zelfs de royalisten
konden zich weer doen gelden.
Het Directoire werd beheerst door Barras, zelf een voormalig
Jacobijn, die zich breed maakte, om de vruchten van de revolutie
te kunnen genieten, nu de obsessie van het schrikbewind was weggevaagd, maar zich geplaatst zag tussen extremistische stromingen
van links en rechts, waar hij, steunend op het leger, doorheen
moest trachten te laveren.
Zo was de situatie in januari 1795, toen de Franse troepen
onder Pichegru de bevroren rivieren van ons land overtrokken,
zonder tegenstand van betekenis te ontmoeten, de prins van Oranje
naar Engeland vluchtte en de patriotten overal geruisloos de macht
konden overnemen. De Fransen zorgden er wel voor, dat alles
ordelijk verliep, dat de ultra's geen voet aan de grond kregen en
dat in stad en land het gezag in handen kwam van gematigde patriotten, die in hun hervormingseisen op het stuk van gezagscentralisatie weliswaar verder gingen dan de patriottengeneratie van
265