De kracht van de nieuwe gemeente

Een krachtige burger maakt een krachtige gemeente
Door de gemeenteraden van Nieuwkoop, Liemeer en Ter Aar is besloten een pilot uit te
voeren m.b.t. burgerparticipatie. Als onderwerp voor de pilot is gekozen voor “leefbaarheid/
kernenbeleid”. Het idee is voortgekomen uit een onderhoud met Inaxis, een afdeling
innovatie binnen het ministerie van Binnenlandse Zaken en twee leden van een politieke
partij in één van de gemeenten en de projectleider herindeling LNT-gemeenten.
Het doel hiervan is de burger de kans te geven, in een zeer vroegtijdig stadium, mee te
denken in het besluitvormingsproces om daardoor uiteindelijk tot betere besluiten te komen
die gedragen worden door een groot deel van de bevolking. Dit proces vindt plaats in
aanloop naar de nieuwe gemeente om zodoende de nieuwe gemeenteraad te voeden en de
burger van de nieuwe gemeente het vertrouwen te geven dat niet over hem maar met hem
wordt besloten. Aangezien dit volgens Inaxis een proces is in aanloop naar de nieuwe
gemeente , is dit innovatief te noemen omdat dergelijke processen voor zover bekend, in
Nederland nog niet hebben plaats gevonden.
1. Uitgangspunten
Voor de uitvoering van de pilot worden de volgende uitgangspunten gehanteerd:
 Richt zich op de samenwerking tussen de kernen van de nieuwe gemeente waarbij
zoveel mogelijk wordt getracht besluiten die de kernen direct aangaan in samenhang
en van onderop, te nemen.
 Richt zich op vertegenwoordigers van bestaande verenigingen en maatschappelijke
organisaties op welke zij een beroep doet mee te denken in de besluitvorming en
daaraan gekoppeld de te bestemmen gelden.
 Heeft als uitgangspunt dat het samen ( alle kernen) nemen van besluiten uiteindelijk
een groter draagvlak zal krijgen dan het introverte beleid waarbij kernen alleen naar
zichzelf kijken.
 Staat in het teken van het actief betrekken van de bewoners, verenigingen en
maatschappelijke organisaties in de kernen.
 Staat los van de bestuurlijke en organisatorische integratievraagstukken die spelen
binnen de projectorganisatie fusie
 Laat ruimte voor de nieuwe gemeenteraad om zelf besluiten te nemen zowel over de
inhoud van het voeren beleid als over de te kiezen vormen van burgerparticipatie in
de nieuwe gemeente.
Het project rust op drie pijlers:
a) de gezamenlijke kracht van de kernen en de manier waarop het gemeentebestuur
hier op wil inspelen.
b) De nadere duiding van “leefbaarheid”
c) Participatie en interactie.
De kracht van de samenwerking.
We gaan in dit project uit van een positieve benadering van de leefbaarheid van de kernen.
Deze kan alleen worden versterkt door samen met andere kernen te zoeken naar
oplossingen en met zodanige besluiten te komen dat iedereen daar voordeel aan kan
beleven. Dit kan door een aantal voorzieningen terug te brengen en te concentreren om
daardoor andere voorzieningen te kunnen versterken.
Dit kan niet door de kernen zodanig te versterken dat zij alleen op zichzelf zijn gericht en
geneigd alleen dat binnen te halen wat voor de eigen kern van belang is.
1
Een voorbeeld: Verenigingen kunnen er naar streven een dusdanig beleid te voeren dat m.n.
kinderen, jongeren en ouderen gebruik kunnen maken van een voorziening die binnen elke
kern is gelegen. Daar tegenover kan men de voorzieningen voor de overige burgers meer
concentreren ( bijvoorbeeld in de grootste kernen) omdat deze over het algemeen gesproken
mobieler zijn.
Leefbaarheid
De volgende vraag is: wat verstaan we in dit project onder “leefbaarheid”?
Onder de term “leefbaarheid”kan eigenlijk alles wat het leven in de kernen aangenamer en
beter maakt, worden verstaan.
Als bewoners de leefbaarheid in hun kern kunnen versterken en daarin serieus worden
genomen, zullen zij geneigd zijn hiervoor inspanningen te verrichten. Dit blijft in onze optiek
niet beperkt tot de schaal van de kern zelf. Juist in de samenhang zal het mogelijk zijn
bepaalde voorzieningen te behouden als deze van groot belang zijn voor de kern en te
verplaatsen als de noodzaak wat minder groot is.
Interactie en participatie
De bedoeling van dit project is te experimenteren met een voor de gemeente nieuwe vorm
van interactie met en participatie van bewoners in de kernen.Veel bewoners van kernen zijn
al actief betrokken bij de leefbaarheid in hun kern. Van hen zal gevraagd worden mee te
denken over toekomstige voorzieningen om die te behouden, te verplaatsen of uit te breiden.
Door in platforms met elkaar hierover van gedachten te wisselen, kunnen de lijnen naar de
bestuurlijke en ambtelijke organisatie worden verkort. Hier, in dit platform kan de bestuurder
en de ambtenaar immers te weten komen wat er onder de bevolking leeft en het beleid daar
op afstemmen.
In het project wordt vooral getracht burgers die reeds betrokken zijn bij verenigingen en
maatschappelijke organisaties, maar natuurlijk ook de individuele burger, te stimuleren mee
te denken in de processen naar de toekomst. Gebeurt dit niet dan zal helder worden dat er
voor de betreffende kern, vereniging of maatschappelijke organisatie zal worden beslist en
niet met hen waardoor er bijna zeker minder kan worden binnengehaald. De calculerende
burger zal merken dat zijn inzet ook daadwerkelijk wat gaat opleveren. Dit zal de
betrokkenheid sterk vergroten.
Vormgeving van het project
Globaal ziet het project er als volgt uit:
a) Per onderwerp wordt een burgerplatform ingericht van actieve en betrokken leden
van verenigingen en maatschappelijke organisaties die zonder politieke bedoelingen
met een open blik naar de leefbaarheid in de kern kijken.
b) Afgesproken is dat er voorlopig gewerkt wordt met één pilot.Er wordt begonnen met
een platform van vertegenwoordigers van bijvoorbeeld alle sportverenigingen binnen
de kernen. Afhankelijk van het aantal verenigingen kan gedacht worden aan 1 of 2
vertegenwoordigers.Aangezien de vertegenwoordiger in eerst instantie het belang
van de betreffende vereniging vertegenwoordigt, is hier dus een sterk eigenbelang.
Naar onze mening zijn burgers sterk te motiveren als het eigen belang in het geding
is.
c) Binnen dit platvorm zal men naar elkaar helder moeten maken waar de sterke en
zwakke punten liggen van de betreffende verenigingen en wat de perspectieven voor
de toekomst zijn. Doel is dat men zich realiseert dat alleen een samenwerking op
2
diverse gebieden de leefbaarheid in alle kernen kan versterken. Deze samenwerking
zal zeker tot verschuiving van voorzieningen leiden. Kunst is dan om zodanig
verschuivingen te laten plaats vinden dat alle kernen er uiteindelijk beter van worden
ook al zal het soms wat minder zijn. Een beperkte voorziening is immers beter dan
een verdwenen voorziening.
d) Het hierboven geschetste proces leidt tot een aantal aanbevelingen richting nieuwe
gemeenteraad welke in een prioriteitenlijst kunnen worden weergegeven.
e) Vertegenwoordigers van het platform maken vervolgens hun standpunt aan de
nieuwe gemeenteraad bekend. Van essentieel belang is dat de nieuwe
gemeenteraad een zo breed gedragen voorstel serieus gaat meenemen in het
raadsprogramma voor de komende jaren.
f) Binnen het project bieden we dus de betrokkenen de mogelijkheid daadwerkelijk deel
te nemen aan een proces waarvan het resultaat door de gemeenteraad wordt
uitgevoerd. Op die manier worden burgers onderdeel van de besluitvorming.
g) Wij zijn er geen voorstander van dat burgers leuke plannen mogen maken voor hun
eigen kern, daar wat geld voor krijgen en dat mogen uitvoeren. In die werkwijze wordt
de burger op een apart zijspoor gezet waarbij de gemeenteraad gaat over de grote
en belangrijke dingen en de burger ook nog wat leuke dingen mag doen. Op die
manier is er geen sprake van participatie waardoor ook de betrokkenheid voor de
politiek als geheel niet wordt gestimuleerd.
Tijdpad:
Voorbereiding
januari/ februari/ maart
Uitvoering
april/ mei / juni/ september/ oktober
Evaluatie
november ( het project loopt daarna gewoon door)
Voorbereiding en presentatie
nieuwe raad
december/ januari
Rollen en verantwoordelijkheden
Het project wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de klankbordgroep
Nieuwkoop. Het is wenselijk dat een kleinere groep daaruit ( evt. de kerngroep) de
dagelijkse gang van zaken in de gaten houdt en procesbeslissingen kan nemen.
Het project en het burgerplatform moet procesmatig worden begeleid. Duidelijke
instructie en ondersteunende faciliteiten bij de uitvoering van de stappen is nodig.
Raadsleden en ambtenaren dienen betrokken te zijn bij het platform.
Ons advies is een meer onafhankelijke begeleiding te organiseren welke betaald kan
worden uit de subsidiëring door Inaxis.
Het burgerplatform wordt gedurende de duur van het project ingesteld. Het is tenslotte
een pilot. Dit platform heeft echter de vrijheid, los van de beslissing van de nieuwe
gemeenteraad te besluiten zelf verder te gaan.
Tot slot
Naar onze mening moet het de bedoeling zijn uiteindelijk diverse platforms in te stellen,
die later zelfstandig verdergaan en zo mogelijk de nieuwe gemeentegrens gaan
3
overschrijden. Het is immers het onderwerp dat centraal staat en daardoor
grensoverschrijdend is.
Zo kan er bijvoorbeeld heel simpel en heel snel een platform onderwijs worden
samengesteld. Vertegenwoordigers van alle scholen binnen de nieuwe gemeente, zoals
directies, gemeenschappelijke medezeggenschapsraden, ouderraden, maar ook van
peuterspeelzalen, GGD, Schoolbegeleidingsdienst, kinderopvang en allen die verder met
onderwijs te maken hebben. Zij bespreken binnen dit platform wat van belang is voor het
onderwijs en de kinderopvang daar waar het gaat om onderwerpen die betrekking
hebben op gemeentelijk beleid en stemmen dat op elkaar af. Zij komen straks met
uitgebalanceerde voorstellen, binnen de kaders die de raad heeft gesteld, om de gelden
die beschikbaar zijn zo goed en efficiënt mogelijk in te zetten.
Maar………………..dat gaat allemaal zo lang duren zult u zeggen. Welnee. Ook dat is
simpel. Het platform krijgt een bepaalde tijd, afhankelijk van het onderwerp ( bijvoorbeeld
een jaar) om met voorstellen te komen. Lukt dat, dan weegt de gemeenteraad deze en
neemt een besluit. Komt er na een jaar geen voorstel dan neemt de gemeenteraad zelf
een besluit.
Zorg er dus als burger voor dat er niet over je maar met je besluiten worden genomen.
Dan pas is er echt sprake van burgerparticipatie.
Namens de PAK-fractie
3 februari 2006, Kees Hagenaars
4