aanpassingen vwo 2003 tijdvak 1

AANPASSINGEN EXAMENS 2012 TIJDVAK 1
HAVO BIOLOGIE
Algemene opmerking: alle afbeeldingen + verwijzingen naar de afbeeldingen vervallen.
EXAMENOPGAVEN
titelblad: geen aanpassingen
bladzijde 2

verwijzing naar tabel 1 aangepast (Witlof is gezond (zie tabel 1).)
Witlof is gezond (zie onderstaande gegevens).

tabel 1 = tekst (titel "tabel 1" vervalt)
De voedingswaarde van 100 gram verse witlof is:
energetische waarde: 71 kJ
koolhydraten: 3 g
eiwit: 1 g
vet: 0,1 g
vitamine C: 5 mg
vitamine B1: 0,04 mg
vitamine B2: 0,03 mg
calcium: 20 mg
ijzer: 0,5 mg
natrium: 5 mg

vraag 1: verwijzing naar tabel 1 aangepast (Noteer de namen van de voedingsstoffen uit de
tabel die niet enz.)
Noteer de namen van de voedingsstoffen uit de gegevens hierboven die niet enz.
bladzijde 3: geen aanpassingen
bladzijde 4

tekst toegevoegd boven tabel 2
Hieronder wordt de voedingswaarde van witlof en peen gegeven.
De voedingswaarde van 100 gram verse witlof is:
energetische waarde: 71 kJ
koolhydraten: 3 g
eiwit: 1 g
1/4
vet: 0,1 g
vitamine C: 5 mg
vitamine B1: 0,04 mg
vitamine B2: 0,03 mg
calcium: 20 mg
ijzer: 0,5 mg
natrium: 5 mg

tabel 2 = tekst (titel "tabel 2" vervalt)
De voedingswaarde van 100 gram verse peen is:
energetische waarde: 125 kJ
koolhydraten: 6 g
eiwit: 1 g
vet: 0,2 g
vitamine A: 6 mg
vitamine B1: 0,07 mg
vitamine B2: 0,03 mg
calcium: 40 mg
ijzer: 0,5 mg

vraag 5: verwijzingen naar tabellen aangepast (Vergelijk de tabellen 1 en 2 met elkaar. Welke
gebrekziekte enz.)
Vergelijk de voedingswaarde van verse witlof en verse peen met elkaar. Welke gebrekziekte
enz.
bladzijde 5 en 6: geen aanpassingen
bladzijde 7

tekst aangepast (In stadium 7 kunnen ... relatief klein gebied.)
In stadium 7 hebben zich vleugels ontwikkeld en kunnen er wel tientallen miljoenen zijn in een
relatief klein gebied.

vraag 10: verwijzing naar afbeelding 2 aangepast (Dat waren de sprinkhanen ... van afbeelding
2.)
Dat waren de sprinkhanen in de stadia 5 en 6, dus de laatste twee stadia voor de ontwikkeling
tot volwassen insect.
bladzijde 8 en 9: geen aanpassingen
bladzijde 10

vraag 18: tekst erboven aangepast (De bouw van ... op schaal getekend.)
De bouw van gieren is aangepast aan de wijze waarop ze vliegen terwijl ze voedsel zoeken.
Hieronder zijn vier silhouetten van andere vogels dan de Vale gier beschreven.
Silhouet P heeft brede korte vleugels en brede korte staart.
Silhouet Q heeft smalle lange vleugels en brede korte staart.
Silhouet R heeft smalle korte vleugels en smalle lange staart.
Silhouet S heeft brede lange vleugels en brede korte staart.
2/4
bladzijde 11: geen aanpassingen
bladzijde 12

vraag 24: verwijzing naar afbeelding 1 aangepast (De inhaler is een ... (zie afbeelding 1).)
De inhaler is een soort uitschuifbare toeter, die aan de mond wordt aangebracht.
bladzijde 13

tekst boven afbeelding 2 aangepast (In afbeelding 2 ... P, Q en R.)
Tussen 21.00 en 07.00 uur is het glucosegehalte constant bij 5 mmol/L. Voor de periode
tussen 07.00 en 12.00 uur zijn er drie mogelijkheden: P, Q en R.
P: het glucosegehalte stijgt sterk en daalt na 11.00 uur.
Q: het glucosegehalte stijgt minder sterk en daalt na 09.00 uur.
R: het glucosegehalte daalt geleidelijk.

vraag 26: woord "lijn" vervangen door "letter"
- Welke letter geeft de situatie weer van de ochtend van dag 1 (als hij de inhaler met de
kortwerkende insuline niet gebruikt)?
- Welke letter geeft de situatie weer van de ochtend van dag 2 (als hij de inhaler met de
kortwerkende insuline wel gebruikt)?
(Kies uit: A B C D E F)
A dag 1: P; dag 2: Q
enz.
bladzijde 14: geen aanpassingen
bladzijde 15

vraag 30 + tekst erboven: tekst aangepast
Dopamine is een neurotransmitter die door cellen aangemaakt kan worden om impulsen door
te geven van de ene zenuwcel naar de andere.
Er zijn drie zenuwcellen:
1 sensorische zenuwcel
2 schakelzenuwcel
3 motorische zenuwcel
Tussen de sensorische zenuwcel en de schakelzenuwcel bevindt zich de synaps.
- Wordt dopamine afgegeven door het sensorische deel van de synaps of het schakeldeel van
de synaps?
- En loopt de impuls van de sensorische zenuwcel naar de schakelzenuwcel of andersom?
(Kies uit: A B C D)
A deel van de synaps waar dopamine wordt afgegeven: sensorische deel;
richting waarin de impuls wordt voortgezet: van schakelcel naar sensorische cel
B deel van de synaps waar dopamine wordt afgegeven: sensorische deel;
richting waarin de impuls wordt voortgezet: van sensorische cel naar schakelcel
C deel van de synaps waar dopamine wordt afgegeven: schakeldeel;
richting waarin de impuls wordt voortgezet: van schakelcel naar sensorische cel
D deel van de synaps waar dopamine wordt afgegeven: schakeldeel;
richting waarin de impuls wordt voortgezet: van sensorische cel naar schakelcel
bladzijde 16 t/m 20: geen aanpassingen
3/4
bladzijde 21

tekst boven afbeelding 2 aangepast (In afbeelding 2 zijn ... stoffen te verbranden.)
Chloroplasten zijn ontstaan uit organismen die met behulp van pigmenten tot fotosynthese in
staat waren. Een mitochondrium was oorspronkelijk een organisme dat zuurstof kon gebruiken
om organische stoffen te verbranden.
bladzijde 22: geen aanpassingen
bladzijde 23

tekst onderaan vervalt (Bronvermelding enz.)
4/4