Haften en voedselketens

Haften en voedselketens
Inleiding
Haften worden ook wel eendagsvliegen genoemd omdat het volwassen stadium (dat zijn de vliegen die
zich kunnen voortplanten) vaak hooguit een dag leven. De larven of nymfen leven veel langer, meestal
ongeveer een jaar.
De volwassen mannetjes kun je tijdens hun korte bestaan, in grote dansende zwermen, aantreffen boven
of vlakbij het water, Elk vrouwtje dat in de buurt van zo'n zwerm komt wordt gegrepen door een mannetje.
De paring vindt plaats in de lucht.
Het vrouwtje begint meestal binnen een uur na de paring met het 'leggen' van de eitjes. Bij de meeste
soorten laten de vrouwtjes, terwijl ze boven het water vliegen, hun eieren een voor een of in groepjes
vallen.
Haftenlarven of -nymfen komen zowel in stilstaand als in stromend water voor. Je kunt ze vinden tussen
de waterplanten en op bodems die bestaan uit modder, grint, zand en stenen en soms zelfs gewoon in
een regenton,
Haftenlarven zijn meestal herbivoor en leven dan van algen en plantenafval.
Een volwassen haft heeft een zeer slank lichaam, één of twee paar tere doorzichtige vleugels en twee of
drie lange staartdraden. Bij soorten met twee paar vleugels zijn de achtervleugels altijd veel kleiner dan
de voorvleugels.De ogen zijn groot en goed ontwikkeld,maar de antennes zijn klein. Volwassen
eendagsvliegen nemen geen voedsel op. Hun monddelen zijn daarvoor onbruikbaar of ze zijn zelfs zo
goed als afwezig.
Practicum
In deze practicumtoets ga je haftenlarven aan een onderzoek onderwerpen.
Benodigheden :
•
een bakje met een paar haftenlarven in water
•
een stereomicroscoop
•
tekenmateriaal
Zorg dat de levende haftenlarve met de rugzijde naar boven in het bakje ligt. Meestal doen ze dat uit
zichzelf als er voldoende water in het bakje zit.
Op de rug van de larve kun je nu 2 soorten kieuwen zien :
•
enkelvoudige kieuwen die steeds stilstaan en
•
tweebladige kieuwen die af en toe bewegen.
1. Schrijf een verschil in bouw op tussen beide soorten kieuwen.
2. Tel het aantal kieuwen van elke soort.
Alle kieuwen zitten vast aan achterlijfssegmenten.
3. Uit hoeveel segmenten bestaat het achterlijf van een haftenlarve ?
Haftenlarven bezitten staartdraden net als hun volwassen soortgenoten. Soms breekt daar wel eens een
stukje van af Kijk goed of er bij jouw haftenlarve iets is afgebroken,
3. Hoeveel staartdraden heeft jouw haftenlarve (gehad) ?
4. A. Hoeveel poten heeft jouw haftenlarve ?
B. Uit hoeveel leden bestaat elke poot
5. Tot welke diergroep behoren dieren met dit aantal poten ?
Soms verliest een haftenlarve wel eens een poot.
6. Waaraan zou je kunnen zien of een larve één poot heeft verloren ?
Haften halen adem met tracheeën. Dit zijn kleine met lucht gevulde buisjes die door openingen in de huid
in verbinding staan met de buitenlucht. In de larve zelf vertakken de buisjes zich tot een netwerk en
brengen zo de zuurstof bij de cellen. Onder water werkt deze manier van ademhalen niet omdat er onder
water natuurlijk water in de buisjes komt in plaats van lucht. Bij de haftenlarven zien we dan ook dat de
buisjes geen opening naar buiten hebben, maar dat ze zich in de kieuwen opnieuw vertakken. En zo
gebeurt in de kieuwen precies het tegengestelde van dat wat in het lichaam gebeurt. In het lichaam gaat
zuurstof uit de lucht in de buisjes naar het 'water' tussen de cellen en bij de kieuwen gaat zuurstof uit het
water naar de lucht in de buisjes van de kieuwen.
De tracheeën in een kieuw zijn te zien als kleine zwarte 'adertjes’ die zich vertakken door de kieuw.
Waarschijnlijk zie je nu ook in het lijf van de larve de tracheeën wel lopen.
7. Waarvoor zullen de tweebladige kieuwen van de haftenlarve af en toe bewegen ?
8. Welke larven zullen het vaakst hun kieuwen bewegen, larven die in stromend water leven
of larven die in stilstaand water leven ?
Geef een verklaring voor je antwoord.
Haftenlarven zijn dankzij de enorme aantallen waarin zij voorkomen ook heel belangrijk als voedsel voor
andere dieren.
9. Noem drie soorten dieren die volgens jou haftenlarven op hun menu hebben.
10. Zijn de dieren die je hebt genoemd bij de vraag 9 vooral herbivoren of vooral carnivoren ?
Een voedselketen is een reeks van levende wezens waarin elke volgende soort van de reeks zijn
voorganger als voedsel gebruikt.
11. Maak drie kleine voedselketens waarin haftenlarven voorkomen. In keten-1 moet bovendien het
eerste dier dat je bij vraag 9 hebt genoemd voorkomen, in keten-2 het tweede dier en in keten-3 het
derde dier.
12. Maak nu een schematische tekening van de vlieg en benoem de volgende onderdelen ;
1. * kop
2. – oog
3. – antenne
4. * borststuk
5. – poot
6. - lid v/e poot
7. - vleugelaanleg (= begin v/e vleugel; alleen bij oudere larven goed te zien)
8. * achterlijf
9. - enkelvoudige kieuw
10. - tweebladige kieuw
11. – kieuwtrachee
12. – achterlijfssegment
13. – staartdraad
14. - staartdraadharen
N.B. Gebruik bij het benoemen van grote onderdelen een accolade om het geheel aan te geven. Bij
kleinere onderdelen kun je volstaan met een enkel lijntje.