28 maart 2007 Fontys Hogescholen Afstudeerrichtingen Bachelor

28 maart 2007 Fontys Hogescholen
Afstudeerrichtingen Bachelor pedagogiek en Master of
education (HKP)
Zijn er verschillende richtingen binnen de bachelor Pedagogiek?
Binnen de bachelor pedagogiek kun je verschillende richtingen kiezen.
De volgende keuzes zijn mogelijk:


lerarenvariant (LV) of;
algemene beroepenvariant (ABV);
en afhankelijk van de lesplaats:




kinderopvangpedagoog (KOP);
ontwikkelingspedagoog/sociale pedagogiek;
ambulant/residentieel pedagoog/orthopedagogiek;
opleider/trainer/onderwijskunde;
Lerarenvariant of algemene beroepenvariant?
In het tweede jaar voltijd en het derde jaar deeltijd dient de student een keuze
te maken tussen LV (lerarenvariant) of ABV (algemene beroepenvariant). Alleen
met een lerarenvariant behaal je een onderwijsbevoegdheid voor het mbo.
Afhankelijk van je keuze loop je verschillende stages. Het volgen van de modulen
voor de lerarenvariant is voor de voltijd voorwaarde voor de richting:
opleider/trainer. Voltijdstudenten die nog twijfelen over de te maken keuze,
kunnen (in Tilburg) het tweede jaar voor de LV/ABV combinatie opteren (dit
houdt wel een grotere studiebelasting in). Ongeacht de keuze voor de LV of de
ABV dient de student te kiezen voor een richting.
Welke richting wil ik als LV’er of ABV’er?
De afstudeerrichtingen ontwikkelingspedagoog, kinderopvangpedagoog,
ambulant/residentieel pedagoog, opleider/trainer, orthopedagogiek,
onderwijskunde en sociale pedagogiek, hebben een gemeenschappelijke
propedeuse. Je kiest een van die richtingen via je derdejaars keuzevakken (in
deeltijd vierdejaars keuzevakken), je stage en afstudeerproject.
Indien je wilt afstuderen als kinderopvangpedagoog (KOP) dan volg je na het
eerste jaar een op die afstudeerrichting toegesneden programma. Deze deeltijd
afstudeerrichting bestaat in Tilburg, Den Haag en Amsterdam.
Toelichting per richting
1. Kinderopvangpedagoog
De kinderopvangpedagoog is werkzaam binnen het gehele veld van de
kinderopvang: het kinderdagverblijf, de peuterspeelzaal, de buitenschoolse
opvang, het gastouderbureau en de BredeSchool. De kinderopvangpedagoog
kan daarbinnen in verschillende functies werkzaam zijn: als beleidsmedewerker
of leidinggevende of als specifieke functionaris binnen de BredeSchool. Dit is
mogelijk door toedoen van een combinatie van kennis en kunde. De
kinderopvangpedagoog is namelijk competent op het vlak van het zich
ontwikkelende jonge kind, de pedagogiek binnen de kinderopvang en de visie en
beleidsvorming binnen het veld van de kinderopvang, op het terrein van
stimuleringsprogramma’s en ten aanzien van de voor- en vroegschoolse educatie
(VVE).
2. Ontwikkelingspedagoog/ sociale pedagogiek
De ontwikkelingspedagoog richt zich op het jonge kind, maar ook op jongeren
tussen 12 - 18 jaar. De werkvelden waarbinnen men terecht kan komen, zijn
kinderopvang, jeugdwelzijn en jeugdhulpverlening. Het accent kan liggen op
groepen kinderen. Daarbij staan jeugdculturen, cultureel onderzoek en
toepassingen van sociaal-pedagogische theorieën in de vorm van jeugdbeleid,
sociale vernieuwing en het jeugdhulpverleningsbeleid, centraal. Men kan als
ontwikkelingspedagoog ook het accent leggen op opvoedingsondersteuning en
vroegtijdige signalering bij kinderen en hun opvoedsystemen.
De ontwikkelingspedagoog is deskundig op het gebied van de normale
ontwikkelings- en opvoedingsprocessen bij kinderen van 0-18 jaar. Dat betekent
dat hij in staat is de ‘normale’ ontwikkeling te onderscheiden van de ‘nietnormale’ ontwikkeling en hierin een signalerende functie kan vervullen. De
ontwikkelingspedagoog is deskundig op het gebied van opvoedingsvragen en kan
opvoeders (zowel individueel als groepsgewijze) ondersteuning bieden in de
dagelijkse opvoeding van kinderen. Tevens is deze pedagoog deskundig op het
terrein van de vroegtijdige onderkenning van ontwikkelingsstoornissen.
De ontwikkelingspedagoog is tevens in staat te reflecteren op pedagogische visie
en uitgangspunten,
kan vorm geven aan beleid omtrent de opvoeding van kinderen (0-18 jaar) en is
in staat een bijdrage te leveren aan (educatieve) projecten voor kinderen. In de
kinderopvang zijn deze pedagogen werkzaam in een coördinerende functie of
bieden zij ondersteuning aan peuterspeelzaal- of kinderdagverblijfleidsters.
Andere werkterreinen zijn de Ouder- en Kindzorg van de Thuiszorg, het sociaalcultureel werk (bijvoorbeeld jongerenwerk, spelprojecten, OVG-projecten),
educatieve diensten van bibliotheken en musea en eerstelijnspraktijken en
opvoedingswinkels. In tegenstelling tot de kinderopvangpedagoog ligt er geen
accent op het ontwikkelen van onderwijscompetenties ten behoeve van jonge
kinderen.
3. Ambulant/ residentieel pedagoog/ orthopedagogiek
Werkend in een ambulante sector:
Deze pedagoog heeft als voornaamste taak preventie en ambulante begeleiding
van kinderen en jeugdigen met gedragsproblemen. De doelgroep bestaat uit
kinderen en jeugdigen met (psychische, lichamelijke, sociaal-emotionele en/of
cognitieve) problemen. Dat geldt ook voor de residentieel pedagoog, maar de
ambulant pedagoog richt zich op de ambulante begeleiding, waarmee gedoeld
wordt op de directe en/of indirecte begeleiding en ondersteuning van het kind
(en zijn opvoeders) binnen zijn thuissituatie.
De ambulant pedagoog begeleidt het kind en meestal zijn ouders of andere
(professionele) opvoeders met als doel het kind zo lang mogelijk thuis te laten
wonen en tevens de problemen te verminderen.
De ambulant pedagoog biedt gezinsbegeleiding in de vorm van:






advisering;
praktische pedagogische ondersteuning;
gesprekken en spel met jeugdigen en kinderen;
(video)hometraining;
het geven en/of ontwikkelen van oudercursussen specifiek gericht op
(opvoeders van) kinderen met problematiek;
ondersteuning van leerkrachten en/of peuterspeelzaal- of
kinderdagverblijfleidsters.
Tevens kan deze pedagoog een bijdrage leveren aan het gemeentelijk en
provinciaal kinder- en jeugdbeleid.
De ambulant pedagoog is werkzaam:







bij een schoolbegeleidingsdienst als leerlingbegeleider (meestal alleen voor
afgestudeerden met een pabo-vooropleiding) of pedagogisch medewerker;
in het sociaal-cultureel werk;
binnen de ambulante zorg voor verstandelijk en/of lichamelijk
gehandicapten (SDJ of SPD);
binnen het ambulante jeugd- en jongerenwerk (JAC, praktische
gezinsbegeleiding voor kinderen met gedragsproblematiek);
bij het buurt- en clubhuiswerk;
bij de thuiszorg;
bij een gemeente of provincie.
Werkend in een residentiële setting:
De residentieel pedagoog heeft een taak op uitvoerend niveau en op
beleidsniveau. De residentieel pedagoog heeft als doelgroep kinderen en
jongeren met (psychische, lichamelijke, sociaal-emotionele en/of cognitieve)
problemen die minimaal gedurende enkele uren per dag binnen een
therapeutische setting verblijven.
De taken van de residentieel pedagoog liggen op het terrein van de
groepsopvoeding, waarbij de pedagoog de eindverantwoordelijkheid draagt voor
de coördinatie van de totale pedagogische zorg van enkele aan hun zorg
toegewezen cliënten.
De uitvoerende taken van deze pedagoog zijn therapeutisch pedagogisch van
aard.
De residentiële pedagoog onderhoudt contacten met ouders en is aanwezig bij
multidisciplinaire overlegsituaties. Hij geeft (samen met andere functionarissen)
invulling aan het beleid en de visie
van het team waarbinnen zij werkzaam zijn.
De residentieel pedagoog is werkzaam als groepsopvoeder bij instellingen voor
kinderen en jeugdigen met gedrags- en/of sociaal-emotionele problemen,
instellingen voor kinder- en jeugdpsychiatrie en observatiecentra. Binnen de zorg
voor verstandelijk, zintuiglijk, lichamelijk en/of meervoudig gehandicapten werkt
de residentieel pedagoog als eerstverantwoordelijke binnen zelfsturende teams.
Het ligt in de verwachting dat de residentieel pedagoog na enige jaren ervaring
in staat is te functioneren als groepshoofd en/of teamleider. Bij die functie horen
taken als interne scholing, intervisie en supervisie, functioneringsgesprekken en
organisatorische taken. Hij of zij is dan in staat mee te denken over het beleid
van de instelling.
4. Opleider / trainer/ onderwijskunde
De opleiders/trainers vervullen verschillende rollen in instellingen voor onderwijs
en opleiding. Het werkveld waarvoor zij worden opgeleid laat zich omschrijven
als: ondersteuning in de breedst mogelijke zin.
De opleiders/trainers zijn deskundig op het gebied van didactische vaardigheden,
(onderwijs)leerprocessen, curriculumontwikkeling, onderwijsorganisatie en beleid. Zij leveren een bijdrage aan het onderwijskundig beleid van de school.
Bij onderwijsinnovatie nemen deze pedagogen het voortouw en (bege)leiden het
project. Zij kunnen ingezet worden als systeembegeleider bij een
schoolbegeleidingsdienst waarbij zij zich dan richten op het begeleiden en
coachen van teams en individuele medewerkers en als leerlingenbegeleider
binnen scholen (meestal alleen voor afgestudeerden met een pabovooropleiding). Tevens kunnen de opleiders/trainers werkzaam zijn als
functionaris bij uitgevers of radio/televisie ten behoeve van de ontwikkeling van
educatieve programma’s en/of ontwikkelingsmaterialen. Daarnaast zijn zij
werkzaam als trainer binnen zowel profit- als non-profitorganisaties. Zij
ontwikkelen en/of verzorgen daar onder andere vaardigheidstrainingen,
communicatietrainingen en bedrijfsspecifieke cursussen.
De Hogere Kaderopleiding Pedagogiek
(master of education), wat kun je ermee?
De master of education is een vervolg op de bachelor Pedagogiek.
Het doel van de master of education is op te leiden tot zelfstandig functionerend
pedagoog: een professional in hogere kaderfuncties. Deze professional
specialiseert zich in een bepaald werkveld om zo de handelingsbekwaamheid te
vergroten. Een student richt zich bijvoorbeeld op het orthopedagogische
werkveld en verdiept zich verder in het diagnostiseren en hulpverlenen.
Daarnaast richt elke master of education zich, ongeacht de differentiatie, op
leidinggevende functies. Masters of education krijgen adviserings- of
ontwikkelingstaken, die het beleid van de instelling mee vormgeven of
beleidsmakend zijn. De functies waarvoor zij in aanmerking komen bieden ruimte
voor eigen initiatief en inbreng. Omdat men (eigen) visie en ideeën moet kunnen
koppelen aan de praktijk, is zowel inzicht in die praktijk als theoretische kennis
vereist. Het gaat om functies die een hoog kennis- en deskundigheidsniveau
vereisen, waar praktijkonderzoek vaak deel van uitmaakt. Daarnaast moet de
master of education in staat zijn om mensen vanuit zijn vakkennis aan te sturen,
hetgeen ook managementvaardigheden verlangt. Zo zullen masters of education
een centrale rol kunnen spelen tijdens een implementatieproces; in die zin
hebben zij een vernieuwende functie. De master of education draagt dus niet
alleen verantwoordelijkheid voor eigen werk, maar ook voor het werk van
anderen.
Afhankelijk van de lesplaats kunnen verschillende differentiaties gevolgd worden.
Op basis van een portfolio wordt in overleg met de student een programma
bepaald; met name het leer-werkproject wordt toegesneden op de student.
De differentiaties zijn:




(ambulante/residentiële) orthopedagogiek (aansluitend bij de eisen
die de Beroepsvereniging voor Pedagogen (BvP) stelt), waarbij het accent
ligt op het diagnosticeren en begeleiden van het hulpverleningsproces aan
kinderen en jeugdigen met gedragsproblemen. Het kind en de jong
volwassene met opvoedingsproblematiek staan hier centraal.
(onderwijs)orthopedagogiek die zich richt op het diagnosticeren en
hulpverlenen aan met name schoolgaande jongeren met leer- en
gedragsproblemen. De student specialiseert zich in leerstoornissen.
opleidingskunde/onderwijskunde richt zich vanuit verschillende
invalshoeken en disciplines op onderwijs en opleidingssituaties met als
doel een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van onderwijs- en
opleidingsbeleid, de organisatorische vormgeving daarvan en het invoeren
en begeleiden van innovaties. Een bekende functie is die van
onderwijsbegeleider.
de sociale pedagogiek pakt, vanuit een visie op cultuur en samenleving,
vraagstukken aan op het terrein van opvoeding, vorming, hulpverlening en
welzijn van jongeren en volwassenen. Deze afstudeerrichting wordt niet
aangeboden in de lesplaats Den Haag.