Zorgpad Parkinson - C Koenen - sept 2014

Coert Koenen
Specialist Ouderengeneeskunde
24 september 2014
Disclosure belangen spreker
(potentiële) belangenverstrengeling
Voor bijeenkomst mogelijk relevante
relaties met bedrijven
• Sponsoring of onderzoeksgeld
Geen
Geen
Nee
• Honorarium of andere (financiële)
vergoeding
Ja via GeriCare
• Aandeelhouder
• Andere relatie, namelijk …
Nee
Nee
Zorgbehandelpad Parkinson
19:15
Ervaringen van de huisarts, met MDO en transmuraal
ZorgBehandelPlan , cognitieve en gedrags-emotionele problemen
bij Parkinson in de 1e lijn
Maaike Pijpers, HA
19:45: Toepasbaarheid van de handreiking Parkinson op de
paden bij niet motorische verschijnselen met name
Coert Koenen, SO in de 1e lijn
20:15: Farmacotherapeutische opties bij neuropsychiatrische
symptomen bij met name Parkinson
Willy Garenfeld , Klinisch Farmacoloog,Gerontopschiater en
opleider Ouderenpsychiatrie GGZ Breburg
Zorgbehandelpad Parkinson
Agenda
-
-
Wat komt de huisarts en de patiënt op het pad tegen
Parkinsonnet
Handreiking voor multidisciplinaire patiëntenzorg bij
complexe gevorderde syndromen
Wat kan de SO bieden bij de obstakels of complicaties op
het pad ( diagnostiek, communicatie, advanced care
planning, medebehandeling: functionele en sociale
geriatrie)
Wat kunnen andere disciplines bieden bij m.n. niet
motorische problemen
Obstakels of complicaties
•
•
•
•
•
•
Functionele problemen
Cognitieve problemen
Psychische problemen
Emotionele problemen
Sociale problemen
Somatische complicaties, intercurrente
aandoeningen
• Combinaties-> delier
• Systeem ( mantel) problemen; zorgorganisatie
Behandeling, begeleiding, zorg
en multidisciplinaire samenwerking
Zorg voor Parkinson
Niet-medische zorg
Apotheker
Oogarts
Uroloog
Neurochirurg
Geriater
Diëtist
Ergotherapeut
Logopedist
Fysiotherapeut
Psychiater
Huisarts
(Neuro)psycholoog
Patient
Seksuoloog
& partner
Neuroloog &
PVK
Specialist Ouderengeneeskunde
en/of Revalidatiearts
Maatschappelijk
werk
Supraregionaal
Parkinson Expertise
Centrum
Parkinson
Vereniging
Thuiszorg
Paramedisch behandelprincipe:
Bypass via corticale routes
Kan wel bij parkinsonpatiënt, niet bij CVA-patiënt
Daarom:
Bewust handelen
• via de corticale route; “overal bij na moeten denken”
Vermijden van dubbeltaken
• tegelijk uitvoeren van motorische en cognitieve taken
Toepassen van cues
• Externe cues (visueel, auditief of proprioceptief)
Deelhandelingen
• Complexe handelingen opdelen in deelhandelingen (cognitieve
bewegingstrategieën)
Cuen
•
•
•
•
Auditief: metronoom
Visueel: strepen op de grond
Mentaal: focussen op 1 doel
Gevoelsmatig: voor schommelen bij
bij opstaan
Cognitieve bewegingsstrategieën
Voorbeelden
• Draaien in bed
• Uit de auto stappen
• Opstaan uit de stoel
3. schuif
uw
2. verplaats heupen
uw voeten vooruit
richting stoel
1. leg uw
handen op
de leuning
4. buig uw
romp
5. rustig
opstaan
vanuit uw
benen
Interventies ergotherapie
Persoon
 ↑Inzicht/ zelf
management (i.r.t
handelen)
 Toepassen
strategieën in
activiteit: m.n. cues,
cognitieve
bewegingsstrategieën,
cognitieve strategieën
 Optimaliseren
dagbesteding/
structuur
Activiteit
Aanpassen:
 Duur , tijdstip
 Complexiteit
Omgeving
 Advies inrichting
ruimte
 Advies
hulpmiddelen/
voorzieningen
 Adviseren
naasten: m.b.t.
ondersteuning
patiënt bij
activiteiten
Logopedie: 3 domeinen
Logopedie
Moeite met
verstaanbaar
spreken:
± 70%
Moeite met
slikken:
± 40%
Moeite met
speekselbeheersing
± 30%
Bij parkinson moet het anders!
‘Normale’ motoriek uitlokken: grote bewegingen
• Harder praten
= direct beter verstaanbaar!
want verbetering op alle niveaus
Cortex inschakelen:
• bewust harder praten
Vermijden dubbeltaken:
• één ding onthouden: HARDER praten
Cognitie ook nodig om te bedenken wàt je wilt zeggen
• intensief oefenen: automatiseren + cues
Video: http://bit.ly/wlgts1
Interventies bij slikstoornissen
1. Aanpassen van:
• hoofdhouding
• tempo
• dubbeltaken
2. Trainen:
• krachtiger slikken
(zoals bij spreken)
3. Pas later: voedingsconsistenties aanpassen
Maar dan: samenwerken met de diëtist!
Speekselverlies
NIET: teveel speeksel
WEL:
1. Open mond door maskergelaat
2. Moeite met op tijd slikken
3. Dubbeltaken: kwijlen bij
concentratie op iets anders
(lopen, lezen, aankleden)
Dat is deels te trainen.
Anders evt. injecties
Obstakels of complicaties
•
•
•
•
•
•
•
•
Functionele problemen
Cognitieve problemen
Psychische problemen
Emotionele problemen
Sociale problemen
Somatische complicaties
Combinaties-> delier
Systeem problemen; zorgorganisatie
Niet medicamenteuze oplossingen
• Cognitieve problemen, traagheid in denken
– Dagstructuur, bewegen, muziek
• Psychische problemen
– Hallucinaties, passiviteit
• Emotionele problemen
• -> PEPP, verwachtingsmanagement
•
•
•
•
Sociale problemen
Somatische complicaties
Combinaties-> delier
Systeem problemen; zorgorganisatie
– Zorg/behandelpad met thuis/mantelzorg: 1 integraal
plan, domotica , dagopvang, PEPP
PEPP
•
•
•
•
•
•
8 wekelijkse bijeenkomsten apart
1,5-2 uur
Na introductie zelfeducatie
Gezondheidsbevordering
Stressmanagement
Omgaan met angst en depressie-uitdaging
zorggevers
• Sociale vaardigheid
• Sociale ondersteuning en evaluatie
(Niet) medicamenteuze oplossingen; niet motorisch
• Cognitieve problemen, traagheid in denken
– Dagstructuur, bewegen, muziek
• Psychische problemen
– Hallucinaties, passiviteit
– Slaapproblemen
• Emotionele problemen
• -> PEPP, verwachtingsmanagement
•
•
•
•
Sociale problemen: idem
Somatische complicaties;,b.v. autonome disfunctie
Combinaties-> delier
Systeem problemen; zorgorganisatie
– Zorg/behandelpad met thuis/mantelzorg: 1 integraal
plan, domotica , dagopvang, PEPP
Video: MDO in thuissituatie
Huisarts
POH ouderen/Casemanager
Specialist Ouderengeneeskunde
Video: waarom muziek en
bewegen
• http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/312826
• 11 april 2014
•
•
•
•
•
http://www.youtube.com/watch?v=ZJApPrknDec
Alive Inside;
Manon Bruinsma, muziektherapeut; radio remember
Bewegingsgroepen, fietsen of dans bij Parkinson
Video: voorbeeld van
muziektherapie