051006 VN Magazine nr 0 definitief.indd
advertisement
UIT DE PRAKTIJK Margo Peinemann houdt iedere dinsdag van negen tot twaalf uur therapeutisch spreeuur via telefoonnummer (0186) 577 173. U kunt ook mailen naar [email protected]. Psyche Aminozuren als neurotransmitter precursors De catecholamine dopamine, noradrenaline en adrenaline kunnen uit Ltyrosine en L-fenylalanine worden Vragen uit de praktijk Margo Peinemann krijgt tijdens het therapeutisch spreekuur veel vragen over de hersenstofwisseling en specifiek depressie. In dit vaktijdschrift zijn verschillende artikelen aan dit thema gewijd, waarin veel van deze vragen reeds worden behandeld. In deze rubriek ligt de focus op praktijkbenadering van deze psychische aandoeningen. De twee belangrijkste stofwisselingsstoornissen die gerelateerd zijn aan depressie zijn serotonine- en dopaminestoornis. aangemaakt. Serotonine is een afge- Veel patiënten gebruiken antidepressiva. Kan de fysiologie van de neurotransmitters tegelijkertijd orthomoleculair worden ondersteund? leide van L-tryptofaan. GABA en gluta- Aanvulling van micronutriënten (specifiek vitamine B-complex, vitamine Door gerichte suppletie met genoem- C en magnesium) is te allen tijde zinvol en heeft geen contra-indicaties. de aminozuren en hun cofactoren kan Hierdoor wordt de fysiologische aanmaak van de neurotransmitters de stofwisseling van neurotransmit- ondersteund. Met aanvulling van tryptofaan naast antidepressiva moet ters worden beïnvloed. Diverse psych- voorzichtiger worden omgesprongen. Ga vooraf goed na of er geen ische aandoeningen kunnen op deze sprake is van een overschot aan serotonine. manier worden behandeld. Fenylalanine hydroxylase TRYPTOFAAN TYROSINE De actieve neurotransmitters worden gevormd uit aminozuren, ijzer serotonine uit tryptofaan en dopamine uit het aminozuur tyrosine. H2O H2O Bij deze vorming spelen diverse micronutriënten een belangrijke rol 5-HYDROXYTRYPTOFAAN DOPA (afbeelding 1). Het is bijvoorbeeld bekend dat stress onder andere leidt vitamine B6 tot extra verbruik van vitamine B6 en magnesium, wat kan leiden tot CO2 CO2 een serotoninedeficiëntie. Een neurotransmittertekort kan dus ontstaan SEROTONINE DOPAMINE door een deficiëntie van het aminozuur zelf of door een tekort van de noodzakelijke micronutriënten (cofactoren als vitamine B3, B6, B12, ascorbaat foliumzuur, vitamine C en magnesium). dehydroascorbaat “Het is bekend dat stress onder andere leidt tot extra verbruik van vitamine B6 en magnesium.” O2 O2 O2 koper H2O MELATONINE NORADRENALINE SAMe (S-adenosylmethionine) Een overschot aan neurotransmitters komt ook voor en kan ontstaan Afbeelding 1. het zogenaamde serotoninesyndroom gerapporteerd. Dit syndroom Met alle nadelige gevolgen van dien blijken sommige huisartsen toch wordt gekarakteriseerd door agitatie, verwarring, delirium, tachycardie antidepressiva voor te schrijven aan bedplassende kinderen en kinderen en fluctuaties in de bloeddruk. Bij het gebruik van zogenaamde met hersenstofwisselingsstoornissen als ADHD. Afhankelijk van de SSRI’s (waaronder Seroxat) wordt het serotoninesyndroom veel minder achterliggende oorzaak van de aandoening, kan een alternatieve gerapporteerd. Echter ook dan is alertheid geboden. Bij gecombineerd behandeling worden vastgesteld. Zie ook bladzijde 18 ‘Het gebruik gebruik is het advies de dosis L-tryptofaan langzaam op te bouwen. Een van antidepressiva zinnig?’. Voor het algemene begrip van hersenstof- overschot aan serotonine kan worden behandeld door het gebruik van wisselingsstoornissen is het goed om terug te gaan naar het begin. specifieke aminozuren, de BCAA’s. Een verhoogde hoeveelheid BCAA’s Tijdens de zwangerschap en de eerste achttien maanden heeft het zorgt voor een verminderde tryptofaanopname in de hersenen, waar- kind veel onverzadigde vetzuren (specifiek DHA) nodig voor de groei door minder serotonine wordt aangemaakt. van hersenen en zenuwweefsel. Het is dus belangrijk om tijdens de anamnese uit te vragen of de foetus en het jonge kind voldoende van Omzettingsstappen tyrosine en tryptofaan. Indien de orthomoleculaire therapie aanslaat en klachten verdwijnen, kan door een stoornis in de functie van monoamino-oxidases, een tekort de reguliere medicatie langzaam worden afgebouwd. Het advies is dit aan BCAA’s (leucine, isoleucine, valine), een leveroverbelasting en een langzaam te doen op geleide van het ontstaan van afkickverschijnselen. overmatig gebruik van geraffineerde koolhydraten. Als er een teveel Mensen klagen met name over zenuwpijn en tremoren. de oorspronkelijke neurotransmitters lijken, dat ze aan de receptoren Wat zijn de typische symptomen van een serotoninestoornis? Wat zijn de typische symptomen van een dopaminestoornis? voor die neurotransmitters kunnen hechten. Op die manier kunnen • (In)slaapproblemen • Besluiteloosheid er echter deficiëntiesymptomen ontstaan die behoren bij de ‘echte’ • Spijsverteringsproblemen: aan neurotransmitters ontstaat in de hersenen, dan kunnen ze worden omgezet in zogenaamde fake-hormonen. Dit zijn stoffen die zoveel op neurotransmitters. Bovendien treden er eventueel hallucinogene effecten op. Voorbeelden van deze fake-hormonen zijn het sterk hallucinogene “Houdt rekening met placebo-effecten en nocebo-effecten.” deze onverzadigde vetzuren heeft binnengekregen. Heeft de moeder bijvoorbeeld vis gegeten tijdens de zwangerschap en lactatieperiode? “Heeft de moeder bijvoorbeeld vis gegeten tijdens de zwangerschap?” Zo niet, dan was of is er sprake van deficiënte aanvoer voor het kind. Naast DHA is EPA als vetzuur belangrijk voor de hersenfunctie. Naast deze essentiële vetzuren zijn vooral voldoende micronutriënten noodzakelijk om de hersenstofwisseling goed te laten verlopen. De meeste • Depressie Houd rekening met placebo-effecten en nocebo-effecten. Het nocebo- kindervoeding bevat veel geraffineerde producten (zoals Liga-koeken en - tekort serotonine: obstipatie • Uitputting effect is het verschijnsel waarbij een patiënt die gelooft dat een behan- Danone-toetjes) en is arm aan ongeraffineerde voedingsmiddelen zoals - overschot serotonine: diarree • Tremor, bijvoorbeeld trillend deling negatieve effecten heeft, deze ook daadwerkelijk ervaart. Het is fruit en groenten. Een micronutriëntendeficiëntie is bij kinderen dan ook ooglid of trillende handen het omgekeerde van het bekende placebo-effect. Het wegnemen van geen uitzondering. 5-hydroxy-NN-dimethyltryptamine uit serotonine (bufotenine, een • Angst met diepe triestheid hallucinogene stof op padden). Ook adrenochroom, dat in verband • Depressie • Arm aan initiatieven antidepressiva geeft vaak ontwenningsverschijnselen door nocebo- Naast de suppletie van essentiële vetzuren en micronutriënten kan ter wordt gebracht met schizofrenie, is een fake-hormoon. • Verhoogde pijngevoeligheid • Angsten effecten. Informatie over deze effecten geeft rust en maakt ze minder ondersteuning van de hersenstofwisseling ook gedacht worden aan • Hoofdpijn • Chronische vermoeidheid, sterk. fytotherapie. Enkele voorbeelden van fytotherapeutica zijn Chamomilla • Niet lekker in je vel zitten • Uitputting 46 faan kan leiden tot een overmaat aan serotonine. In veel studies wordt Welke alternatieven zijn er voor kinderen die reeds antidepressiva gebruiken? Specifiek het gebruik van MAO-remmers in combinatie met L-trypto- Wanneer en hoe kan de reguliere medicatie worden afgebouwd? SAMe ADRENALINE voorloper het aminozuur L-glutamine. “Aanvulling van micronutriënten is te allen tijde zinvol en heeft geen contra-indicaties.” FENYLALANINE Hoe kan een deficiëntie of overmaat aan één of beide neurotransmitters ontstaan? maat hebben als gemeenschappelijke de hele dag kunnen slapen recutita (kamille), Avena sativa (haver), Valeriana officinalis en Passi-flora incarnata. << 47
