Nutrigenomics - Natura Foundation

NIEUWS
Nutrigenomics
Genes, diet and disease, personalising nutrition
Yvonne van Stigt
Op 23 februari 2006 kwamen in een besneeuwd Londen zo’n vijftig mensen bij elkaar om
te praten over een onderwerp wat hen allen interesseert: “wat is de invloed van voeding op
onze genen?” De diversiteit van de deelnemers aan dit congres geeft aan dat het onderwerp
op dit moment heel veel aandacht heeft. Zo waren er vertegenwoordigers van multinationals uit de voedingsmiddelenindustrie, maar ook van kleinere bedrijven voor biologische
voeding. Er waren afvaardigingen van de farmaceutische industrie, van de voedingssupplementenbranche, voedingsdeskundigen, voedingstechnologen, onderzoekers, chemici
en overheidsfunctionarissen van over de hele wereld.
Hoe logisch is biologisch. Consumentengids
februari 2006
Biologische voeding
geen meerwaarde?
www.louisbolk.nl
www.louisbolk.nl/pb/pb27092005.pdf
www.biologica.nl/detail_press.phtml?act_id=236
In januari van dit jaar publiceerde de Consumentenbond een onderzoek waaruit zou blijken dat biologisch geteelde groenten
qua voedingswaarde niet verschillen van niet-biologische groenten. De bond vergeleek vijftien verschillende biologische
groenten met hun niet-biologisch geteelde versie op vitamine C, een viertal mineralen, vezels, nitraat, nitriet, droge stofgehalte, antioxidanten en een groot aantal bestrijdingsmiddelen. Ze vonden alleen een iets hoger droge stof- en vezelgehalte bij
de biologische groenten. Volgens de Consumentenbond zijn dit minimale verschillen die voor de gezondheid niet uitmaken.
Claims
De sprekers, stuk voor stuk gerenommeerde wetenschappers, vertel-
‘One size fits all’, het lineaire denken betreffende ziektebeeld en behan-
den allemaal vol enthousiasme over de vorderingen die ze maken in het
deling kan nu worden omgebogen naar ‘behandeling naar oorzaak’. Het
De Consumentenbond gaat in het artikel tamelijk luchthartig om met het
wetenschappelijk onderzoek naar genen in relatie met voeding. Nauw
zou heel interessant zijn om te onderzoeken of deze fenotypische sen-
pesticidenprobleem. Ze stelt ten aanzien van bestrijdingsmiddelen dat
betrokken bij de Europese Nutrigenomics Organisatie NuGO zijn Dr.
sitiviteit ook geldt voor de reactie op chemische geneesmiddelen. De al-
er voordelen kunnen zijn aan biologische groenten, maar: “het beeld dat
Ben van Ommen (gastheer en hoofd Nutrigenomics Activities van TNO
gemene vraag die nu rijst is hoe het dan zit met gezondheidsclaims, als
gewone groenten bol staan van de pesticiden is een fabeltje”, aldus de
Nutrition and Food Research), dr. Siân Astley en professor John Mathers.
een product alleen maar werkt voor een bepaald fenotype? Deze vraag
bond. In een eerder artikel over hetzelfde onderwerp schreef de Consu-
Deze organisatie stuurt, met veel financiële steun vanuit Europa, de in-
geeft aan dat de industrie voorlopig nog geen gat ziet in de productie van
mentenbond: “die restjes in de reguliere producten zijn zo klein, dat ze
formatiestroom met betrekking tot nutrigenomics-onderzoek binnen
voedingsmiddelen die een fenotypisch afhankelijk effect kunnen hebben.
zo goed als zeker weinig gezondheidsschade aanrichten. Zo beschouwd
faciliteert het nutrigenomics-onderzoek.
www.weetwatjeeet.nl
Sjoerd Wouters
Nutrigenomics
Europa. De organisatie doet zelf geen onderzoek, maar ondersteunt en
Biologisch voedsel: beter, niet gezonder.
Consumentengids oktober 2005
zijn de bio-producten op dit punt dus niet gezonder”.
Testmethode
De laatste spreker, dr. Keith Grimaldi, kwam voor een half lege zaal aan
Milieudefensie en Natuur en Milieu vinden echter nog regelmatig ver-
Foliumzuur
het woord, namens een bedrijf dat een genetische testmethode op de
boden bestrijdingsmiddelen of zorgwekkend hoge concentraties bestrij-
Net als een aantal andere sprekers gaf dr. Siân Astley een korte uitleg over
markt gebracht heeft. Met deze methode wordt een genetisch profiel
dingsmiddelen in onze groenten en fruit (vorig jaar onder meer in
het feit, dat voeding van invloed kan zijn op onze genetische expressie
opgesteld dat meteen wordt gekoppeld aan een voedings- en lifestyle-
mandarijnen en aardbeien). Bovendien gaat de Consumentenbond
en omgekeerd. Het doel van onze genen is het produceren van eiwitten.
advies. De technieken die hiervoor gebruikt worden staan echter nog
geheel voorbij aan mogelijke, elkaar versterkende effecten van kleinere
Nu verloopt de weg van DNA, via RNA naar eiwit niet altijd vlekkeloos.
in de kinderschoenen. Voorlopig zullen we hiervan in Nederland nog
hoeveelheden aan elkaar verwante pesticiden, evenals aan ophoping
Door een polymorfisme kan een bepaald eiwit misschien niet zo goed
weinig merken. Jammergenoeg kwam volwaardige voeding, en dan na-
van deze stoffen in het lichaam.
gevormd worden, of maar in beperkte mate. In dat geval kan de vorming
tuurlijke voeding met een specifiek effect zoals de opleidingen Orthomo-
van een enzym gevaar lopen. Bijvoorbeeld een enzym dat verantwoorde-
leculaire Geneeskunde volgens Psycho-Neuro-Immunologie behande-
In een gezamenlijke reactie refereren Platform Biologica (de ketenorga-
lijk is voor de activering van foliumzuur. Zoals bekend speelt foliumzuur
len, niet aan bod. Maar ook dat is wel begrijpelijk: volwaardige natuurlijke
nisatie voor biologische landbouw) en het Louis Bolk Instituut in Drie-
een belangrijke rol in de stabilisering van ons genoom. Er zijn op dit
voeding is voor de industrie helemaal niet interessant. De wetenschap
bergen aan honderden wetenschappelijke onderzoeken naar het verschil
moment al vele polymorfismen bekend die dus invloed uitoefenen op
gaat voorop in de ontdekking wat voedingssubstanties met genen kun-
in voedingswaarde tussen biologische en niet-biologische producten.
hoe wij mensen voedingscomponenten kunnen benutten.
nen doen, maar of de industrie de wetenschap kan volgen, is de vraag. <<
Uit de meerderheid van deze onderzoeken blijkt dat biologisch geteelde groenten en fruit meer gezonde stoffen bevatten zoals vitamine C,
4
Fenotypisch
Fenotype: manifestatie van erfelijke informatie
dan gangbaar geteelde producten. Het Louis Bolk Instituut is inmiddels,
De meeste sprekers kwamen tot de conclusie dat voeding eigenlijk
In het genotype is de erfelijke informatie van de mens vastgelegd.
samen met het RIKILT, de Universiteit Wageningen, TNO en een aantal
fenotypisch (zie kader) zou moeten worden aangepast. Een individueel
Het fenotype is voor een groot gedeelte de manifestatie van de
buitenlandse instituten, een eigen grootschalig onderzoek gestart naar
voedingspatroon zou dus ideaal zijn. Een aantal sprekers liet zien hoe
erfelijke informatie. Die erfelijke informatie wordt echter gemodi-
de gezondheidseffecten van biologische voeding.
fenotypische veranderingen een bepaald ziektebeeld kunnen beïnvloe-
ficeerd door onder andere epigenetische factoren als bijvoorbeeld
den. Hoe een mens reageert op levensomstandigheden is dus fenoty-
leefomstandigheden, beweging, voeding, psycho-emotionele en
Ongeacht of biologische groenten nu wel of niet voedzamer zijn en beter
pisch afhankelijk. Heel duidelijk werd getoond dat ook het effect van
sociale componenten en de manier van omgaan met stress. Ook
smaken dan niet-biologische groenten zijn de belangrijkste verschillen
visolie op ontstekingsreacties duidelijk fenotypisch afhankelijk is. Het-
het fenotype en leefgedrag van de ouders (m.n. de moeder) is
natuurlijk de teeltmethode, het effect ervan op het milieu en de aanwezig-
zelfde geldt voor het onderzoek naar vitamine E en ontstekingen. Hoe
bepalend voor het fenotype van het kind, deze invloed wordt al
heid van bestrijdingsmiddelen in de producten. Die verschillen alleen al
zwakker het fenotype, hoe groter het effect van natuurlijke interventie.
tijdens de conceptie doorgegeven (metabolic imprinting).
zouden een keuze voor biologische producten rechtvaardigen. <<
5