PCM voor Attaché’s Project Cycle Management Logisch Kader methodiek Logisch Kader voor deze opleiding Interventie logica Algemene objectieven Specifiek objectief Resultaten Activiteiten Verifieerbare indicatoren Verificatiebronnen 1.Effectiviteit in de OS is verhoogd 2. Lokaal meersterschap verhoogd De voorbereidingstijd (ident+form) wordt in 2 j tijd gehalveerd De Attaché weet wat verwacht wordt in alle fasen ve project en kan consistente projectvoorstellen medeopmaken Identificatie documenten zijn in x% van de gevallen aanvaardbaar voor Brussel DGOS documenten per land 1. Attaché begrijpt de samenhang vn het LK 2. Attaché kent rol binnen PCM 1.Alle deelnemers kunnen samenhang van LK uitleggen 2. Attaché kan overzicht van PCMtaken voorleggen Korte test bij einde cursus 11. Theoretische toelichting PCM-fasen en LK-stappen 12. Toepassing op strategie/sector nota 21. Verduidelijkende discussie over rol Attaché in PCM-fasen 22.SWOT vd procedure + formuleren van voorstellen tot verbetering Middelen Kosten - 4 mandagen - Veronderstellingen Attachés blijven minstens gedurende 3 jaar binnen hun functie Startvoorwaarden Projecten en projectcycli Verschillende vormen & voorstellingen mogelijk Hoe de voorstelling ook is, het hangt van de organisatorische & procedurele context af hoe de principes kunnen toegepast worden Projectfasen (1) a a Programma- en Projectfasen Identificatie Evaluatie Beleid Uitvoering Formulering Principes van Project Cyclus Management Project cyclus fasen – gestructureerde aanpak van de projectcyclus Evaluatie Identificatie Beleid Uitvoering Formulering Partner/stakeholder orientatie – betrekken van de belanghebbenden in de beslissingsvorming Logframe planning – omvattende en consistente analyse Duurzaamheid – mechanismen instellen om de continuiteit van de projectvoordelen te verzekeren Geïntegreerde benadering - verticale integratie & gestandardiseerde documentatie Basic format PCM versus LK Identificatie Evaluatie Evaluatie Identificatie Uitvoering Formulering Beleid Uitvoering Formulering The PCM Toolkit LK tools: Stakeholder analysis Problem analysis Analysis of objectives Strategy analysis Logframe Activity planning Resource scheduling Aanvullende tools: Participatory workshops Environmental assessment Gender analysis Institutional appraisal Economic & financial analysis PCM – LK matrix Identification Stakeholders analysis Problem analysis Objectives analysis Strategic analysis Logical Framework Activities planning Resources planning Formulation Implementation Evaluation Quality Indicators Relevance relates to whether the project addresses the real problems of the intended beneficiaries. ? Feasibility relates to whether the project objectives can be effectively achieved. Sustainability relates to whether project benefits will continue to flow after the period of external assistance has ended. Role of PCM PCM provides structure to ensure that: Projects are relevant to the real needs of beneficiaries; this implies that beneficiaries are actively involved in the planning process, in implementation and in M&E from an early stage problem analysis is thorough goals are clearly stated Projects are feasible & sustainable; efforts are made to ensure that outputs & objectives are logical risks and assumptions are taken into account monitoring concentrates on relevant issues and helps adjusting implementation benefits will continue to flow for the beneficiaries after the project results from evaluation are used to learn from experience and rethink the content of a project Factors Ensuring Sustainability Policy support Appropriate technology Environmental protection Socio-cultural aspects / gender issues Institutional and management capacity Ownership Economic and financial viability Logframe Approach ANALYSIS PHASE Stakeholder Analysis - identifying & characterising major stakeholders, target groups & beneficiaries, defining whose problems will be addressed by a future intervention Problem analysis - identifying key problems, constraints and opportunities; determining cause and effect relationships Analysis of objectives - developing objectives from the identified problems; identifying means to end relationships Strategy analysis - identifying the different strategies to achieve objectives; selecting the most appropriate strategy(ies); determining the major objectives (overall objectives and project purpose) PLANNING PHASE Logical framework defining the project/ programme structure, testing its internal logic, formulating objectives in measurable terms, defining means and cost (overall) Activity scheduling - determining the sequence and dependency of activities; estimating their duration, setting milestones and assigning responsibility Resource scheduling - from the activity schedule, developing input schedules and a budget Vooraf: Bepalen van de kernvraag (entiteit) Vooraleer van start kan gegaan worden moet de uitgangsproblematiek of het idee duidelijk bepaald worden. Een andere basisvraagstelling kan leiden tot een totaal ander project. Het is niet uitgesloten dat tijdens de probleemanalyse of de volgende stappen de entiteit dient aangepast te worden. Vb.: Hoe directe armoede bestrijden? Hoe toegang tot basisonderwijs vergemakkelijken? Welke financiële drempels doen zich voor inzake toegang tot het basisonderwijs? Belanghebbenden - Stakeholders Elk individu, groep van mensen, instelling of organisatie die een relatie kan hebben met het project of programma Elk kan daarbij direct of indirect, positief of negatief beïnvloed worden door het proces of de uitkomst van het project of programma. Types belanghebbenden I Primaire belanghebbenden: (eind)begunstigden of doelgroepen: diegenen voor wie uiteindelijk het project bedoeld is en er de positieve vruchten zullen van dragen Secundaire of intermediaire belanghebbenden: betrokkenen in het hulpverleningsproces (project partners) Tertiare belanghebbenden: Groepen, organisaties en instellingen die bijkomende inzichten en diensten kunnen leveren aan het project (universiteiten, NGOs, consultancybureau‘s, etc.) Opgepast: er kunnen ook belanghebbenden die negatief beïnvloed worden door het project Types belanghebbenden II Kernbelanghebbenden (Key stakeholders) diegenen die rechtstreeks participeren in de verschillende fases van de project cyclus Bij verschillende fases kunnen verschillende kernbelanghebbenden participeren Analyse belanghebbenden? Analyse van de belanghebbenden houdt volgende stappen in: Identificatie van alle belanghebbenden bij de entiteit 2. In kaart brengen van de belangen van iedere belanghebbende (noden, verwachtingen, aanblik van de problematiek, ideeën over de toekomstige ontwikkelingsrichtingen) 3. Inschatten van de belangrijkheid en de invloed van elke belanghebbende op de problematiek 4. Bepalen van de graad van participatie in het ontwerp en de uitvoering van het project. 1. Participatie – met wie en hoe Bij participatie draait alles rond de vraag: wie en in welke mate worden belanghebbenden betrokken in het definiëren van het project? In welke mate? - Verschillende vormen van participatie Informatie: belanghebbenden hebben toegang tot de informatie over hoe en waarom beslissingen werden genomen Consultatie: belanghebbenden worden (vrijblijvend) geraadpleegd Wie ? Enkel coördinerend agency en de donor? Enkel coördinerende agency, sectorale ministeries, donoren? Ook (eind)begunstigden? NGO’s? Andere kernbelanghebbenden? Onderhandeling: belanghebbenden formuleren voorstellen en suggesties en onderhandelen hun belangen/ verwachtingen in het project Gedeelde verantwoordelijkheid: belanghebbenden krijgen een medebeslissingsmacht en worden medeverantwoordelijk bij de projectomschrijving en –uitvoering. Grid van de belanghebbenden Belanghebbende Kenmerken socioeconomisch structuur organisatie houdingen Belangen & verwachtingen tav het project Mogelijke inbreng – (eventuele) mandaten inbreng middelen kennis, ervaring Belangrijk -heid Invloed (macht) Eventuele implicaties voor het project – Hoe met de groep omgaan? Primaire Secundaire Tertiaire * kernbelanghebbenden Belang van participatie voor de kwaliteit van projecten Voor een suksesvol project zijn acceptatie, een draagvlak en „commitment“ essentieel. Enkel echte participatie kan dit bewerkstelligen. Participatie moet van bij de start de neuzen van alle betrokkenen in dezelfde richting zetten Participatie laat toe het project aan te passen aan de sociale, economische en politieke realiteiten Participatie verhoogt het „ownership“ van de interventie Participatie verhoogt de relevantie, haalbaarheid en duurzaamheid van het project Participatie versterkt het leerproces en de institution building bij locale partners en gebruikers Participatie verhoogt de motivatie van alle betrokkenen. Probleemanalyse - wat Het analyseren van de bestaande situatie door het identificeren van kernproblemen zoals ze door de verschillende belanghebbenden ervaren worden, en het visualiseren van de problemen en in een probleemboom, waarin problemen in een oorzaak-gevolg relatie voorgesteld worden. Probleemanalyse - hoe Identificeer de problemen rond de entiteit (brainstorming in workshop) met kernbelanghebbenden Selecteer een “starterprobleem”. Plaats andere problemen onder het starterprobleem als ze starterprobleem veroorzaken boven het starterprobleem als ze het gevolg zijn van starterprobleem naast het starterprobleem als er geen verband is met starterprobleem Plaats alle geïdentificeerde problemen in dergelijke oorzaak-gevolg relaties Verbind de oorzaak-gevolg relaties door pijlen Verifieer op het einde de validiteit van alle relaties en de volledigheid van de problemen. Probleemanalyse - principes Verwoordt problemen als negatieve situaties Eén probleem per kaart Identificeer enkel bestaande problemen, geen toekomstige problemen Een probleem is geen afwezigheid van een oplossing !! Vb.: - niet: geen pesticides beschikbaar - wel: oogst door pest verwoest Probleemboom Food shortages Production on hills decreasing EFFECT Rice production decreasing CAUSES Erosion of slopes Destruction of harvests Irrigation network not functioning Irregular supply of inputs Objectievenanalyse – wat Methodologische stap waarbij de gewenste toekomstige situatie na oplossing van de problemen beschreven wordt de objectieven geïdentificeerd worden en gehiërarchiseerd de middel-doel relaties in een objectievenboom gevisualiseerd worden Op die manier krijgen we een globaal en duidelijk inzicht in de positieve situatie die men in de toekomst wil bekomen. Objectievenanalyse - hoe Herformuleer de negatieve situaties van de probleemboom in positieve, na te streven situaties die: Gewenst zijn Realistisch haalbaar zijn Verifieer of de oorzaak-gevolg relaties wel degelijk middel-doel relaties geworden zijn Verifieer of de doelstellingen uitgedrukt zijn als een (bereikte) toestand (voltooid deelwoord) Niet: verhoging van de productie Wel: productie verhoogd Objectievenboom Food situation improved Increased production on hills END Increased rice production MEANS Erosion of hill slopes diminished Destruction of harvests diminished Irrigation network functioning More regular supply of inputs Analyse van de strategieën - wat Het is de stap die de verschillende mogelijke strategieën identificeert om het globale doel te bereiken, op basis van een aantal criteria, de keuze maakt welke strategie het project zal uitwerken. Analyse van de strategieën - hoe Groepeer samenhangende objectieven in clusters of strategieën Identificeer die objectieven in de objectievenboom die niet zullen nagestreefd worden (niet gewenst of niet bereikbaar) Beoordeel welke strategie het best tegemoet komt aan de vooropgestelde criteria Bepaal het projectobjectief - algemeen doel voor het project. Strategische analyse Food situation improved Increased production on hills END Increased rice production MEANS Erosion of hill slopes diminished Destruction of harvests diminished Strategy A : “Hill treatment” Irrigation network functioning More regular supply of inputs Strategy B : “Rice production” Analyse van de strategieën – mogelijke criteria Relevantie (relevance) Haalbaarheid (feasibility: technische, economische, politieke, sociale) Duurzaamheid (sustainability) Beschikbaarheid van de middelen Prioriteit voor de belangrijkste belanghebbende(n) Tijdsperspectief van de gerealiseerde baten Dringendheid Bijdrage tot meer sociale gelijkheid Complementariteit met andere projecten ……… Analyse van de strategieën keuze IN OUT Food situation improved Increased production on hills ALGENENE OBJECTIEVEN END Increased rice production SPECIFIEK OBJECTIEF MEANS Erosion of hill slopes diminished Destruction of harvests diminished Irrigation network functioning More regular supply of inputs RESULTATEN Keuze gebaseerd op: budget, prioriteiten, beschikbare middelen, sociale aanvaardbaarheid, urgentie, ... Invullen van het Logisch Kader – wat Het Logisch Kader is een samenvatting, volgens een vaste systematiek, van de kerngegevens van een project. Het vat alle noodzakelijke projectinformatie samen in een 4x4 matrix. Het heeft een antwoord op de vragen: waarom het project wordt uitgevoerd wat het project geacht wordt te bereiken hoe het project zijn doelstellingen zal bereiken welke externe factoren van belang zijn om de doelstellingen te bereiken welke middelen noodzakelijk zijn wat het project zal kosten Logisch Kader Interventie logica Verifieerbare indicatoren Verificatiebronnen Veronderstellingen Algemene objectieven Specifiek objectief Resultaten Activiteiten Middelen Kosten Startvoorwaarden Invullen van het Logisch Kader – de interventie logica (1) Eerste en tevens startkolom voor het invullen van het Logisch Kader Wordt in eerste instantie afgeleid uit de objectievenboom en aangevuld indien nodig of gewenst Belangrijk is dat deze kolom bij opwaarts of neerwaarts lezen logisch én volledig is Het projectobjectief moet de voordelen uitdrukken die de begunstigden blijvend zullen verkrijgen als gevolg van het project. Invullen van het Logisch Kader – de interventie logica (2) Hoe bepalen we de “activiteiten”? Vanuit de objectievenboom Vanuit voor-onderzoek Vanuit discussies met de belanghebbenden Enkel de voornaamste activiteiten worden vermeld in het logisch kader Activiteiten worden volgens de WBSmethode afgeleid voor elk tussentijds resultaat Nummer de activiteiten per resultaat. Van objectievenboom naar Logisch Kader Intervention Logic Overall Objective Food situation improved Specific objective Increased rice production Project Results 1. Irrigation network functionning Objectively verifiable indicators Sources of verification Assumptions 2. More regular supply of inputs 3. Farmer using new skills * Project Activities 1.1. Organise rural farmers* 1.2. Clear blocked channels 1.3. Raise dams* 2.1. Organise purshasing of inputs 2.2. Organise distribution of inputs 3.1. Organise extension service 3.2. Train extension workers Food situation improved Increased production on hills END Increased rice production MEANS Erosion of hill slopes diminished Destruction of harvests diminished Irrigation network functioning More regular supply of inputs Programmes- Projects PROGRAMME PROJECT PROJECT COMPONENT Overall objective Specific objective Overall objective Results Specific objective Overall objective Activities Results Specific objective Activities Results Activities PROGRAMME PROJECT 1 PROJECT 2 PROJECT 3 Overall objective(s) Program Purpose Overall objective Program Result 1 Project Purpose Project 1 Program Result 2 Program Result 3 Program Activities R1 Program Activities R2 Program Activities R3 Project Purpose Project 2 Project Purpose Project 3 Project Results Project 1 Project Results Project 2 Project Results Project 3 Project Activities Project 1 Project Activities Project 2 Project Activities Project 3 WBS-Work Breakdown Structure Clean work area Get a butter knife Get things ready Get bread Get ingredients Get jelly Get peanut butter Spread peanut butter on two slices of bread Make peanut butter and jelly sandwich(s) Grape Put sandwich together (1,S) Spread jelly on one slice OR Strawberry Put two slices of bread together Put jelly back Put ingredients away Clean up Put peanut butter back Wash butter knife and put it away Spread grape jelly Spread Strawberry jelly Invullen van het Logisch Kader – objectief verifieerbare indicatoren (1) Specifiëren hoe we “sukses” in het behalen van de gestelde objectieven (op de verschillende niveau’s) objectief gaan meten Ze vormen de maatstaf voor het beheer, opvolgen en evalueren van het project Per objectief kunnen verscheidene indicatoren vastgelegd worden. Samen vormen ze een betrouwbare manier om na te gaan of en hoe het te bereiken objectief werd bereikt. Invullen van het Logisch Kader – objectief verifieerbare indicatoren (2) Een goede indicator (OVI) moet Specifiek zijn betreffende de kwaliteit en de kwantiteit Representatief zijn voor het niveau waarvoor de indicator staat Verifieerbaar zijn, dwz er moeten betrouwbare gegevens over bestaan of (relatief) eenvoudig kunnen aangemaakt worden Als het objectief moeilijk meetbaar is kunnen “proxy” indicatoren worden gebruikt. Invullen van het Logisch Kader – objectief verifieerbare indicatoren (3) SMART Specific: meten wat het wordt verondersteld te meten Measurable: meetbaar zijn Available: beschikbaar zijn tegen een redelijke prijs en aanvaardbaar voor de betrokkenen Relevant: duidelijk slaan op het objectief dat men wil meten Time-bound: een tijdsdimensie hebben Invullen van het Logisch Kader – objectief verifieerbare indicatoren (4) Criteria waaraan indicatoren moeten voldoen: Validiteit– geeft de indicator een juiste voorstelling van het gewenste resultaat dat het wil meten? Objectief– is de definitie precies en niet-ambigu in wat het wil meten? Betrouwbaar – zijn de data consistent en vergelijkbaar in de tijd? Nuttig – hebben de data enige nutiigheid voor het nemen van beslissingen of het leren? « Owned » – gaan partners en stakeholders akkoord dat deze inidcator zinvol is om te gebruiken? Invullen van het Logisch Kader – objectief verifieerbare indicatoren (5) projectobjectief: de graad van pollutie van het afvalwater in de Blauwe Rivier is gedaald de indicator: Concentratie van zware metalen (Pb, Cd, Hg) specifieer de indicator: kwantiteit:... is gedaald met 75% in vergelijking met het niveau van het jaar x ... (de basisstartwaarde moet natuurlijk duidelijk gekend zijn) kwaliteit: ...om tegemoet te komen aan de limiten van het irrigatiewater... doelgroep: ... , gebruikt door de landbouwers uit de streek, ... plaats: ... in de Boven-Blauwe Rivier ... tijd: ... 2 jaar na de start van het project. Indicators op diverse niveau’s (1) Interventie Logica Algemene Objectieven Specifiek objectief Objectief Verifieerbare Indicatoren Indicatoren voor Algemene Objectieven duiden toegenomen voordelen aan voor de brede bevolking, veranderingen in het gedrag in de samenleving Indicatoren voor het Specifiek Objectief reflecteren de voordelen die toevloeien aan de bedoelde begunstigden van het project zijn onafhankelijk van de indicatoren van de Resultaten Indicatoren op diverse niveau’s (2) Interventie Logica Resultaten Activities Objectief Verifieerbare Indicatoren Indicatoren voor project resultaten omvatten graad van bereik van doelgroepen, toegang tot, gebruik van, tevredenheid met de projectdiensten (begunstigden onderzoek) Indicatoren & Project Monitoring & Evaluatie Evaluatie laat toe de duurzaamheid en de bereikte indicatoren na te gaan en de te leren lessen te achterhalen. Sectorale indicatoren verschaffen een basis voor prestatie monitoring van de samenwerkingsprogramma’s. Evaluatie Monitoring vergelijkt de geplande vs de actuele bereikte doelstellingen (budget, activiteitenplan, resultaten) teneinde noodzakelijke aanpassende acties te identificeren. Identificatie Beleid Uitvoering Formulering Discussie over objectieven & mogelijke indicatoren helpen de belangen van de stakeholders te identificeren en ‘ownership op te bouwen Finale selectie van de indicatoren, identificatie van de veronderstellingen en ontwikkeling van het budget verschaffen een basis voor het M&E plan Invullen van het Logisch Kader – verificatiebronnen De derde kolom duidt, op het gepaste niveau, aan waar en in welke vorm de informatie kan gevonden worden om de OVI’s te toetsen. In de rij “activiteiten” wordt een kort overzicht van de kosten van het project vermeld. Selecting Sources of Verification Cost Specific sample surveys Beneficiary interviews Management Administrative reports records Routine statistics Adapted routine statistics Complexity Invullen van het Logisch Kader – veronderstellingen – wat (1) Veronderstellingen zijn Externe factoren die ontsnappen aan de directe controle van het project maar die wel het bereiken van de diverse objectieven kunnen beïnvloeden, zelfs verhinderen. Het is belangrijk ze te vermelden omdat deze factoren door het project moeten opgevolgd worden om eventuele aanpassingsacties binnen het project uit te voeren. Een startvoorwaarde is een veronderstelling die moet gerealiseerd zijn vooraleer van start kan gegaan worden met het project. Invullen van het Logisch Kader – wat (2) Interventie logica Verifieerbare indicatoren Verificatiebronnen Veronderstellingen Algemene objectieven Specifiek objectief Resultaten Activiteiten Middelen Kosten ALS de tussentijdse resultaten gerealiseerd worden EN de veronderstellingen doen zich voor zoals gesteld DAN zal het projectobjectief bereikt worden. Startvoorwaarden Invullen van het Logisch Kader – veronderstellingen - hoe Ga na in de objectievenboom of er objectieven zijn die niet opgenomen werden in de stategie en die toch van belang zijn voor het sukses van het project Ga de belangrijkheid van deze niet nagestreefde objectieven na volgens het inschattingsalgoritme (zie hierna) en plaats ze op het desbetreffende niveau in het Logisch Kader Identificeer eventueel andere externe factoren die het sukses van het project kunnen verhinderen en volg dezelfde werkwijze Her-verifieer de interventie logica en de veronderstellingen op juistheid en volledigheid. Hoe externe factoren beoordelen? Is the external factor important? Yes No Do not include in logframe Will it be realised? Almost certainly Do not include in logframe Likely Include as an assumption Unlikely Is it possible to redesign the project in order to influence the external factor? Redesign the project by adding activities or results; reformulate the Project Purpose if necessary Yes No The project is not feasible Veronderstellingen/risiko’s Interventie Logica Veronderstellingen Overall Objectives Project Purpose Results Activities Veronderstellingen (level 4) omvatten critische omstandigheden om de algemene doelstellingen te bereiken Veronderstellingen (level 2) en (level 3) kunnen ondersteunende acties bevatten van andere organisaties of projecten die moeten worden gemonitored gedurende de uitvoering Veronderstellingen (level 1) moeten vervuld zijn vooraleer met het project kan aangevangen worden. Management controle en externe factoren Overall Objective: To alleviate poverty in designated area Welfare of farming community improves External Farm income rises factors Changes generate increased physical product Farmers voluntarily re-adjust Farmers evaluate results from new techniques or technology Farmers change practice to try new techniques or technology Farmers change attitude Farmers gain new knowledge and skills Farmers attend advisory sessions & farm demonstrations Service prepares & delivers technical messages & demonstrations Management control Develop messages Activity level: Efficient delivery of technical advice to farmers Volledig ingevuld Logisch Kader Intervention Logic Objectively verifiable indicators Sources of verification Overall Objective Food situation improved 300 kg rice & 600 kg manioc consumed by 1997 Survey of Ministry of Agriculture in 1997 Specific objective Increased rice production Increased production per ha, by 96 97 98 99 10 20 30 10 % Project reports 96/97/98/99 Project Results 1. Irrigation network functionning from 1996 onwards all fiels irrigated Project Activities 2. More regular supply of inputs 1 month before planting all farmers have seedlings 3. Farmer using new skills * All farmers apply correct methods from 1996 onwards 1.1. Organise rural farmers* 1.2. Clear blocked channels 1.3. Raise dams* EC • 120 mm expertise • 1 office • working capital 2.1. Organise purshasing of inputs 2.2. Organise distribution of inputs 3.1. Organise extension service 3.2. Train extension workers Own country • 240 mm expertise • 4 houses Assumptions 50 % of increased production consumed by producers No sabotage of irrigation system Survey of farmers 96/97/98/99 Reports from extension services and project team (x 100 ECU) 1200 500 350 1700 140 60 200 Farmers association carries out maintenance of system Mechanized rice production Access roads in good condition Extension workers motivated by incentives Traders continue to supply inputs Budget for training still available after training PRECONDITION Official approval of organisational set-up Typische problemen van LK’s • • • • • • Begunstigden niet duidelijk geïdentificeerd Als belangrijk aangeduide problemen zijn niet de problemen van de nagestreefde begunstigden Objectieven structuur is zwak ontwikkeld Verchillende specifieke project objectieven Veronderstellingen niet goed ontwikkeld Indicatoren niet goed ontwikkeld Van Logisch Kader naar tijds- en middelenplanning Logisch Kader Resultaten-gebaseerde werkplannings & budgetten Budget Workplan Workplan Workplan Budget Budget Salaries Allowances Vehicle Op. Office Tel/Fax Seeds Fertiliser 5000 1250 3750 750 400 850 2300 5500 1750 4250 750 400 1100 3100 5500 1750 4250 750 400 1100 3100 5500 1750 4250 750 400 1100 3100 Workplan Workplan Workplan Activiteitenplanning - wat Aanhouden van de objectieven-georienteerde benadering van het Logisch Kader Detailleren/uitwerken van de activiteiten volgens de WBS-benadering, uitwerkt per tussentijds resultaat Aanbrengen van de sequentie, de duur en de afhankelijkheden tussen de verschillende activiteiten Identificatie van de mijlpalen Aanduiden wie verantwoordelijk is voor iedere activiteit/taak en in welke hoedanigheid Inbrengen van zg. “beheersactiviteiten”: activiteiten/taken die niet leiden tot een specifiek resultaat maar toch noodzakelijk zijn voor de goede werking van het project en het projectteam. Activiteitenplanning beheersactiviteiten Beheersactiviteiten moeten net als andere activiteiten worden gepland omdat ze tijd en middelen vragen. Typische beheersactivteiten zijn: financiële beheersactiviteiten: boekhouding, cash flow planning, financiële statistieken, opmaak gedetaileerde budgetten, aanvragen extra budget, … organisatie van het team : jobbeschrijvingen opstellen, briefing meetings, motivatie van het team tijdsbeheer: herschikken activiteiten, plannen van groepmeetings, follow up activiteiten informationbeheer: vergaderingsnotulen, rapporten kwaliteitscontrole: opvolging van de objectief verifieerbare indicatoren. Activiteitenplanning - stappen Steps in the Preparation of an Activity Schedule 7. DEFINE EXPERTISE REQUIRED PROJECT: ESTABLISHMENT OF PLANNING UNIT, MINISTRY OF AGRICULTURE YEAR 1 ACTIVITIES Month 1 Month 2 1,1 Establish Planning Unit 1.1.1 Set up offices and equipment 1.1.2 Identify and recruit counterpart staff 1,2 Liaison with relevant government Month 3 EXPERTS Month 4 Month 5 Month 6 Month 7 Month 8 Month 9 MonthMonth 10 11Month 12 PM OM E1 E2 E3 5. SUMMARISE SCHEDULING OF MAIN ACTIVITIES 1 2 8. ALLOCATE TASKS AMONG TEAM L 4. ESTIMATE START-UP, DURATION & COMPLETION OF ACTIVITIES L 3 departments 1. LIST MAIN project steering committee 1.2.1 Convene ACTIVITIES 1.2.2 Hold regular steering committee meetings FROM LOGFRAME 1.2.3 Hold regular briefings for Ministers L 6. DEFINE MILESTONES S L L and senior civil servants 1,3 Undertake planning studies 1.3.1 Agree with government priority areas 4 5 6 7 8 9 L for planning studies 1.3.2 Convene working groups to undertake planning studies 1.3.3 2. BREAK DOWN MAIN ACTIVITIES INTO MANAGEABLE TASKS Undertake planning studies jointly with L L L L L L government 3. CLARIFY SEQUENCE & DEPENDENCIES 1,4 Provide government with strategy plans 1.4.1 Make recommendations to government L S S S 1.4.2 Assist government in the development of a framework for policy formulation L S S S Milestones 1 Membership of PSC includes senior representatives from all relevant Departments 2 Terms of reference and schedule for PSC agreed 3 First 3 briefing meetings run and attended as planned 4 Written agreement of priority areas 5 Working groups convened and schedules of work agreed 6 1st drafts of studies circulated 7 Comments received from relevant Ministries & departments 8 Studies completed 9 Working groups agree on recommendations 10 Strategy recommendations submitted to government 10 KEY PM OM E1 E2 E3 = = = = = Project Manager Office Manager Ag. Economist Policy Specialist Livestock Econ. L S = Lead role = Support role Middelenplanning – budgettering (1) Budget Budget Budget Salaries Allowances Vehicle Op. Office Tel/Fax Seeds Fertiliser 5000 1250 3750 750 400 850 2300 5500 1750 5500 4250 1750 750 4250 400 750 1100 400 3100 1100 3100 5500 1750 4250 750 400 1100 3100 Aanhouden van de objectieven-georienteerde benadering van het Logisch Kader Inbrengen van de noodzakelijke middelen per activiteit/taak en dus per tussentijds resultaat Laat een resultaats-gebaseerde budgettering en opvolging van de cost-effectiviteit toe Resulteert in een middelenplanning in de tijd Belangrijk onderscheid tussen “investeringen” en “operationele kosten” Middelenplanning – budgettering (2) Investeringen Gemaakte kosten voor goederen of uitrusting die een langere levensduur hebben dan één boekhoudkundige termijn Typische voorbeelden zijn: projectvoertuigen, constructiemateriaal, computers, allerlei uitrusting. Operationele of terugkerende kosten Deze kosten betreffen goederen of diensten die verbruikt worden in de periode dat ze aangekocht worden. Ze worden normaal uitgedrukt op een tijdsbasis: per dag, per maand, per jaar. Middelenplanning - stappen Steps in the Preparation of a Resource Schedule 4. SPECIFY UNITS 5. SPECIFY QUANTITY 6. ESTIMATE UNIT COST 7. IDENTIFY FUNDING SOURCE 8. ALLOCATE COST CODES PROJECT: ESTABLISHMENT OF A PLANNING UNIT, MINISTRY OF AGRICULTURE Ref ACTIVITIES/INPUTS Unit Quantity per planning period 1st qtr 2nd qtr 3rd qtr 4th qtr Cost Funding Cost Codes per unit source Donor Govt 1. COPY ACTIVITIES FROM ACTIVITY SCHEDULE Costs per planning period 1st qtr 2nd qtr 3rd qtr 4th qtr Annual Project Recurrent Total Costs 9. SCHEDULE COSTS 10. CALCULATE TOTAL 1,1 ACTIVITIES Establishing Planning unit EQUIPMENT Computers Fax modem Office furniture SALARIES & ALLOWANCES (LOCAL) Counterparts Office staff ETC. 2. SPECIFY INPUTS 11. ESTIMATE RECURRENT COSTS no. no. lump 2 1 1 2 mm mm 4 2 4 3 4 3 3. PUT INPUTS INTO COST CATEGORIES 4 3 1.000 500 3.000 3,4 A/1.3 3,4 A/1.3 3,4 A/1.3 2.000 500 3.000 2.000 - 200 100 5,2 B/2.1 5,2 B/2.1 800 200 800 300 - - 4.000 500 3.000 800 300 800 300 3.200 1.100 3.200 1.100 Uitvoering De uitvoering slaat op een systematische beheersactiviteit voor (alle niveau’s van) de projectleiding en omvat alle beheersactiviteiten noodzakelijk om het gestelde projectobjectief te realiseren. Het omvat dus Leiden Voortgangsbewaking (monitoring) Meten Analyseren Beslissen Interim evaluatie Voortgangsbewaking – wat Actuele uitvoering wordt vergeleken met het plan en indien nodig moeten aanpassende maatregelen genomen worden Het meten van het gebruik van tijd, middelen en geld Het nakomen van alle gemaakte afspraken rond communicatie (zowel formele als informele kanalen), rapportage, realiseren van het projectobjectief en het monitoren van de externe factoren Richt zich vooral op de niveau’s middelen, activiteiten en tussentijdse resultaten uit het Logisch Kader. Voortgangsbewaking – hoe Voortgangsrapporten: moeten alle afwijkingen tov het plan vermelden Stand van zaken Problemen en knelpunten Beslispunten Te ondernemen stappen Terugkoppelingsformulieren: medewerkers verantwoorden besteede tijd Financiële voortgang opvolgen Project review meetings met betrokkenen Conflicten behandelen en oplossen Pas op: maak de papierwinkel niet te zwaar. Uitvoering – interim evaluatie Vooral bij langere projecten zal een interim evaluatie dikwijls noodzakelijk zijn De basisvraag is of het bij aanvang gestelde objectievenkader nog van toepassing is in de huidige situatie en of iedereen nog achter de gestelde objectieven kan staan? Met de belanghebbenden wordt in feite de analysefase en de planningfase hernomen, eventueel leidend tot een nieuw Logisch Kader, met een nieuw activiteitenplan en budget Terug onderzoeken van de relevantie, de haalbaarheid en de duurzaamheid van het project en de consequenties ervan opnemen in het werkplan. Evaluatie – wat Het doel van een evaluatie is lessen te trekken uit de projectervaring en deze lessen vast te leggen voor hergebruik in toekomstige (gelijkaardige) projecten of situaties. Projecten moeten worden geëvalueerd op de relevantie van hun objectievenkader, de efficiëntie van de uitvoering, de effectiviteit van het bereikte projectobjectief, de impact en de duurzaamheid van de resultaten van het project op de ruimere context. De evaluatie moet een invloed hebben op het toekomstige beslissingsproces, de planning en de uitvoering van toekomstige projecten. Evaluatie - types Gewenste situatie Duurzame voordelen en impact Huidige situatie Tijd Ex-post of impact evaluatie Einde-project of finale evaluatie Interim evaluatie DAC - Principles of evaluation Integrative part of planning and management: closely connected to decision making processes Impartiality & independence of the evaluation process = separation of evaluation and responsibility for the project/ programme/policy) Credibility depending on expertise and independence of the evaluators & transparency to be seeked through an open process, wide availability of results, distinction between findings and recommendations Usefulness: relevant, presented in a clear and concise way, reflecting the interests and needs of the parties involved, easily accessible, timely and at the right moment improved decision-making Participation of stakeholders (donor, recipient...); if possible: views and expertise of groups affected should form integral part of the evaluation; involving all parties capacity building Evaluatie – criteria (1) Duurzaamheid De kans dat de voordelen zullen blijven toevloeien naar de doelgroep nadat het project is beëindigd. Impact Het effect dat het projectobjectief heeft op zijn bredere omgeving en zijn bijdrage tot de algemene objectieven levert. Effectiviteit De mate waarin de tussentijdse resultaten bijdragen tot het bereiken van het projectobjectief en hoe de veronderstellingen de projectresultaten hebben beïnvloed. Efficientie Evalueert de mate waarin de middelen en de tijd werden omgezet tot tussentijdse resultaten en de kwaliteit van die resultaten. Relevantie Beoordeling van de mate waarin de diverse objectieven erin geslaagd zijn tegemoet te komen aan de werkelijke problemen van de begunstigden en de fysische en politieke omgeving waarin het project zich afspeelt. Evaluatie – criteria (2) Hebben en zullen de duurzaam voordelen blijven heid voortvloeien? Algemene doelstellingen verandering Impact Projectobjectief + veronderstellingen aanwending Resultaten Effectiviteit + veronderstellingen actie Activiteiten Efficientie + veronderstellingen toewijzing Welke blijvende voordelen vloeien toe aan de bredere omgeving? Hoe goed droegen de resultaten bij tot het projectobjectief? Hoe goed werden inputs en activiteiten omgezet in het bereiken van resultaten? Middelen + beginvoorwaarden Relevantie Hoe relevant was het project om de problemen Evaluatie - relevantie Identificatie van de reële problemen en de juiste doelgroepen/begunstigden Algemene ontwerpsterkten en -zwakten, zoals: Kwaliteit van het Logisch Kader (of Logische Kaders als er multicomponent sub-projecten zijn) Duidelijkheid en interne consistentie van de vemelde objectieven Zijn de indicatoren (OVI’s) goed gekozen en is er overeenstemming over Realisme in de keuze en de kwantiteit van de middelen/inputs Kwaliteit van de veronderstellingen Graad van flexibiliteit Beoordeling van de absorptiecapaciteit van de organisatie Kwaliteit van de voorbereidende activiteiten Aangepastheid van de voorbereidende consultaties met en de participatie van de belanghebbenden Complementariteit van het project met andere ondernomen activiteiten. Evaluatie - efficientie Berekent input/kosten per eenheid output t.a.v. van de belanghebbenden Richting gevende vragen: Kon er méér bereikt worden met het gegeven budget? Hebben vergelijkbare projecten méér bereikt tegen een lagere prijs? Evaluatie - effectiviteit Werden de geplande voordelen bereikt en hoe zijn ze gespreid over de verschillende tijdsperioden? Waren er ook niet geplande resultaten? Welke invloed had dit op de gegenereerde voordelen? Waren de indicatoren passend, en indien niet, heeft de projectleiding ze aangepast? Hoe flexibel heeft de projectleiding zich aangepast aan de zich wijzigende omgeving? Werd ze daarbij gesteund door de kernbetrokkenen? Welke ondersteunende maatregelen werden of hadden moeten genomen worden door de projectactoren, en met welk gevolg? Evaluatie - impact In welke mate werden de algemene doelen bereikt? Waren de indicatoren op dit niveau passend en terecht? Hoe hebben niet geplande impacts invloed gehad op de algemene doelen? Hoe flexibel hebben de projectactoren (o.a. opdrachtgevende organisatie) ingespeeld op de veranderende omgeving? Kon de gewenste impact beter bereikt worden op een alternatieve manier? Evaluatie - duurzaamheid Duurzaamheid van het project wordt onderzocht op diverse vlakken: Het commitment van de belanghebbenden De managementondersteuning tav van het project De institutionele capaciteit van de ontvangende organisatie De technologische capaciteit van de ontvangende organisatie De financiële duurzaamheid De economische duurzaamheid Annexes Evaluation, Monitoring and Audit Monitoring: What? mainly analysis of efficiency and effectiveness (i.e. measuring actual against planned deliverables); is a systematic management activity How? rapid and continuous analysis, immediately useful to improve on-going actions; of key importance to improving performance Who? internal and external (staff, monitors.....) When? regularly, several times per year Evaluation, Monitoring and Audit Evaluation: What? mainly analysis of the efficiency, effectiveness, impact, relevance and sustainability of aid policies and actions How? in-depth analysis Who? external evaluators specialised in the subjects evaluated When? once or twice, essentially at the end or 'ex-post' drawing lessons from the past in order to orient future policies and actions but also during implementation: mid-term evaluation to (re-) orient implementation Evaluation, Monitoring and Audit Audit: What? traditionally checks whether financial operations and statements are in compliance with the legal and contractual obligations. . More concerned with compliance, but better financial management can also contribute to improving current and future actions. More recently: Performance audit is strongly concerned with questions of efficiency amd good management How? verification of financial records (financial audit) Who? external, professional auditors When? during or after implementation Evaluation of Impact Overall Objectives change Project Purpose + Assumptions utilisation Results + Assumptions action Impact Activities + Assumptions allocation Means + Preconditions Analysis of the overall effects of the project Analysis of the contribution of the project purpose to the overall objectives Focus on long-term changes in the environment of the project “Collection” and analysis of information at the levels of communities and society at large focusing on the final beneficiaries of the project Also analysis of unintended impacts (negative and positive) The Logframe and the 3 basic evaluation criteria Overall Objectives change Project Purpose + Assumptions Overall Objectives change change Project Purpose + Assumptions Project Purpose + Assumptions utilisation utilisation Results + Assumptions Results + Assumptions action action Activities + Assumptions Overall Objectives Efficiency Activities + Assumptions Effectiveness utilisation Results + Assumptions action Activities + Assumptions allocation allocation allocation Means + Pre-conditions Means + Pre-conditions Means + Pre-conditions Impact Evaluation of Efficiency Overall Objectives change Project Purpose + Assumptions utilisation Results + Assumptions action Activities + Assumptions allocation Means + Preconditions Efficiency Analysis on how successful the project has been in transforming the means (i.e. the resources and inputs allocated to the project) through project activities into concrete project results Provides the stakeholders with information on inputs / costs per unit produced Evaluation of Effectiveness Overall Objectives change Project Purpose + Assumptions utilisation Effectiveness Results + Assumptions action Activities + Assumptions allocation Means + Preconditions Analysis on how well the production of project results contributes to the achievement of the project purpose, i.e.: Are there clear indications of changes and improvements that benefit the beneficiaries of the project? Uses base-line information on the pre-project situation as a starting point Annex: Activiteitenplanning – basics (1) Pert Project Evaluation and Review Technique CPM Critical Path Method 1958: Planning Polaris ballistische raket Cruciaal aandachtspunt: tijd en onzekerheid Vandaar: probabilistisch gericht en weining aandacht voor middelen 1956-1959: Dupont-Remington Cruciaal aandachtspunt: tijd/kost trade-off Vandaar: vooral aandacht voor minimale projectkosten Beide maken gebruik van de zg. netwerkplanning, een grafische voorstelling van sequentiële relaties van de verschillende activiteiten Activity-on-arrow: Activity-on-node: A ga ga B zitten zitten C Annex: Activiteitenplanning – basics (2) afhankelijkheden PDM Precedence Diagramming Method A C B Sequentiële activiteiten: De eerste activiteit (A) moet beëindigd zijn vooraleer de tweede activiteit (B) kan starten. A B Voorafgaande activiteit of voorganger : Activiteit A is de voorganger van B. Activteit A moet beëindigd zijn vooraleer B kan starten. Afhankelijke activiteit : Activiteit B is een afhankelijke activiteit. Ze hangt af van het einde van activiteit A vooraleer ze kan starten. Paralelle activiteiten: Activiteiten (A en B) kunnen tegelijkertijd plaatsgrijpen. Beide A en B zijn onafhankelijk van elkaar en zijn voorgangers voor activiteit C. Annex: Activiteitenplanning – basics (3) afhankelijkheden A B Vier types van afhankelijkheden A B A Finish-to-start (FS): B kan enkel starten als A klaar is Start-to-start (SS): B moet op hetzelfde moment starten als A (als de lag time = 0 is) Finish-to-finish (FF): B en A moeten op hetzelfde moment klaar zijn (als de lag time = 0 is) B A Start-to-finish (SF) : zoals FS maar het plaatst activiteit B vóór A. B Lag time (verschil in tijd) : is de tijd die moet verlopen tussen twee afhankelijke activiteiten. Annex: Activiteitenplanning – basics (4) duur van activiteiten De duur schatten op basis van ervaring, maar wat als er geen ervaring is? Formule: Te To 4Tm Tp 6 Standaard deviatie: T p To 6 Te = berekende schatting van de duur Tm = meest waarschijnlijke tijd nodig To = optimistische (kortste) tijd (waarin 1% van gelijkaardige projecten verwenlijkt worden) Tp = pessimistische (langste) tijd (waarin 99% van gelijkaardige projecten gerealiseerd worden) in 68,26% van de gevallen zal de taak beëindigd zijn in Te + of - 2 maal de standaard deviatie in 95,44% van de gevallen zal de taak beëindigd zijn in Te + of - 3 maal de standaard deviatie Annex: Activiteitenplanning – basics (5) critisch pad De minimum projectduur is de kortste termijn waarin een project kan beëindigd worden. Hoe berekenen? Voorwaartse pas Bereken de Earliest Start (vroegste start) (ES) en het Earliest Finish (vroegste einde) (EF) van elke activiteit de EF van de laatste activiteit is de minimum tijd waarin een project kan beëindigd worden. formule: ES + duur = EF Annex: Activiteitenplanning – basics (6) voorbeeld 1 7-10-94 Determine economic prices 4 3-10-94 6-10-94 Collect project data 3-10-94 0 1-10-94 21-10-94 8 7-10-94 18-10-94 24-10-94 25-10-94 3 21-10-94 25-10-94 Prepare f inancial analy sis 21-10-94 20-10-94 Conduct market study 3-10-94 7-10-94 1 3-10-94 3-10-94 Ev aluate non-quantitativ e data 25-10-94 25-10-94 20-10-94 Latest Start 24-10-94 Latest Finish Prepare economic analy sis 20-10-94 10 7-10-94 1-10-94 START 3-10-94 2 21-10-94 21-10-94 11-10-94 Earliest Finish Legend Determine technical f easibility 6-10-94 Duration Earliest Start 7-10-94 25-10-94 3 26-10-94 28-10-94 0 28-10-94 Draf t report 26-10-94 28-10-94 28-10-94 Finish 28-10-94 28-10-94 Annex: Activiteitenplanning – basics (7) critisch pad Het critisch pad is de sequentie van die activiteiten doorheen het netwerk die de minimum projectduur bepalen. Hoe berekenen? Achterwaartse pas Bereken van het einde naar het begin toe het Latest Finish (laatste einde) (LF) en de Latest Start (laatste start) (LS) van elke activiteit formule: LF – duur = LS Waarvoor nuttig? Om het projectmanagement attent te maken op die activiteiten die de eigenlijke duur van het project bepalen. Uitlopen op die activiteiten maakt dat het project in zijn geheel uitloopt. Annex: Activiteitenplanning – basics (8) critisch pad Voor activiteiten die niet op het critisch pad liggen is er een veschil tussen hun ES en LS. Dit wordt float of slack (speling) genoemd en duidt de duur aan dat een activiteit mag uitlopen zonder dat het project op zijn geheel zal vertraagd zijn. Activiteiten op het critisch pad hebben een zero speling. Opgepast: bij de uitvoering kan het critisch pad zich verleggen! Annex: Activiteitenplanning – basics (9) bron – duur - inzet - werk Bron (resource): de mensen of de uitrusting toegewezen aan een taak en de graad van toewijzing (units) (100% is full-time). Duur (duration) is de werkelijke tijd die verloopt voor een taak is afgelopen. Werktijd (work) is de inspanning die bronnen in een taak stoppen. Bijv. twee schilders werken elk twee dagen van 8 uur aan een taak. Totale werk 32 uur. Bron Toewijzing Werktijd Jan 100% 8 uur/dag Piet 50% 4 uur/dag Annex: Activiteitenplanning – basics (9) bron – duur - inzet - werk Vaste duur: de tijd nodig om te taak te beëindigen wordt vastgelegd, ongeacht het aantal bronnen dat wordt ingezet. Vaste werktijd: de hoeveelheid inspanning (werkuren nodig) wordt bepaald. Inzet van méér bronnen zal de duur verkorten. Vaste inzet: inzet wordt altijd 100% geacht en 1 dag veronderstelt automatisch 8 uur werk. Als de inzet minder dan 100% is zal de (berekende) duur langer worden. Een inzet van 1 dag à 50% maakt dat de duur van de taak 2 dagen bedraagt. Annex: Activiteitenplanning – basics (10) bron – duur - inzet - werk Vaste duur: 3 dagen Vaste inzet: 3 dagen Jan: 100% x 3d x 8u = 24u Piet: 100% x 3d x 8u = 24u Totaal: 48u werk maar een duur van 3 dagen Inzet is 3 x 8 u Als er slechts partime gewerkt wordt, wordt de duur van de taak 6 dagen Vaste werktijd: 24 u Met één full-time bron: duur van de taak wordt 3 dagen Met twee full-time bronnen: duur van de taak wordt 1,5 d