Paragraaf 1 Lesboek | BLZ. 97 Klimaat

Paragraaf 1
Lesboek | BLZ. 97
Klimaat
Factoren die kou veroorzaken in Rusland:
- Grote landmassa
- Ligt op hoge breedte
- Gebergten in het Zuiden
Bodem
- Klimaat bepaalt (mede) de bodem
- Groot deel van Rusland heeft podzolbodem
- Podzol komt vooral voor op zandgronden (met naaldbossen)
- Oorzaak onvruchtbaarheid: veel uitspoeling: Regenwater zakt naar beneden en neemt
voedingsstoffen mee
- Vruchtbaar: Tjernozem. Deze is te vinden in de lössgordel (ten zuiden van de podzol).
Daar houden neerslag en verdaming elkaar in evenwicht. (+ Hogere temperatuur & Geen
uitspoeling)
Permafrost
- Ondergrond altijd bevroren
- Hoe dichter je bij de Noordpool bent, hoe dikker de permafrostlaag wordt
- In de zomer ontdooien er wat centimeters van de bovenlaag, het wordt moerassig omdat
het smeltwater niet kan wegzakken. Uit de papperige bovenlaag groeien planten van de
toendra.
- Warme gebouwen smelten het ijs dat eronder ligt en zo zakken de gebouwen dus de
grond in.
- Als je toch op permafrostgebieden wil bouwen, moet je heipalen neerzetten.
De landbouwdriehoek
- Dit is de enige plek voor landbouw
- Steden: Irkutsk, Odesa en St. Petersburg.
- Een deel ligt in Kazachstan en Oekraïne
- Veel akkerbouw en intensieve veehouderij
Basisboek
B52 | BLZ. 44
- Natuurlijke zones:
- Zone A: Tropische vegetatie met als meest kenmerkende boom de kokospalm
- Zone B: Woestijnvegetatie
- Zone C: Gebied met loofbomen
- Zone D: Gebied met naaldbomen
- Zone E: Gebied met toendra's of eeuwig ijs
- Palmgrens grens ligt bij de isotherm van 18 graden Celsius
- Loofbomengrens ligt bij de isotherm van -3 graden Celcius in de koudste maand
- Naaldbomen kunnen niet tegen een temperatuur hoger dan 10 graden Celsius
B67 | BLZ. 66
- Grondsoort: Los materiaal aan oppervlakte aardkorst. De vier grondsoorten in
Nederland: Zand, klei, löss en veen
- Bodem: De bovenste laag van de aardkorst
- Zand: Grove korrels, water zakt makkelijk weg, droge grond, onvruchtbaar
- Klei: Kleine korrels, houdt water beter vast, vruchtbaarder dan zand, fijner dan zand
- Löss: Korrelgrootte zit tussen die van zand en klei in, houdt water beter vast,
vruchtbaarder dan zand, fijner dan zand
- Veen: Plantenresten moeras, houdt water goed vast (drassig), vruchtbaar, gedroogd veen
is turf
B68 | BLZ. 66
- Klimaat is belangrijk voor het onstaan van bodems
- Warm klimaat: betere plantengroei, meer schimmels en bacteriën (afbraak humus
hierdoor) en stoffen lossen op
- Invloed klimaat zorgt voor lagen van horizonten, dit noem je bodemvorming
- Bodemprofiel laat verschillende lagen in de bodem zien
- Letters:
- A: Uitspoelingshorizont
- B: Inspoelingshorizont
- C: Moedermateriaal
B126 | BLZ. 96
- Landbouw: manier waarop mensen voedsel produceren: Akkerbouw, tuinbouw, veeteelt
en bosbouw
- Akkerbouw: Verbouwen van voedselgewassen en niet-eetbare gewassen
- Tuinbouw: Verbouw van groente, fruit en bloemen
- Grove tuinbouw: Mix akkerbouw en tuinbouw
- Veeteelt: Fokken en houden van dieren voor producten
- Bosbouw: Kweken van bomen voor hout
Werkboek
Vegetatiezones
Groen/I: Toendra
Rood/II: Taiga (noordelijke naaldwouden)
Oranje/III: Zomergroen loofwoud
Geel/IV: Grassteppe
Grenzen Köppen Klimaten
Temperatuur koudste
Tem
maand
ma
Tropisch Regenklimaat
> 18 C
>1
B
Droog Klimaat
-
-
C
Maritiem Klimaat
-3 C - 18 C
-
D
Continentaal Klimaat
<-3 C
>10
E
Koud Klimaat
-
<10
Klimaat
Naam
A
Natuurlijke omstandigheden die de landbouw van Rusland beïnvloeden
Paragraaf 3
Lesboek | BLZ. 100
Een stukje geschiedenis
- In 1300 veroverde de vorst (tsaar) en de adel veel grondgebied vanuit Moskou
- Deze stukjes land verhuurden ze aan kleine boeren, die hadden niks te vertellen
- In 1917 wel. Toen was de Russische Revolutie, deze leidde tot de Sovjet Unie (Unie van
Socialistische Sovjetrepublieken)
- Eerste communistische land op de wereld
Moderne industriestraat
- Kleine boeren hadden na 1917 nog steeds niks te zeggen
- De regering vond dat er grote landbouwbedrijven moesten komen met machines, dit was
belangrijk voor de ontwikkeling
- De boeren konden in de fabrieken werken
Planeconomie
- De staat bepaalt wat en hoeveel er gemaakt moest worden (dus niet de ondernemers)
- De ambtenaren maakten een gedetailleerd plan met wat elke fabriek moest maken
- Slechte kwaliteit en niemand lette op het milieu. Er telde maar 1 ding: het halen van de
geplande productie
En nu?
- Overstap vrijemarkteconomie in 1991
- Bedrijven gingen toen veel failliet, nu zijn ze snelgroeiend
- Ze verdienen hun geld aan natuurlijke hulpbronnen
- Dit is niet handig, want zulke hulpbronnen raken ooit op, de prijs schommelt en er is
maar een kleine groep die de hulpbronnen verkoopt
- Russische regering kijkt niet om naar milieu
Basisboek
B26 | 26
- Meridanen worden gebruikt om tijdzones aan te geven
- De zon schijnt maar op 1 helft van de Aarde, dus het is nacht op de andere helft
- De tijd van een plaats wordt berekend met behulp van de zonnestand: Bijvoorbeeld als
de zon midden op de dag hoog staat dan is het 12 uur
- De Aarde is verdeeld in tijdzones
B204 | BLZ. 147
- Politieke systeem: Manier waarop een staat bestuurt wordt
- Centraal geregeerde staat: Overal dezelfde regels en de besturing is vanuit 1 centraal
punt
B205 | BLZ. 147
- Bondsstaat/Federatie: Een aantal staten verenigen
- Voorbeeld: Verenigde Staten
- Verschillende regels in elke staat
- Elke deelstaat heeft zijn eigen regering
B206 | BLZ. 147
- Economische systeem: Manier waarop de staat de productie van goederen regelt
- Kapitalistisch land/Vrijemarkteconomie: Productie wordt geleid door particuliere
ondernemers
- Communistisch land: Productie wordt centraal geleid door de staat, kan alleen bestaan
uit dictatuur
Werkboek
Voor deze paragraaf hoef je niks te leren uit het werkboek. Yay!
Paragraaf 5
Lesboek | BLZ. 104
Vroeger
- Aralmeer is binnenzee in een woestijnklimaat
- Door de verdamping en de matige neerslag, kwam er alleen nog maar water in het
Aralmeer door de rivieren Syr Darja en Amu Darja
- Mensen leefden van visvangst en verkoop van muskusratten
Katoenteelt
- Kazachstan en Oezbekistan zaten nog in de Sovjet-Unie in 1960. Er werd besloten om
de rivieren die het Aralmeer op gang helpen, af te tappen en te gebruiken voor
katoenbedrijven
- Er werden grote kanalen gemaakt voor het water, maar er verdampte veel en er ging veel
water verloren
- Door dit project droogde de Amu Darja uit en de Syr Darja kreeg een lage waterstand
Rampzalige gevolgen
- Waterspiegel Aralmeer daalde met bijna 20 meter
- Het werd verkleind naar een kwart van wat het ooit was
- Giftig spul van de katoenbouw is in het Aralmeer terechtgekomen
- De wind blaast deze giftige spullen ook naar de inwoners, dus mensen hebben last van
bloedarmoede, ontstekingen aan de nieren en de lever en ziekten van de luchtwegen, ogen
en keel.
- Zoutgehalte Aralmeer is toegenomen, dus minder vis en zo dus minder voedsel
- Klimaat is veranderd: de winters zijn kouder en de zomers warmer
Hoe nu verder?
- Aralmeer in 2 stukken: Een klein meer in Kazachtstan in het Noorden en in het Zuiden
ligt het grotere deel van het Aralmeer in Oezbekistan
- Noordelijk deel is gered door een 13 km lange stuwdam: waterpeil is meters gestegen en
het oppervlak is 14% toegenomen
- Zuidelijk deel is gesplitst in een ondiep (Oosten) en diep (Westen) deel, ze zijn
verbonden door een zeestraat. Het diepe deel valt nog te redden, anders zal het uitdrogen
over 70 jaar. Het ondiepe deel zal vergaan binnen 10 jaar.
Basisboek
B16 | BLZ. 20
- Remote sensing betekent letterlijk 'waarnemen op afstand'
- Verzamelnaam voor verschillende meettechnieken om de Aarde te observeren
- Optische camera's kunnen alleen foto's maken vanuit de ruimte met satellieten als het
dag is
- Je hebt speciale sensors nodig om speciale soorten stralen te kunnen zien
- Warmtesensors nemen de warmte op
- Radarsensors kijken door bewolking heen, ze zijn minder scherp, maar kunnen wel 's
nachts opnames maken
B93 | BLZ. 75
- Draineren = Water afvoeren, door bijvoorbeeld in de grond buizen te leggen, hierdoor
kan je het water weg laten lopen of wegpompen
- Irrigeren = Water toevoegen, door bijvoorbeeld simpel met een tuinslang te spuiten.
Boeren gebruiken voor hun akkers speciale machines om dit te doen.
- Irrigatietechnieken: druppelirrigatie (elke plant krijgt via een buisje water), oppervlakteirrigatie (wateraanvoer via kanaaltjes of sloten) of beregening (wateraanvoer via
sproeiers)
- Gevaar irrigatie in droge gebieden: verzilting. De bodem wordt dan zout en die zouten
kunnen de grond onvruchtbaar maken
B100 | BLZ. 78
- Verwoestijning: Uitbreiding van een woestijn
- Plantengroei woestijn is kwetsbaar, want de neerslag is onbetrouwbaar
- Als er teveel vee is, dan wordt alles kaal gevreten
Werkboek
Topografie Aralmeer
Gevolgen aantasting Aralmeer
Natuurlijke gevolgen
Economische gevolgen
Sociale gevolgen
Lage waterstand rivieren
Verdwijnen visserij
Allerlei ziekten
Daling waterspiegel Aralmeer
Toenemen zoutgehalte water
Grond ongeschikt voor
landbouw
Te weinig voedsel
Begrippen
§1: http://wrts.nl/#lists/135651836
Mil
Ver
drin
Bod
Vis
Klim
§3: http://wrts.nl/#lists/135659002
§5: http://wrts.nl/#lists/135663241
Bronnen
Werkboek: Antwoordenblad (te vinden op Magister) en werkboek
Lesboek: De Geo Lesboek en Uittreksels
Basisboek: De Geo Basisboek en Uittreksels