Inhoud Inleiding9 1 De geschiedenis van de hallucinatie 13 1.1. Het begin van de term Hallucinatie 13 1.2. Philippe Pinel 16 1.3. Dominique Esquirol 17 e 18 1.4. Het hallucinatie debat in het midden van de 19 eeuw 1.5. Karl Jaspers 19 1.6. De moderne tijd, dsm+n20 1.7. Hersenen op sterk water 22 2 Een waarneming zonder object 2.1.Inleiding 2.2. De hallucinatie als waarneming 2.3. Het zichtbare en onzichtbare bij Merleau-Ponty 2.4. Hedendaagse referenties 23 23 23 24 27 3 Een waarneming zonder prikkeling van de sensorische organen 3.1.Inleiding 3.2. Dominique Esquirol 3.3. Eugen Bleuler 3.4. Karl Jaspers en zijn Allgemeine Psychopathologie 3.5. Jules Séglas 3.6. Gaëtan Gatian de Clérambault 3.7. Huidige opvattingen 31 31 32 32 33 33 36 39 6 de stem van de ander 4 Negatieve hallucinaties 4.1.Inleiding 4.2.Casus 4.3. Negatieve hallucinatie en hypochondrische wanen 4.4. Die Verneinung 41 41 41 43 45 5 Mechanistische opvattingen over hallucinaties 53 5.1.Inleiding 53 5.2. Neurofysiologische opvattingen van Hallucinaties 54 5.3. Hallucinaties door een verstoring van het neurotransmittersysteem 55 5.4.Spiegelneuronen 56 5.5. Neuroscience 57 5.5.1. Is waarneming een functie van de hersenen? 58 5.6. Top-down information processing bij (verbale) hallucinaties 63 6 Psychologische opvattingen over hallucinaties 6.1.Inleiding 6.2. Psychologische verklaringen van Hallucinaties 6.3. Het mentaal automatisme 65 65 66 69 7 Filosofische opvattingen over hallucinaties 7.1. Binnen en buiten 7.2. Buiten Europa 7.3. Het negatieve in het westers denken 7.4. Jean-Paul Sartre over de waarneming 7.5. Maurice Merleau-Ponty over de waarneming 7.6. Jacques Derrida en de stem 7.7. Jacques Lacan en de fenomenologie 7.7.1. Lacan en Merleau-Ponty 7.7.2.De waarneming van het afwezige object 7.8. Waarneming en het zelf 71 71 72 73 76 81 83 86 86 91 92 inhoud 7 8 Pseudohallucinaties93 8.1. Het begin van de verwarring 93 8.2. Het fameuze debat over hallucinaties 94 8.3. De pseudohallucinatie in Duitsland 96 8.4. Victor Kandinsky 97 8.5. De pseudohallucinatie in Italië 99 8.6. Automatische mentale processen 100 8.7. Jules Séglas 100 8.8. Een herstelde fout bij Jaspers 101 8.9. Henri Ey en de pseudohallucinatie 101 8.10. Wat is er overgebleven van de pseudohallucinatie? 102 9 Jeanne d’Arc en de stem van de Ander 9.1. Stemmen horen in de Middeleeuwen 9.2. De jeugd van Jeanne d’Arc 9.3. Stemmen horen als normaal verschijnsel 9.4. De stemmen van Jeanne 9.5. Kleine geschiedenis van de hallucinatie 9.6. Waar komen de stemmen vandaan? 9.7. De terugkeer van het verworpene 9.8.Conclusie 105 105 108 110 110 111 113 114 115 10 Een alternatief model voor de hallucinatie 10.1.Inleiding 10.1.1. Een hiërarchische indeling van psychische stoornissen 10.2. Dialectiek als leidend principe 10.2.1.Inleiding 10.2.2. Vormen van dialectiek 10.2.3. Bijkomende factoren, die essentieel zijn 10.3. Twee sporen; waarnemingsstoornissen en denkstoornissen 10.3.1.Inleiding 10.3.2. Het waarnemen 10.3.3. Het denken 10.3.4. Waarnemen gaat altijd gepaard met interpretatie 10.3.5. Twee parallelle assen die elkaar overlappen 117 117 118 121 121 123 124 124 124 125 125 126 127 8 de stem van de ander 10.4. Dialectiek bij waarneming en hallucinaties 10.4.1. De dialectiek van beeld en subject bij de waarneming 10.4.2. Wat gebeurt er bij de hallucinatie? 10.4.3.Conclusie 128 128 129 130 11 Het principe van de psychose 11.1. De psychose als symbolisatiestoornis 11.2. De verwerping van de Naam-van-de-Vader 11.3. De castratie 11.4. Theorie en behandeling van psychosen 133 133 133 135 135 12 Therapeutische overwegingen 139 12.1.Inleiding 139 12.2. Korte geschiedenis van de psychotherapeutische 140 bemoeienis met psychotici 12.3. isps141 12.4. Hoe ziet een psychosebehandeling eruit? 142 13 Conclusie145 14 Summary149 Literatuur153 Beeld- en geluiddragers 162 Index van namen 163 Index van zaken 166 Over de auteur 168