PowerPoint Presentation - NVN – Wat is narcolepsie

NARCOLEPSIE EN
GEDRAG
Dr. H.A. Droogleever Fortuyn, psychiater
Inhoud
• Verhouding tussen narcolepsie patienten en psychiaters
• Wat is narcolepsie?
• Onderzoek
• Eetgedrag en emotioneel gedrag
• Hypnagoge hallucinaties en dromen
• Oerbewustzijn
• Behandeling nachtmerries
Psychiatrische diagnoses in jaar
voorafgaand aan diagnose narcolepsie
• 36 % kreeg ‘psychiatrische diagnose’
• Neurotisch
• Depressie
• Persoonlijkheidsstoornis
• Psychose
• Kryger 2002
Aug 2005
(4)
Hypocretin Deficiency
in Human Narcolepsy
Lateral hypothalamic
brain tissue
Cerebrospinal fluid
(pg/mL)
Control
Narcoleptic
600
400
200
0
Narcolepsy Neurological Control
(n=38)
Controls
(n=15)
(n=19)
1 cm
Adapted from Nishino et al. Ann Neurol 2001;50:381; Peyron et al. Nat Med 2000;6:991.
1 cm
f; fornix
Microdialyse amygdala
Blouin (2013)
Hypocretine uitscheiding Amygdala
Onderzoeksgroep
• Dr. S. Overeem
• Prof. Dr. J.K. Buitelaar
• Prof. Dr. W.O. Renier
• Dr. G.J. Lammers
• G.A. Lappenschaar
• Prof. Dr. P.P. Hodiamont
• En vele anderen
Opzet onderzoek
• Psychiatrische vragenlijst SCAN 2.1
• 60 patienten met narcolepsie
• 120 personen uit bevolkingsonderzoek
Promotie 2011
Symptomen en Diagnoses
• Let op: niet iedereen zal zich hierin herkennen!
eetgedrag
• Vreetbuien met controleverlies
• Enorme zin in eten (craving)
• Diagnose ‘eetstoornis’:
43%
67%
23%
• Eetgedrag gestuurd vanuit hypothalamus, waar ook
hypocretine (orexin) wordt geproduceerd.
Gedrag in situaties
• angst menigten, winkels, theater
• angst te vallen, geen hulp
• angst uitgaan, alleen reizen
• Angst alleen thuis zijn
•
geeft hinder in dagelijkse bezigh.
• Agorafobie: 1%/0%
17%/ 2%
17%/ 1%
13%/ 2%
10%/ 1%
28%/ 0%
ANGST VOOR DIEREN, INSECTEN
Vermijdingsgedrag
• Hoogtevrees (trappen, bruggen)
• angst voor dieren (insecten, ratten)
• angst voor water (zwembad, meer, zee)
• angst voor tunnels en kleine ruimtes
• angst voor ziekenhuis, tandarts, inject.
• Hinder in dagelijkse activiteiten
• Specifieke fobie: 1%/0%
48%/6%
22%/8%
13%/ 3%
15%/ 4%
15%/3%
13%/2%
Paniek gedrag
• Angst gek te worden
• Angst dood te gaan
• Paniekaanvallen
• Hinder dagelijkse bezigheden:
28%/ 5%
23%/ 3%
22%/ 6%
27%/ 4%
• Paniekstoornis zonder agorafobie: 2%/ 1%
Sociaal gedrag
• Liever niet naar verjaardagen en feestjes, vermijding van sociale
contacten
• Spreken met vreemden (publiek)
• Spreken met kleine groep bekenden
• Eten en drinken in openbare gelegenh.
30%/ 1%
10%/1%
8%/ 2%
• Geeft hinder in dagelijkse bezigheden:
28%/ 1%
• 20% van de patienten: sociale fobie
Somber gedrag
• sombere stemming
30%/8%
25%/3%
27%/3%
22%/2%
20%/3%
• huilerig
• nergens zin in hebben
• overdreven schuldgevoel
• minder zelfvertrouwen
• Hinder bij dagelijkse bezigheden:
33%/7%
• Diagnose depressie: 7%/ 3% (n.s.): niet vaker
• Diagnose bipolair I
7%/ 0% (n.s.) niet vaker
Hypnagoge hallucinaties gedrag
• Hallucinaties zijn zichtbaar (visueel), hoorbaar (auditief) en
voelbaar (haptisch)
• Hoe dichterbij hoe enger. Binnendringers op 80 cm ervaren,
uittreden en zichzelf zien op 2 meter, vliegen vaak buiten de kamer.
Vliegen vaak plezierig.
• Lichamelijk contact (wurgen, druk op de borst, steken) meest
beangstigend,
• Cheyne 2004
Onderzoek: hallucinaties
• Resultaten
• JA, hallucinaties narcolepsie verschillen van schizofrenie.
• Multi- modaal bij narcolepsie
• Meer stemmen horen (in combinatie met wanen) bij schizofrenie
Hallucinatie en droom in geheugen
• Overdag ook angst voor insecten, water, hoogtes e.d.
• Soms moeilijk te onderscheiden: gebeurd of niet
gebeurd? (Wamsley, Donjacour en Stickgold 2013) bron
van herinnering niet goed te achterhalen.
• Hallucinaties doen denken aan psychose
• ‘Ik ben toch niet gek?’
Extra eigenschappen
• Paranormaal
• Contact met ‘Oerbewustzijn’
• Uittredingen vgl. Bijna Dood Ervaringen
• Primitieve culturen: ziel als ‘mannetje’
• Celebes: bij vrees ziel kwijt te raken vishaken om neus en mond
• Bij gapen knippen Hindoes met de vingers, dan kan ziel lichaam
niet verlaten
Extra eigenschappen
• Bororo’s: tijdens dromen maakt uitgetreden ziel echte
gebeurtenissen mee die even reëel zijn als de
gebeurtenissen overdag.
• The golden bough, Frazer, 1922
• Venster op het collectieve onbewuste
• B.v. Vannachtfilm op Net 5 ‘the invisible’ : Nick verlaat na een
vechtpartij zijn lichaam en komt terecht in een
schemerwereld..(micro gids)
voordeel
• Waarschijnlijk minder verslavingsgevoelig
Behandeling nachtmerries
• Imaginatie en Rescripting Therapy (IRT)
• 1. Normalisatie: starten nachtmerrie dagboek
• 2. Preparatie: leren ontspannen
• 3. Rescripting: alternatief scenario bedenken en opschrijven. 6-8 x
per dag inbeelden oefenen
• 4. Imaginatie: inbeelden alternatieve droom, registreren, 1 -2
nachtmerries tegelijk, bij angst ontspannen
• Annette van Schagen 2012 Nachtmerries en werkboek
• Spoormaker, Lancée.
Conclusie
• Nadelen: stemming, angsten, vermoeid
• Voordelen: venster op (collectief) onderbewuste, ws
minder snel verslaafd.
Levens perspectief
• Kinderen wat meer in zichzelf gekeerd, hallucinaties,
kunnen wat gedrukt zijn, sociale angst en woedebuien
• Adolescenten: buitenschoolse activiteiten minder, blijven
soms onder eigen niveau
• Volwassenen: meer relatieproblemen, werk soms beter
dan vrije tijdsbesteding, ongelukken
• Oude dag: betere kwaliteit van leven, minder depressief
Bijna Dood Ervaring (BDI)
• Begin
• Gevoel crisis
• Gevoelens van vrede
• Een geluid (gezoem)
• Donkere tunnel, licht
• Tot
• Buiten het lichaam
• Ontmoeting met anderen / een lichtwezen
• Levensschouw, bereiken van een grens
• Einde
• terugkeer
Vermoeidheid
• 63% ernstig vermoeid
• Kwaliteit van leven minder
• Depressieviteit meer
• Relatief onafhankelijk van slaperigheid
Gevoeligheid voor beloning en straf
• Alarmsysteem werkt minder goed: vermijden straf minder