Mijn pathologieverslag begrijpen

Mijn pathologieverslag
begrijpen
Deze
brochure
bevat
zeker
niet
alle
gedetailleerde
informatie
over
uw
pathologieverslag. We geven u vooral de belangrijkste en juiste informatie mee over
de resultaten van uw pathologieverslag.
Wat vindt u in deze brochure?
1. Wat is een pathologieverslag?
2. Mijn pathologieverslag begrijpen
3. Mijn vragen durven stellen
Het team van de borstkliniek UZ Gent staat steeds voor u klaar. Ook uw huisarts
speelt een belangrijke rol, hij kan u ook verdere informatie geven over uw resultaten.
Blijf niet met uw vragen zitten… stel ze gerust!
Mijn pathologieverslag begrijpen
2
1. Wat is een pathologieverslag?
Om u een veilige en volledige behandeling te kunnen voorstellen, moeten we de
resultaten van alle onderzoeken afwachten. U heeft reeds voor de operatie of de
behandeling een reeks onderzoeken gehad om het stadium van de ziekte te bepalen.
Een laatste heel belangrijk onderzoek is het pathologisch onderzoek. Met de
informatie uit het pathologieverslag legt het multidisciplinair team van artsen een
ideaal behandelingsplan voor u vast. Het is de anatoom patholoog die het
pathologieverslag opmaakt aan de hand van het microscopisch onderzocht
weefselmateriaal.
U kan deze resultaten op twee momenten verwachten:
 na het nemen van de biopsie
 na de operatie
Wachten duurt lang
Wachten is best lastig! U en uw familie wachten gespannen op het resultaat van het
pathologisch onderzoek. U leeft in onzekerheid en u wilt weten wat er allemaal
precies aan de hand is. Welke nabehandeling u te wachten staat en hoe alles verder
zal verlopen.
Maar misschien wilt u het net allemaal liever niet horen of weten. Geef dus gerust
aan welke informatie u wenst te krijgen.
Sommige testen duren langer dan andere maar over het algemeen zijn alle
resultaten binnen de 2 weken gekend. U krijgt een afspraak bij uw arts van zodra de
resultaten gekend zijn. De arts zal de resultaten met u bespreken en het
behandelingsplan voorstellen. Aarzel niet om uw vragen te stellen.
De borstverpleegkundige legt het pathologieverslag graag nog eens uit voor u en is
steeds bereid om uw vragen te beantwoorden.
Mijn pathologieverslag begrijpen
3
Het stadium van de borstkanker
Om het stadium van uw borstkanker te kunnen bepalen, moeten we volgende zaken
kennen:
 de grootte van de tumor
4
 de specifieke kenmerken van de borstkanker
 of er kwaadaardige cellen aanwezig zijn in de lymfeklieren
 en of de kanker uitgezaaid is.
2. Mijn pathologieverslag begrijpen
Wat staat er allemaal in mijn pathologieverslag?
Zo’n verslag bevat heel wat resultaten van onderzoeken, een opsomming:
 Klinische gegevens, dit wel zeggen hoe het knobbeltje in de borst ontdekt is.
 De bevindingen van de arts bij het eerste onderzoek.
 De resultaten van de onderzoeken: echo lever, foto van de longen en botscan.
 Een macroscopische beschrijving van de resectie (= hoe ziet de resectie eruit
met het blote oog).
 Een microscopische beschrijving van de tumor (= hoe ziet de tumor eruit
onder de microscoop).
 Het besluit van het microscopisch onderzoek. Dit beschrijft meerdere factoren
die het verloop en de behandeling van de tumor bepalen.
 Het stadium van de borstkanker.
 Het behandelplan dat voorgesteld wordt (operatie en nabehandeling).
Mijn pathologieverslag begrijpen
De microscopische beschrijving van de borstkanker
Soort borstkanker
 In situ carcinomen
In situ carcinomen zijn tumoren die letterlijk ‘ter plaatse’
blijven in de melkgang en die niet in het omgevende
borstweefsel infiltreren. Het is een voorstadium van
kanker en kan zich dus niet verspreiden naar de
lymfeklieren in de oksel of naar andere lichaamsdelen.
Er zijn twee vormen van in situ carcinoom: het ductaal carcinoom in situ
(DCIS) en het lobulair carcinoom in situ (LCIS). Het ductaal carcinoom in situ
gedraagt zich vaker agressiever dan het lobulair carcinoom in situ. Aan een
ductaal carcinoom in situ wordt ook een differentiatiegraad toegekend (zie
verder).
 Invasieve carcinomen
Dit zijn tumoren die ontstaan in de melkgangen en die dan
doorgroeien in het omringende normale borstweefsel. Het
zijn dus infiltrerende of invasieve tumoren. De twee meest
voorkomende types zijn het invasief ductaal carcinoom en
het invasief lobulair carcinoom. Daarnaast bestaan ook
meer zeldzame types van invasief carcinoom.
De differentiatiegraad van borstkanker
De kankercellen worden met gezonde borstcellen vergeleken en op basis daarvan
wordt een gradatie toegekend. Er wordt dus nagegaan in hoeverre de kwaadaardige
cellen afwijken van de gezonde cellen in het borstweefsel. Dit wordt toegepast bij
zowel de infiltrerende kankers als de voorstadia (in situ carcinoom).
Mijn pathologieverslag begrijpen
5
 Goed gedifferentieerd of graad 1: de kankercellen lijken nog sterk op de
gezonde cellen en groeien in het algemeen langzaam.
 Matig gedifferentieerd of graad 2: de kankercellen lijken minder op de
gezonde cellen en groeien meestal sneller.
6
 Weinig gedifferentieerd of graad 3: de kankercellen hebben een
ongebruikelijke vorm en plakken aan elkaar. Ze vertonen haast geen gelijkenis
meer met de gezonde borstcellen en groeien meestal sneller dan gezonde
cellen.
De grootte van de tumor
Artsen meten de tumor in centimeters. De tumorgrootte is één van de factoren waar
de behandelende arts rekening mee houdt om het stadium van de kanker vast te
stellen. De grootte is belangrijk maar zegt niet alles. Een grote tumor kan
bijvoorbeeld uit traag groeiende cellen bestaan.
 Grootte van de tumor = ……………
De snijranden van de verwijderde tumor
Bij de wegname van de tumor uit de borst neemt de chirurg steeds een extra rand
(marge) van het gezonde borstweefsel weg. Dit noemen we de snijrand.
Het gezonde weefsel rond de tumor wordt grondig onderzocht om vast te stellen of
echt alle kankercellen zijn verwijderd. Eveneens wordt bepaald tot hoever van de
snijranden er kankercellen worden aangetroffen. Dit is belangrijk om te weten of de
tumor helemaal weggenomen is.
Gezonde cellen
Tumor
-cellen
Oncologie/0076
Snijrand
Mijn pathologieverslag begrijpen
Een positieve snijrand betekent dat de kankercellen reiken tot aan de buitenkant van
de snijrand. In dit geval volgt een tweede ingreep, zoals bijvoorbeeld het wegnemen
van een bijkomend stukje van het borstweefsel (= een bijkomende resectie) of een
borstamputatie.
Een negatieve snijrand betekent dat er zich geen kankercellen aan de buitenkant van
de snijranden bevinden.
 Negatieve snijranden = de tumor werd volledig verwijderd
 Positieve snijranden = t.h.v. de snijranden bevinden zich nog kwaadaardige
cellen. Dit betekent dat een tweede operatie nodig is waarbij nog een deel van
het borstweefsel weggenomen wordt. In sommige gevallen kan er ook
geopteerd worden voor een borstamputatie, eventueel gecombineerd met een
reconstructie.
De verwijderde lymfeklieren
Het wel of niet aanwezig zijn van kankercellen in de lymfeklieren van de oksel is een
belangrijke factor voor het bepalen van de nabehandeling. Uitzaaiingen in de
lymfeklieren kunnen we vaststellen met behulp van de sentinelprocedure (= het
verwijderen van de schildwachtklier).
Als de lymfeklieren vrij van kankercellen zijn noemen we het resultaat negatief. In dit
geval volgt er geen verdere operatie.
Als de lymfeklieren wel kankercellen bevatten, noemen we het resultaat positief. In
dit geval is het belangrijk om de resterende lymfeklieren in de oksel te verwijderen,
ook wel een okseluitruiming of een axillacurage genoemd.
 Aantal verwijderde sentinelklieren: ……………
 Geen aantasting van de sentinelklier  geen operatie
 Aantasting van de sentinelklier  bijkomende okseluitruiming
 Totaal aantal verwijderde lymfeklieren: ………………
 Aantal aangetaste lymfeklieren: …………
Mijn pathologieverslag begrijpen
7
Zijn er kankercellen aanwezig in de lymfebanen of bloedvaten?
De tumor in de borst is omringd door een netwerk van kleine lymfebanen en
bloedvaten. Bij een invasieve of infiltrerende tumor kunnen kwaadaardige cellen hun
weg vinden naar deze kleine lymfebanen of bloedvaten. Als dit zo is, spreekt men
van lymfatische en/of vasculaire invasie. In dit geval wordt meestal gekozen voor een
aanvullende behandeling. Dit betekent echter niet dat er altijd kwaadaardige cellen
aanwezig zijn in de lymfeklieren.
 Geen lymfatische en/of vasculaire invasie
 Wel lymfatische en/of vasculaire invasie
De aanwezigheid van hormoonreceptoren
Normaal borstklierweefsel heeft geslachtshormonen nodig om te kunnen groeien en
te functioneren. Deze eigenschap kan in borstkanker voor kortere of langere tijd
behouden blijven. De groei van borstkanker kan dan onder invloed van deze
hormonen plaatsvinden. Omgekeerd kan het blokkeren van deze hormonen leiden
tot groeistilstand en zelfs het afsterven van de kankercellen.
Als de kankercellen de hormoonreceptor bezitten (oestrogeen of progesteron) zijn ze
hormoongevoelig. Dit betekent dat de borstkanker kan behandeld worden met
tabletten die de hormonen weghouden van de receptoren of met tabletten die de
hoeveelheid hormonen in het lichaam verlagen.
De tumor wordt ER-positief (oestrogeenreceptor) genoemd als hij receptoren heeft
voor het hormoon oestrogeen.
De tumor wordt PR-positief (progesteronreceptor) genoemd als hij receptoren heeft
voor het hormoon progesteron.
Borstkankercellen die deze receptoren niet hebben zijn receptor negatief.
 Hormoongevoelig
 Niet hormoongevoelig
Mijn pathologieverslag begrijpen
8
De aanwezigheid van HER-2
HER-2 overexpressie betekent dat het eiwit HER-2 (een groeistimulerende factor) in
grotere mate dan normaal aanwezig is op de kankercellen. Het HER-2 wordt ook nog
het neu-oncogen genoemd. Dit komt voor bij ongeveer 20% van de tumoren. Het
tumorweefsel wordt hier bij de diagnose op getest. Als de kankercellen dit eiwit
bevatten, komt u in aanmerking voor een extra therapie, namelijk de toediening van
Trastuzumab (Herceptine) gedurende 1 jaar.
 Aanwezigheid HER-2 receptor
 Geen aanwezigheid van HER-2 receptor
De proliferatiemerker Ki67
Het Ki67-eiwit is een proliferatiemerker. Dat wil zeggen dat het een idee geeft over
hoe snel de tumor groeit. Dit eiwit wordt ook bepaald bij elke invasieve tumor. Een
hoge Ki67-waarde betekent dus een sneller groeiende tumor. Dit kan belangrijk zijn
bij de keuze van de behandeling van de tumor.
Mijn pathologieverslag begrijpen
9
3. Mijn vragen durven stellen
Veel mensen willen weten waar ze aan toe zijn, anderen ook weer niet. U bepaalt het
tempo en wat u wenst te weten.
Als u de resultaten van de onderzoeken niet begrijpt, vraag dan gerust uitleg aan uw
arts of verpleegkundige. Het is belangrijk dat u begrijpt waarom er voor u een
bepaalde behandeling voorgesteld wordt. Het is een periode waarin u belangrijke
beslissingen moet nemen.
Het kan zijn dat u twijfelt over wat men u vertelt of voorstelt. Het is steeds mogelijk
om een tweede advies te vragen aan een andere specialist. U hoeft zich niet te
schamen als u dit wil doen.
Verantwoordelijke uitgever: Borstkliniek UZ Gent. November 2012.
Oncologie/0077
Deze brochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle rechten voorbehouden. Niets uit
deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar
gemaakt, in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de borstkliniek UZ
Gent.
Mijn pathologieverslag begrijpen
10