Koloniale vertoningen : de verbeelding van Nederlands

UvA-DARE (Digital Academic Repository)
Koloniale vertoningen : de verbeelding van Nederlands-Indië op de
wereldtentoonstellingen (1880-1931)
Bloembergen, M.
Link to publication
Citation for published version (APA):
Bloembergen, M. (2001). Koloniale vertoningen : de verbeelding van Nederlands-Indië op de
wereldtentoonstellingen (1880-1931)
General rights
It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s),
other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Disclaimer/Complaints regulations
If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating
your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask
the Library: http://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam,
The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.
UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (http://dare.uva.nl)
Download date: 18 Jul 2017
INHOUD D
INLEIDINGG De ingenieur, de oriëntalist, de kampong en de machinegalerij
1.. Koloniale vertoningen en nationale verbeelding
KoloniaalKoloniaal beeld en zelfbeeld: hetprobleem van beschaving
HetHet monsterverbond: verschillende belangen, meerdere betekenissen
2.. De wereldtentoonstellingen: de vooruitgang en de koloniën binnen handbereik
VooruitgangsgeloofVooruitgangsgeloof en onzekerheid
OverOver het tentoonstellingscomplex van de negentiende eeuw
3.. Nederland en de wereldtentoonstellingen
4.. Het Nederlands imperialisme en koloniaal nationalisme
ImperialismeImperialisme als Nederlands probleem
ImperialismeImperialisme als bron van nationalisme
OpbouwOpbouw van het boek
TerugTerug naar de kampong en de machinegalerij
1
2
3
6
8
11
13
15
16
18
19
HOOFDSTUKK 1 De Nederlandse troef
20
1.. Een internationaal koloniaal congres
DeDe organisatie en ideologie van koloniaal bestuur: een particulierprobleem?
HetHet Nederlandse koloniale bestel ten ttjde van het cultuurstelsel (1830-1870)
Openleggen:Openleggen: liberale en economische ontsluiting
KennisKennis en macht
2.. Het koloniale congres en het probleem van koloniaal bestuur
29
3.. Het probleem van beschaving en de koloniale onderneming
33
AssociatieAssociatie en assimilatie in de Franse koloniale ideologie
AssociatieAssociatie en assimilatie in Nederlands-Indië: tussen behoud en opheffing
DualismeDualisme versus unificatie
UnificatieUnificatie versus associatie en pluralisme
SpiegelbeeldenSpiegelbeelden
HOOFDSTUKK 2 De mal. Amsterdam 1883
1.. Het moment: de hoofdstad, de vooruitgang en de openstelling van de koloniën
2.. De organisatie van een wereldtentoonstelling: een kwestie van overtuigen
3.. Het waarmaken en populariseren van koloniale kennis
OrdenenOrdenen
HetHet vooruitstrevende van etnografie
Populariseren:Populariseren: de wording van het Indische dorp
Toeval,Toeval, traagheid en amateurisme
DeDe buitenlandse koloniale inzendingen
4.. Het aanzien van de koloniale afdeling: Nederlandse verbeelding
DeDe opening
KoloniaalKoloniaal beeld of zelfbeeld?
5.. De stijl van het koloniale paleis, de stijl van een volk?
6.. Het koloniale denken in Nederland en het probleem van beschaving
6.1.. De Indische kunst en wetenschap gespiegeld
HetHet etnografische standpunt: het belang van "onaansgenlyke voorwerpen "
HetHet kunstzinnige standpunt: wat wij verloren hebben
6.2.. De kampong en de machinegalerij
WieWie %ijn de barbaren?
HierHier is nationaal belang en - hier is wat te verdienen
GoedeGoede invloed
7.. Kritiek
8.. Lering of vermaak, studiereis of vakantie?
9.. Wat over bleef: de koloniën in Nederland
MateriëleMateriële en institutionele nasleep
KoloniaalKoloniaal beeld, wereldbeeld en zfffbeetd
ii
22
23
2
28
36
38
40
42
44
46
47
49
52
54
55
58
60
61
62
65
68
70
72
75
76
11
78
79
81
84
86
H O O F D S T U KK 3 Populaire antropologie en een particulier koloniaal succes. Parijs 1889
1.. D e exposition universe Ik van 1889: een republikeinse feniks
TriomfTriomf van het Franse vernuft
DeDe koloniale afdeling: imitatie en overtreffing
DeDe glorie van antropologie
2.. De Nederlandse koloniale vertegenwoordiging: een particuliere zaak
DeDe clou: koloniale handel en etnografie
HetHet belang van de kampong
NietNiet van harte en niet uit eigen beurs
DeDe redding van ons dorp
HetHet koloniale paviljoen
AarzelingAarzeling zuinigheid en toeval
3.. De verleiding van de kampong
DeDe menigte
ToonbeeldToonbeeld van orde en rust
3.1.. De Franse kampong
DeDe hof der finnen
Dejavanisering:Dejavanisering: verlangen of angst? (Verbeeldje wat zjj van ons denhen)
HetHet antropologisch laboratorium
DeDe kampong: inzichtelijk en beheersbaar, sleutel van het maatschappelijk leven
OverOver de grenen van rassen en de breedte van tailles
AngstAngst voor vermenging en degeneratie
beheersen:beheersen: op zpek naar raskenmerken
3.2.. De Nederlandse kampong
Vaderlands,Vaderlands, gezellig en net
NationaleNationale trots en buitenlandse wanklanken
EthischeEthische zorgen en sociale strijd
DeDe Franse en de Nederlandse kampong: een vergelijking
ExotismeExotisme als uitvlucht
H O O F D S T U KK 4 De actualiteit van de Javaanse Oudheid. Parijs 1900
ArcheologieArcheologie en koloniale staatsvorming
1.. De paradoxen van het Nederlandse imperialisme rondom 1900
KoloniaalKoloniaal nationalisme, expansie en neutraliteit
MannenMannen van daden en het ethisch geweten
EconomischeEconomische en bestuurlijke expansie
HetHet probleem van beschaving: verandering of behoud?
2.. Het Franse koloniale debat: verandering én behoud, assimilatie of associatie
3.. D e exposition universelle van 1900: balans van de eeuw
DeDe wording van de tentoonstelling van de eeuw
HetHet vermaak en de les over vooruitgang
DeDe koloniale afdeling: toonbeeld van beschaving en ontginning?
4.. De Nederlandse koloniale vertegenwoordiging te Parijs
DeDe wording van de Nederlandse koloniale afdeling: ontwikkeling en behoud
DeDe actualiteit van de Hindoe-Javaanse oudheid
ArcheologischArcheologisch nationalisme
DeDe reconstructie van Candi Sari: tot eer van het vaderland en de wetenschap
5.. Opbouw en aanzien van de Nederlandse koloniale afdeling
VerborgenVerborgen deugdzaamheid
6.. De glanspapieren en institutionele nasleep
7.. Behoudzucht en ontwikkelingsdrang: de receptie van de koloniale afdeling
7.11 De fascinatie voor de Hindoe-Javaanse oudheid
DeDe Nederlandse tempel
NationaalNationaal sentiment, cultuurkritiek en ethische kritiek
7.22 Moderne ondernemerszucht: economische en ethische kritiek
nn
88
89
91
92
93
97
98
100
101
103
105
106
107
108
109
112
115
116
117
118
119
120
121
123
124
127
128
130
132
133
134
137
138
139
143
144
146
150
151
154
155
156
160
163
164
166
167
168
169
171
HetHet ouderwetse van het inheemse heden
8.. Conclusies. De mankementen van ontwikkelingsdrang en de winst van behoudzucht
HOOFDSTUKK 5 Gedaanten van de ethische politiek Brussel 1910
InIn Artis: de onderdanen
1.. Voorwaarden
InIn Brussel: een koloniaal onderkomen in een Oudhollands huis
DeDe ethische politiek
HoeHoe Nederlands-Indië in een Hollands huis verzeild raakte
VanVan Hollandse en koloniale commissies
2.. Aanzien
2.11 De wereldtentoonstelling te Brussel
Overzicht Overzicht
PleinPlein der contrasten
2.22 De Nederlandse afdeling
'Groot'Groot Nederland*' en de koloniën
DeDe koloniën in het Hollandse huis
3.. De inheemse nijverheid als clou
HetHet geestelijke en het materiële nut
HetHet monsterverbond
TonenTonen wie Indië nodig heeft
TonenTonen wat Indië vermag
4.. Tot oefening van bekwaamheid en smaak: de 'inlandsche kunstnijverheid'
DeDe grote nijverheidstentoonstelUngen in Nederlands-Indië
KolonialeKoloniale tentoonstellingen in Nederland en Europa
EthischEthisch reveil
5.. Receptie. Hollands Glorie, Hollands roeping
VermakelijkeVermakelijke kunsten
HollandsHollands roeping
DeDe Indische nijverheid als volkskunst
6.. Koloniale glorie, Indische kunstnijverheid en nationaal besef
HOOFDSTUKK 6 Sprookjes van koloniale moderniteit. Parijs 1931
1.. Imperialistische vorming en burgerschap
SmettenSmetten op het blazoen: de anti-koloniale tentoonstelling
KoloniaalKoloniaal Vincennes in vogelvlucht
ColonialsColonials moderne
2.. Schone schijn
VooruitgangsstrevenVooruitgangsstreven versus behoudzucht
Nederland,Nederland, Nederlands-Indu en de IKTP
HetHet monsterverbond
HetHet Koloniaal Instituut: de grote en de andere culturen
Indië/Indonesië:Indië/Indonesië: geen bestuur wel cultuur
Moojen:Moojen: een artistiek pleidooi voor Indonesische kunst en cultuur
HetHet argument van authenticiteit
DeDe officiële organisatie
3.. Een modern koloniaal gebouw
MoojenMoojen en de moderne Indische architectuur
StoelendansStoelendans om een ontwerp
DeDe Nederlandse koloniale afdeling
InIn het tentoonstellingsgebouw
4.. Holland staat in brand
'Dat'Dat is geen goud, dat s^ch in klompen versmelten laat"
DeDe waarde van koloniale moderniteit
5.. Onzekerheid en pronkzucht
iii i
173
175
177
178
179
181
184
185
187
188
189
190
193
194
195
196
199
202
203
206
209
210
211
215
217
220
222
224
226
227
228
230
232
235
236
237
238
239
241
244
247
248
251
252
255
257
258 8
GolonialeGoloniale moderne
HOOFDSTUKK 7 Abele spelen of koloniale vertoningen? Een akelig misverstand
1.. De kwestie: de dansers komen niet
PrinsPrins Hadiwidjojo, Solo en het Javaanse nationalisme
ModernModern behartiger van Javaanse en Vorstenlandse cultuur
DansDans om geld
EenEen kwestie van verantwoordelijkheid
VorstelijkVorstelijk verknoeid
2.. Het conflict en de Nederlands-Indische pers
GeenGeen gedicht
EenEen kwestie van deskundigheid
VanVan wat oirhaar is
DikhuidigheidDikhuidigheid van de blanken
3.. De inheemse pers en het conflict
DeDe Javaanse waardigheid
"Sinï'en"Sinï'en "sana"
4.. Het monsterverbond
260
261
264
268
269
270
272
273
275
277
278
281
282
CONCLUSIEE Spiegelbeelden
HetHet probleem van koloniaal bestuur
HetHet probleem van beschaving
HetHet effect: Groter Nederland en de antropologische sensatie
HetHet Nederlandse koloniale besef
285
286
289
293
296
E P I L O O GG Franse parfum op Bali. H e t geheim van een succes
PeliatanPeliatan revisited
Oorsprong:Oorsprong: weten en herdenken
TerugTerug naar de oorsprong
ParelParel aan de kroon en westerse idylle
What'sWhat's in a name: de oorsprong verlegd
GongGong kebyar: de ironie van Parijs
NietNiet in Parijs geweest
DeDe oorsprong van de gong kebyar geld
Coöperatie,Coöperatie, patronaat en talent
OorsprongOorsprong weten en herdenken
DeDe missende Gong
EenEen fantastische plot
298
N O T E NN
321
299
300
301
302
303
306
307
308
309
310
311
Herkomstt afbeeldingen
359
Geraadpleegdee bronnen
360
Bijlagee I
391
Summaryy
396
iv v