C. Julius Caesar (100-44 v.Chr.). Over de

C. Julius Caesar (100-44 v.Chr.).
Over de icoonwaarde van een massamoordenaar
Robert Nouwen
Gepubliceerd in Kunsttijdschrift Vlaanderen, 274, 1999, p. 50
Geschiedenis wordt door overwinnaars geschreven! In zijn Commentarii de bello Gallico
beschreef Caesar de Gallische oorlog in een helder, bevattelijk Latijn. De gebeurtenissen
zijn op een meeslepende wijze verteld. De uitspraak van Caesar dat de Belgen van alle
Gallische volkeren het dapperst waren, heeft jaren het nationale gevoel in het jonge
België gevoed. Caesar en de Gallische oor logen zijn inmiddels een inspiratiebron voor
romans, stripverhalen, kunstwerken... De beeldvorming die zo tot stand kwam, heeft
ervoor gezorgd dat Caesar, één van de moorddadigste mannen uit de geschiedenis,
mocht postvatten in de galerij der groten van deze aarde. De politicus, generaal en
auteur kreeg een icoonwaarde. Hoe kunnen wij anders het beeld, dat in talrijke
schoolboeken van deze generaal wordt geschetst, interpreteren? Hoe kunnen wij anders
de Julius Caesarfeesten en het levens grote standbeeld dat ter ere van deze moordende
strateeg in Zottegem werd opgericht, verklaren? Hoe is het anders mogelijk dat in
publicaties over diens bijdrage aan de ontwikkeling van onze regio wordt gesproken? De
mythe van Caesar heeft niet enkel de eeuwen overleefd, maar lijkt zo zelfs met het
verstrijken van de jaren binnen de bredere bevolking gegroeid. De kritiek die eminente
historici zoals Camille Julian of Régine Pernoud ten aanzien van deze staatsman
formuleerden, heeft hieraan klaarblijkelijk niet veel veranderd. De politieke loopbaan
van deze meedogenloze man is echter gebaseerd op een onblusbare ambitie, politieke
intriges, kille moorden... De beste illustratie hiervoor vinden wij in de Gallische oorlog.
Op basis van de cijfers die Plutarchus in zijn biografie over Caesar verschafte, kan het
aantal gesneuvelde vijanden in Gallië op 1000000 worden geschat. En zelfs indien dit
aantal overdreven lijkt, dan nog schenkt het een onthutsende indicatie van de massa aan
mensenlevens die werden opgeofferd aan de tomeloze ambitie van deze veldheer. Even
onthutsend zijn de talrijke oorlogsmisdaden die in de Commentarii worden beschreven:
executies, plunderingen, etnische zuiveringen en volkerenmoord. Een onder scheid
tussen militairen en de burgerbevolking maakte Caesar duidelijk niet. De Eburonen
kunnen hiervan meespreken. Om Ambiorix en zijn krijgers te isoleren, gaf Caesar zijn
troepen de opdracht hun land binnen te dringen, er de boerderijen en de dorpen te
verbranden en vee en mensen buit te maken. Om het even welk internationaal
oorlogstribunaal zou dergelijke handelingen als oorlogsmisdaden bestempelen en de
opdrachtgever hiervoor veroordelen. Is er nog een beter aanknopingspunt met sommige
actuele gebeurtenissen in Europa? Het is een hachelijke opdracht oorlogshandelingen
uit het verleden te beoordelen vanuit de ‘gangbare’ morele opvattingen van de 2oste
eeuw. Doch ondertussen haalt geen weldenkend mens het nog in zijn hoofd massamoord
en etnische zuiveringen, de dagelijkse gruwelen op het TV- scherm, op grond van
politieke motieven te verschonen of oorlogsmisdadigers uit het nabije verleden op een
voetstuk te plaatsen. De verwantschap tussen het verre verleden en het heden is helder
en schokkend. Zij toont scherp aan dat de lessen uit het verleden nauwelijks worden
begrepen. Daarom ligt hier de missie en de maatschappelijke opdracht van het
onderwijs, in het bijzon der van de vakken geschiedenis en klassieke talen, van de
historische en archeologische musea, van ieder die recente weten schappelijke inzichten
aan het ruime publiek overdraagt. In een vervlakkende maatschappij waarin de minder
kritische medemens wordt gedirigeerd door de me dia, hebben tenminste zij steeds de
plicht een correct beeld te schetsen van de historische realiteit, te streven naar de
waarheid en zo de realisatie van een universele vrede te ondersteunen. Het in stand
houden van een valse mythe, hoe ver ook uit het verleden, tot meerdere eer en glorie
van de bezoekerscijfers is in die context minder onschuldig dan het lijkt!