De Eurocrisis en het aandeel van lonen in het

Lonen en de Eurocrisis
Studiedag
Econosphères/DeWereldMorgen
Oktober 2012
[email protected]
Lonen staan onder zware druk
• Onder de noemer « Europees Economisch
Bestuur » wordt het ene na het andere
Europees beleidsproces gelanceerd waarbij
lonen geviseerd worden:
Europees Economisch Bestuur: Een
overzicht
– Directe interventies in lonen in de « Troika » landen
– EU 2020 agenda: Europees Beleidssemester met
specifieke landenaanbevelingen
– Procedure van excessieve macro economische
onevenwichten met landenstudies en aanbevelingen
– Tri partite groep voor ‘loonmonitoring’ (‘Wage
Monitoring Group’)
– In de pijplijn: Een nieuw Europees Verdrag voor een
échte Economisch-Monetaire Unie
Eén rode draad
• Lonen en loonvorming in de landen van de
Eurozone moeten véél flexibeler worden
• Devaluatie van de munt om
konkurrentiepositie te verbeteren is niet meer
mogelijk….
• ….dus moeten we de lonen devalueren
Welke aanbevelingen?
• Lonen mogen niet langer meer de inflatie volgen,
enkel nog de productiviteit.
• Loononderhandelingen terugbrengen naar het
niveau van de individuele ondernemingen
(openingsclausules in sectoraccoorden, ‘erga
omnes’ inperken)
• Geldigheid van bestaande CAO’s in de tijd
beperken
• Rol vakbonden als onderhandelaar
loonaccoorden in vraag stellen
• Minimumlonen verlagen
Politieke concensus gaat wel erg ver
• Illustratie: Gezamenlijk rapport IMF/OESO/IAO
aan G20 ministers Los Cabos (juni 2012)
• Minimumlonen zijn een goede zaak….
• … op voorwaarde dat ze niet (tè) hoog zijn…
• Mininimumlonen, hoger dan 30 à 40% van het
mediaanloon, vernietigen jobs
Dit is niets anders dan een frontale
aanval op minimumlonen in gans
Europa
Minimum wage as % of median, full time workers
70
60
50
40
30
20
10
0
Waarom ? Economische argumentatie
• Schuld van financiële crisis in het Eurogebied
wordt bij onverantwoorde (lees: té hoge)
loonvorming gelegd
• Vertrekpunt: Radicaal uiteenlopende
loonontwikkeling tussen de landen van de
Eurozone
60
Tien jaar loonstagnatie in Duitsland:
Loonkost per eenheid product 2000 =
100
50
DE
40
IE
EL
ES
30
IT
CY
20
LU
MT
SL
10
SK
0
2001
-10
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Andere landen ontsnappen evenmin
aan deze vergelijking
Van loonkost naar financiële crisis
• Uiteenlopende loonkosten verstoren onderlinge
konkurrentiepositie ….
• … alsmaar groeiende tekorten in de handel met het
buitenland van de enen…
• .. die gefinancierd worden door de
handelsoverschotten van de anderen….
• Dit proces van financiële recyclage kan niet eeuwig
blijven duren
• « Financiële staking » en « Vlucht naar veiligheid » :
Financiaal kapitaal blijft in het Noorden of wordt bij de
ECB geparkeerd (honderden miljarden)
Illustratie: Noord versus Zuid
Financiële staking = Failliet van de
economie, jobs,sociaal stelsel
Hun besluit
• Tekorten in buitenlandse handel van
individuele euro landen zijn niet houdbaar
(want niet langer financierbaar)
• Konkurrentiepositie verbeteren om export te
verhogen en import te verlagen
• Instrument om dit te bereiken: Drastiche
loonbevriezing of loondalingen
Hun « economische » argumentatie
houdt geen steek en is gevaarlijk
• Nadere analyse Duitse export succes toont aan
dat:
– Duitsland vooral overschotten boekt tegenover rest
van de wereld, NIET tegenover Euro landen
– Daling van loonkosten in Duitsland NIET in prijzen
maar in winsten werd doorgegeven
– Verklaring ligt in soort van producten waarin
Duitsland gespecialiseerd is
– Vraag: Of loondaling in Portugal (waar uurloon 10
Euro is) Duitse exportsucces (met uurloon van 32
Euro) kan nabootsen
Iedereen bekonkurreert iedereen
45
40
35
30
IE
25
EL
20
ES
FR
15
BE
10
5
0
2001
-5
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Waarom ? Een kwestie van
machtspositie
• Er is iets mis met de wijze waarop de Eurozone is opgezet
• 17 landen die elk (veel) publieke schuld uitgeven, maar
slechts één ECB
• Maakt dat lidstaten Eurozone zich in dezelfde positie
bevinden als vele ontwikkelingslanden: Soevereine schuld
wordt uitgegeven in een munt die de individuele regering
niet controleert
• Gevolg 1: Regeringen komen in een zwakke positie te staan
tegenover de financiële markten. Via ‘bond run’ kunnen
markten regeringen op de knieën krijgen. Markten weten
dit nu. (Niet zo in een land dat kontrole heeft over de eigen
munt: CB drukt het geld om nominale schulden terug te
betalen)
De almacht van de ECB
• Gevolg 2: Regeringen toch open dat ECB voor
hen tussenkomt. Enorme macht voor de ECB…
• …dewelke ECB gebruikt om model op te
dringen van een vrije, gedereguleerde
arbeidsmarkt zonder ‘rigiditeiten’ en met zo
weinig mogelijk overheid
• ECB (Draghi) maakt er geen geheim van:
« Social Europe is gone »
• Verklaart politieke concensus tegen lonen
Syndikale strategiën
• Congres resolutie EVV (Athene 2011):
• Lonen zijn géén aanpassingsvariabele …
• …maar een motor van vraag en groei.
Verzet
•
Lonen zijn niet de zaak van Europa maar ONZE zaak. Wij als Europese vakbonden
gaan CAO onderhandelingen zélf coördineren zodat er geen problemen ontstaan
•
Juridische basis in EU Verdrag
– 153-5: EU heeft géén competentie inzake lonen
– 152: Europa moet autonomie van sociale partners en diversiteit van nationale
overlegsystemen respecteren
•
Clausule om lonen te beschermen is ingeschreven in regulering ‘Economisch
Bestuur « The application of this Regulation shall fully respect Article 152 TFEU
and the recommendations issued under this Regulation shall respect national
practices and institutions for wage formation. It shall take into account Article 28
of the Charter of Fundamental Rights of the European Union, and accordingly shall
not affect the right to negotiate, conclude and enforce collective agreements and
to take collective action in accordance with national law and practices”
Parlementaire vraag aan Andor
• Inzake aanbeveling Belgische loonindexering
(naar « all in formule » gaan)
• Moet Commissie nationaal overlegsysteem niet
respecteren? Is deze aanbeveling afdwingbaar?
• Antwoord:
– Ja, en Commissie doet dat want aanbeveling stelt dat
hervorming in consultatie met sociale partners moet
gebeuren
– Ja, afdwingbaar via regulering excessieve maco
economische onevenwichten
Juridische procedures
• IAO
• Europees Hof van Justitie
• Raad van Europa
Realpolitiek op nationaal niveau
• Compromis sluiten om erger te voorkomen of om
bestaande systeem van loonvorming te redden.
• Voorbeelden: Ierland, Spanje, Griekenland
• Probleem: Werkt niet of nauwelijks. Troika wil:
– massale daling van lonen, niet enkel een bevriezing
– Bovenal, vermijden dat « loonontsporing » zich
herhaalt door systeem van loonvorming zélf te
verzwakken
Realpolitiek op Europees niveau
• Wage monitoring groep: EVV Executief stemt toe,
mits loonbeleid ingebed wordt in discussie macro
economisch beleid
• Idee/inspiratie: Belgische Wet op het
konkurrentievermogen
– Vakbond als medebeheerder rond de tafel
– Hoop dat ook landen die aan loondumping doen
‘gedisciplineerd’ worden
– Hoop dat we in ruil misschien een Europees
minimumloon krijgen
Een Europees Sociaal Contract
• Vrijheid van collectieve oderhandelingen,
autonomie van sociale partners, effectieve
participatie van sociale partners in anti
crisisbeleid
• ECB : rol van overheidsbank om lidstaten
tegen markten te beschermen
• Europees Investeringsprogramma voor
economische relance
Een Europees Sociaal Pact
• Minimale belastingsvoet voor bedrijfswinsten
van 25%
• Geen Europese interventie in lonen. Hogere
minimumlonen. Minimumlonen moeten
criteria Raad van Europa respecteren ( 50 à
60% van het gemiddeld loon)
Tot slot: Twee citaten
• « We gaan de eenheidsmunt invoeren en dat
gaat zoveel problemen geven dat de politici
geen andere keuze hebben dan vooruit te
gaan met de integrate van Europa »
• « Wij als EVV zijn altijd voor meer Europees
economisch bestuur geweest maar niet voor
dit soort van bestuur »