Persbericht - ADC ArcheoProjecten

Persbericht
Tiel, 30 maart 2017
Spectaculaire archeologische vondsten in Tiel, van villa of heiligdom
Voor Nederland unieke vondsten, betekenis nog mysterie
Bij opgravingen op bedrijvenpark Medel in Tiel zijn opmerkelijke objecten uit de Romeinse tijd ontdekt.
Ronduit spectaculair is de vondst van een beeld van de god Jupiter en een grafsteen met inscriptie ‘DEAE’
(aan de godin). Ook zijn er maar liefst 2500 bronzen voorwerpen opgegraven, waaronder een unieke en
zeldzame zalfpot (balsamarium) gedecoreerd met liefdesgoden (Eroten) in reliëf. Dergelijke objecten
worden bij hoge uitzondering in Nederland aangetroffen en zijn dan vaak afkomstig van villa’s of tempels.
De betekenis van de vondsten op deze locatie is vooralsnog een mysterie.
De opgraving bij Tiel, in totaal zo’n 36 voetbalvelden in omvang, is het grootste archeologisch onderzoek van
de afgelopen twintig jaar in Nederland. Toen de eerste schep de grond in ging, werden de archeologen van
ADC ArcheoProjecten en BAAC al verrast door de vondstrijkdom uit de Romeinse periode; Medel is een ware
archeologische schatkamer. Het fraaie bronzen balsamarium, een potje voor olie, zeep of parfum, is een
onbetwist topstuk. Het is versierd met een badscène met Eroten, de speelse Romeinse halfgoden voor liefde
en lust.
Ook de andere bronzen voorwerpen, zoals mantelspelden (fibulae), ringen -waaronder één met een
zeldzame cameo met centaur (paardmens)-, dolken, een olielamp en een wijnzeef zijn luxe artikelen die
alleen van rijke Romeinse huishoudens of van locaties met een bijzondere functie bekend zijn. De
beeldhouwwerken zijn eveneens verre van alledaags; een kalkstenen beeld van Jupiter, de oppergod van de
Romeinen (45 cm), een grafsteen met inscriptie, een beeld van een man met schenkkan en een met
bladmotieven versierde zuilbasis. Al deze voorwerpen zijn ontdekt in een oude rivierbedding die langs het
iets hoger gelegen perceel ‘de Hoge Hof’ loopt . Omdat dit perceel niet wordt bebouwd, zijn de
archeologische resten niet bedreigd en wordt daar nu niet opgegraven. Archeologen vermoeden dat op die
locatie een villa of een heiligdom ligt.
Bataven en Romeinen
Deze ontdekkingen maken Medel meteen tot één van de rijkste Romeinse vindplaatsen in de Betuwe. Dit
gebied, waar Bataafse boeren normaal gesproken in nederzettingen met huizen van hout en leem
woonden, was gedurende de Romeinse periode (12 v. Chr-400 na Chr.) deel van de grensprovincie van het
Romeinse rijk. Met de komst van de Romeinen gingen hun gebruiken, voorwerpen en technieken steeds
meer deel uitmaken van het dagelijks leven van de Bataven. Dat blijkt ook uit twee grafvelden die door
archeologen van VUhbs op het terrein zijn opgegraven. Er zijn ca. 80 crematiegraven aangetroffen met
typisch Romeinse grafgiften, zoals aardewerken borden, glaswerk, een schaar en een scheermes.
Opmerkelijk is dat er ook overledenen begraven zijn. Er is een dubbelgraf met twee baby’s ontdekt.
Oorspronkelijk waren de graven met aarden heuvels gemarkeerd; de grafheuvels in Medel behoren, met
exemplaren van 23 meter doorsnede, tot de grootste die op het voormalig Bataafse platteland zijn
aangetroffen.
Uitbreiding bedrijventerrein Medel
Het onderzoek vindt plaats voorafgaand aan de uitbreiding van bedrijvenpark Medel, in opdracht van het
industrieschap Medel. Het is het grootste archeologisch onderzoek in de Betuwe sinds de aanleg van de
Betuwelijn eind jaren ’90. Vijf archeologische bedrijven (ADC ArcheoProjecten, Archol, BAAC, RAAP, VUhbs)
en hun wetenschappers doen het onderzoek. Zij worden hierbij geassisteerd door tientallen vrijwilligers van
de Archeologische Werkgroep Nederland (AWN), Beoefenaars Archeologie Tiel en Omstreken (BATO),
Oudheidkamer Tiel en de Historisch Kring Kesteren en omgeving (HKKO). Ook de provincie Gelderland is, als
eigenaar van de vondsten, nauw betrokken bij het onderzoek. Net als de gemeenten Neder Betuwe en Tiel,
die deel uitmaken van het bestuur van Industrieschap Medel.
De opgravingen zijn gestart in november 2016 en duren tot uiterlijk oktober 2017. Naast de sporen en
vondsten uit de Romeinse tijd zijn er vele vondsten uit de Steentijd, de Bronstijd, de IJzertijd en de
Middeleeuwen aangetroffen.
Open dag en tentoonstelling
Op zaterdag 8 april van 11.00 tot 16.00 uur is een selectie van de vondsten te bewonderen tijdens een open
dag. Dan zijn er ook tal van archeologische en Romeinse activiteiten, geschikt voor alle leeftijden. In oktober
van dit jaar is er een tentoonstelling over de resultaten van de opgravingen in het Flipje- en Streekmuseum in
Tiel.
Noot voor de redactie
Meer informatie en beeldmateriaal: Nanny Roelen, Gemeente Tiel; [email protected], 0344-637176 / 06 18304995
Informatie over de opgravingen: Birre Yazar-Walvis, ADC ArcheoProjecten; [email protected],
06 54 383736
Er is beeldmateriaal beschikbaar van: de archeologische vondsten, de opgraving (waaronder drone-opames)
en 3-D-beeld van het balsamarium en het beeld van Jupiter.