Tijd van Pruiken en revoluties

TIJD VAN
Hoofdstuk
4
PRUIKEN EN REVOLUTIES
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
PARAGRAAF 4.1
Pruikentijd
Standenmaatschappij
De verlichting
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
VERVAL EN RIJKDOM
In de 17e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld
Van stilstand komt achteruitgang
Stijgende werkloosheid en veel armoede
Bankiers en beleggers in bijv. Amsterdam deden wel goede zaken.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
PRUIKENTIJD
18e eeuw staat bekend als de pruikentijd:
Met een pruik kon je laten zien hoe rijk en belangrijk je was.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
ECONOMISCHE BLOEI IN FRANKRIJK
Engeland en Frankrijk groeiden economisch erg sterk in de 18e eeuw.
In Frankrijk:
Vanuit Amerika kwamen schepen met suiker, koffie, tabak en katoen.
Landbouw bleef belangrijk in Frankrijk: 85 % van de bevolking leefde op het
plattenland.
In de Franse landbouw stedelijke samenleving kwamen handel en nijverheid tot bloei.
Veel boeren leefden in armoede
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
De boeren hadden het ook zwaar door de verplichtingen van de adel:
1. Ze moesten een deel van hun oogst en geld aan de heer afgeven.
2. Ze moesten gratis voor hem werken en verplicht gebruik maken van zijn molen. (
en daarvoor betalen)
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
DE FRANSE STANDENMAATSCHAPPIJ
De samenleving van Frankrijk was een standenmaatschappij.
De Franse samenleving had 3 standen:
1e stand: geestelijkheid
2e stand: adel
3e stand: de rest van de bevolking.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
Een staat die op standen is gebaseerd noemen we een standenstaat.
De 1e en 2e stand hadden privileges:
Alleen edelen konden hoge officieren in het leger worden.
1e en 2e stand hoefden geen belasting te betalen, maar mochten wel belasting innen.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
Mensen betaalden ook extra belasting als ze producten kochten: bv bij voedsel.
Dit zijn indirecte belastingen.
¾ van alle staatinkomsten kwamen hieruit!
Maar voedsel werd zo wel erg duur!
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
DE VERLICHTING
Stroming in de 18e eeuw waarin geloof en absolutisme plaats moesten maken voor
het verstand, vrijheid en gelijkheid.
Ontstond vooral in westerse landen.
Het licht van verstand kon de duisternis van bijgeloof en achterlijkheid overwinnen!
Deze periode noemen we de verlichting.
De aanhangers hiervan waren optimistisch en vonden dat ze door rationeel na te
denken de wereld konden verbeteren.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
Observatie
Kritisch
Wetenschappelijke methode
Experimenten
Empirisme
Logisch denken
Nieuwsgierig
Kerk
vervolgt
1550
wetenschappelijke revolutie
Systematisch
bestuderen van
de natuur
1650 verlichting
Systematisch
bestuderen van
de mens
Geloof in
vooruitgang
Geen bijgeloof
Gaat uit van de
ratio/denken
rationalisme
Geen traditie
Geen
machtsmisbruik
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
VERLICHTE DENKERS:
Immanuel Kant zei: Heb de moed uw verstand op eigen gezag te gebruiken!!
John Locke zei: de koning heeft niet de macht van God gekregen. De koning heeft de
macht van het volk gekregen.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
God is een horlogemaker.
Hij heeft de aarde gemaakt, zoals een horloge, hierna draait de aarde vanzelf.
Kerk voorbeeld van machtsmisbruik
Volk is dom
Heeft geloof nodig
Heeft gezag nodig
Voltaire 1694-1778
Schepping volgt
wetten van de natuur
onderzoek
ratio
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
Driemachtenleer
/ Trias Politica
Wetgevende macht
Montesquieu
1689 –1755
Uitvoerende macht
rechtelijke macht
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
ANDERS DENKEN OVER GELOOF
Door de verlichting gingen mensen anders denken over geloof.
Verlichte denkers willen tolerantie voor alle geloven/denkwijzen.
Ze vonden niet dat er één ware godsdienst was.
Vóór de verlichting dacht men dat God voortdurend ingreep in het leven.
Door de verlichting dacht men dat God wel de aarde had geschapen, maar er zich
verder niet mee bemoeide.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
Atheïsme
Het uitsluiten van het bestaan van een god/godheid.
Abolitionisme
Mensen begonnen met nadenken over het afschaffen van de slavernij.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
GELIJKHEID
De verlichting leidde tot kritiek op de ongelijkheid en de onvrijheid van burgers in de
standenmaatschappij.
 Verlichte denkers hadden het idee dat iedereen gelijk moest zijn.
Deze gelijke mensen moesten ook dezelfde rechten hebben dit werden de
mensenrechten.
Vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting werden een vereiste.
De standenstaat moest worden afgeschaft.
Elke burger moest voor de wet gelijk worden aan ieder ander en de staat zou dit
moeten waarborgen. Rechtstaat
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL
De Franse koning vond dat de verlichte ideeën een gevaar vormden voor het
absolutisme, de standenstaat en de kerk.
 Hij verbood het drukken en verkopen van verlichte literatuur.
 Steeds meer burgers wilden verandering zien: ze wilden meer vrijheid, minder privileges voor de
bevoorrechte standen en meer invloed in de politiek.
WWW.STEFVANDERVELDEN.NL