Amenorroe

Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Amenorroe
•
•
•
•
is bij de vrouw met een regelmatige cyclus meestal de
eerste aanwijzing van mogelijke zwangerschap
kan een gevolg zijn van onregelmatige cycli of van
ovulatiestoornissen, van menopauze of pseudocyesis
bloedverlies is mogelijk tijdens implantatiefase.
(teken van Hartman), dreigend miskraam, E.U.Z. of bij
gynaecologische oorzaken
een patiënte kan ook wensen achterstel in de regels niet
kenbaar te maken
115
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Ochtendbraken en misselijkheid
•
•
•
begint meestal vanaf eerste week en vermindert
tegen het einde van de 12 week
rol (?) van HCG en oestrogenen
vertraagde maagmotiliteit en relaxatie van de
oesophagale sfincter
116
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Pollakisurie
door toegenomen renale bevloeiing en
mechanische druk
117
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Borstveranderingen: één van de eerste symptomen is
een spanningsgevoel in de borsten (soms pijnlijk), samen
met verhoogde gevoeligheid van de tepels.
-Toename van pigmentatie van de areola (primair en
secundair)
-Tuberkels van Montgomery (sebumkliertjes)
-Colostrum (vanaf 16 weken)
-Striae of rekkingsstrepen kunnen zich ontwikkelen
118
Zwangere borst
119
Hypertrofische axillaire borstuitloper
120
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Veranderingen in goesting, pyrosis
Syncopale neigingen, moeheid
121
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Uteriene veranderingen:
•
•
Toename van volume door hypertrofie en
hyperplasie
7 weken ~ dik ei
10 weken ~ sinaasappel
12 weken ~ pompelmoes, abdominaal voelbaar
20 weken 700 g
30 weken 850 g
40 weken 950 g
Dikte door uitrekking van 9 mm naar 6 mm
122
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
•
•
Blauwe verkleuring van vaginale mucosa, cervix
ten gevolge van veneuze congestie
(Teken van Chadwick)
In de loop van de zwangerschap treedt er een
progressieve verweking van de baarmoeder op, door
de vasculaire ontwikkeling en de opstapeling van
intracellulair vocht.
Deze verweking begint ter hoogte van isthmus
(Teken van Hegar)
123
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
•
•
•
Uterusgrootte: fundushoogte is afhankelijk van
zwangerschapsduur, dikte abdominale wand, grootte
van patiënte, hoeveelheid vruchtwater, grootte van
foetus
12 weken: boven symphyse
16 weken: + halfweg pubis-navel
20 weken: + navelhoogte
Zwangerschapsduur = +/- fundushoogte (cm) + 4
124
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
•
Kindsbewegingen:
gevoeld rond - 20 weken door primigravida
- 16-18 weken door multigravida
•
Foetale harttonen: (120-160 slagen/minuut)
- Dopplerapparaat, vanaf 12-14 weken
- Stetoscoop (Pinard), vanaf 24-26 weken
•
Baarmoederkontrakties: Braxton-Hicks
125
Doptone
126
ZWANGERSCHAPSDIAGNOSE: SYMPTOMEN EN TEKENS
• Palpatie van de foetus: via handgrepen van
Leopold vanaf 24-26 weken
• Horizontaal en vertikaal “ballotement”: tussen
twee handen het vlotten vaststellen van een
relatief hard voorwerp
127
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Huidveranderingen:
- toename pigmentatie van tepels, uitwendige genitalia,
anale regio
- chloasma gravidarum
- linea nigra
-door toegenomen concentratie melanine (oiv melanocyt
stimulerend hormoon)
- striae gravidarum ter hoogte van dijen, billen, borsten.
ten gevolge van uitrekking
(en toegenomen ACTH-secretie)
128
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Zwangerschapstesten: zijn veelal gebaseerd op de
detectie van HCG of de beta subunit van HCG in de
urine; moderne testen hebben een drempelwaarde
van 25 – 50 IU/l
129
Zwangerschapsdiagnose: symptomen en tekens
Echografie:
•
Intrauteriene vruchtzak is detecteerbaar vanaf 5-6
weken amenorroe, en met vaginale echografie kan
vanaf dan een embryo aanwijsbaar zijn
•
De kruin-romplengte is een maatstaf voor foetale
leeftijd
•
Laat toe embryonale vitaliteit bij de prille
zwangerschap vast te stellen
130
Echografisch beeld van
embryo; +/- 9 weken
131
Prenatale zorgen
Goede prenatale zorg begint pre-conceptioneel (1)




Inlichtingen over algemene gezondheid,
familiale en persoonlijke voorgeschiedenis
Verloskundige voorgeschiedenis
Advies naar levensstijl, preventie
Advies rond stoppen contraceptie
132
Prenatale zorgen
Goede prenatale zorg begint pre-conceptioneel (2)

Verzamelen van startgegevens
~ gewicht -, bloeddruk –
~ bloedgroep – (ABO, D)
~ Rubella
~ Varicella
~ Cytomegalovirus
~ Toxoplasmosis
~ (Chlamydia trachomatis)
~ (Neisseria gonorrhoeae)
~ (Treponema pallidum)
133
Prenatale zorgen
Doelstelling:
•
•
•
Moeder en embryo-foetus zo veilig en optimaal
mogelijk doorheen zwangerschap en bevalling loodsen
Duidelijke informatie, duiding, reliëf, steun, begeleiding
Lessen leren voor het leven
134
Prenatale zorgen
•
•
Zorgpadconcept: vertrekt vanuit zwangere
noden en verwachtingen
Gedeelde (maar duidelijk afgesproken en
gestructureerde) medeverantwoordelijkheid
tussen zwangere, echtgenoot (partner),
vroedvrouw, huisarts, specialist(en).
135
Prenatale zorgen
•
“… het is gemakkelijker warmte in een
kliniek te brengen, dan een kliniek in elke
huiskamer”
136
Prenatale zorgen: het onderzoek
?
-
!
Is de patiënte zwanger
Leeft de foetus
Welke is de duur van de zwangerschap
Evolueert de zwangerschap normaal
Zijn er verwikkelingen aanwezig of te voorzien
Welke zijn de vooruitzichten van de bevalling
Is er foeto-pelvische disproportie
Welke is houding, ligging, plaatsing van de foetus
Betreft het een enkelvoudige/meervoudige
zwangerschap
137
Prenatale zorgen:
frekwentie van de onderzoekingen
tot 28 weken:
om de 4 tot 6 weken
na 28 weken:om de 2 tot 3 weken
na 36 weken:om de 1 tot 2 weken
na 40 weken:om de 0.5 tot 1 week
138
Prenatale zorgen: anamnese
Familiale anamnese:
hypertensie
diabetes
congenitale of erfelijke aandoeningen
tweelingen
trombo-embolieën
139
Prenatale zorgen: anamnese
Persoonlijke anamnese:
? aandoeningen die een invloed kunnen uitoefenen op de
zwangerschap of bevalling, of die door zwangerschap
kunnen verergerd worden
- hypertensie, diabetes, systeemziekten
- nierziekten
- infectieziekten
- rachitis, tuberculose, gewrichtsreuma (! inwijkelingen)
140
Prenatale zorgen: gynaecologische anamnese
•
menogram:
13 jr
(5-6bpd) (4-6dd)
DII
28-31dd
•
•
leucorroe ?
gynaecologische behandelingen
(uteriene, cervikale of vaginale ingrepen)
141
PRENATALE ZORGEN: (CONTRA)-CEPTIEVE ANAMNESE
•
•
•
•
welke contraceptie
tijdstip stop contraceptie
gepland/gewenst
duur kinderwens
142
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIGE ANAMNESE
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
?
- Eerstzwangere of meerzwangere
- Gemakkelijk zwanger, subfertiliteit
- Normaal verloop, miskraam, pre-eclampsie …
- Eerstbarende of meerbarende
- Verloop bevalling, waar, door wie
- Gemakkelijk, scheur, episiotomie
- Spontaan, instrumentaal, waarom
- Keizersnede, waarom
- Placenta: spontaan, manueel verwijderd
- Postpartum: bloedverlies, koorts, transfusie
- Kinderen:
- geslacht, geboortegewicht
- voldragen
- borstvoeding/flesvoeding
- gezond
143
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIGE ANAMNESE
A1P2G4M1
-
1999 - Lisa, 3450 g,
normale zwangerschap en bevalling. Borstvoeding.
-
2000 - miskraam, 8 weken, aspiratiecurettage.
Resusprofylaxis.
-
2002 – André, 3700 g,
normale zwangerschap en bevalling. Borstvoeding.
! GESTORVEN OP 5 MAANDEN: MENINGITIS
144
PRENATALE ZORGEN: HUIDIGE ZWANGERSCHAP (1)
? Juiste datum laatste regels en kenmerken
ervan:
- normaal, atypisch
? Subjectieve zwangerschapssymptomen:
- moe, borstspanning
- misselijk
- speekselvloed
- eigenaardige goestingen
- obstipatie
- syncopale neigingen
145
PRENATALE ZORGEN: HUIDIGE ZWANGERSCHAP (2)
? Bloeddruk en gewicht voor zwangerschap
? Functie van voornaamste stelsels
- dispnoe, hoesten
- oedemen
- angor, inspanningsdyspnoe
- braken, obstipatie, eetlust
- disurie, pollakisurie, nycturie
- paraesthesieën, pijnen, krampen
? Datum van de eerste kindsbewegingen
146
PRENATALE ZORGEN: KLINISCH ONDERZOEK
Algemeen lichaamsonderzoek
-
Algemene gezondheidstoestand
Lichaamsgestalte: ! < 1.50 m
Bouw van het skelet
Toestand van de bloedvaten
Buikwand: striemen, pigmentatielijn, tonus
Borsten, ontwikkeling van tepels
Longen: tbc ?
Hart: ausculatie en pols
Anamnese-gericht specifiek
orgaanonderzoek
147
PRENATALE ZORGEN: KLINISCH ONDERZOEK
Gewicht:
- regelmatig te registreren in gecontroleerde
omstandigheden
- niet zozeer het absolute gewicht maar de
gewichtstoename is van belang
- gemiddelde toename 8–12 kg / zwangerschap
max + 500 g / week in tweede zwangerschapshelft
- correlatie toename / geboortegewicht / intelligentie
148
PRENATALE ZORGEN: KLINISCH ONDERZOEK
Gewicht: abnormale evolutie
Te veel:
dieet
metabole stoornissen
vochtretentie
meerling
hydramnion, foetale macrosomie
hydrops
149
PRENATALE ZORGEN: KLINISCH ONDERZOEK
Gewicht: abnormale evolutie
Te weinig: ondervoeding, dieet
intrauteriene dood
IUGR, placentaire insufficiëntie
150
PRENATALE ZORGEN: KLINISCH ONDERZOEK
Bloeddruk:
(regelmatig)
- regelmatig meten van bloeddruk bij rustige
patiënte, op 2 mm Hg nauwkeurig
- cave vena cava-syndroom
- cave pre-zwangerschapswaarde en evolutie van
bloeddruk doorheen zwangerschap
- > 140/90 mm Hg = hypertensie
- cave ook bloeddrukstijging onder deze absolute
waarden
151
PRENATALE ZORGEN: URINEONDERZOEK
- proteïnurie (stix die geelgroen verkleurt)
? - pre-eclampsie
? - urinaire infectie
? - leucorroe
? - vruchtwater
- glucosurie (stix)
? - verlaging van de nierdrempel
? - verminderde koolhydratentolerantie
R/ GCT, evt OGTT
152
PRENATALE ZORGEN: URINEONDERZOEK
- opsporen van asymptomatische bacteriurie
- 6 tot 8 % van zwangeren vertonen
> 100 000 bacterieën/ml
risico op pyelonefritis
risico op preterme geboorte
- microscopisch onderzoek
- bij proteïnurie
- bij hypertensie
- bij koorts
153
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Palpatie van het abdomen: handgrepen van Leopold
Voorzorgen:
- laten wateren
- maximale ontspanning van de buikspieren
- onderzoeker: rechts van patiënte
- niet met koude handen, geen pijn doen
- wachten tot eventuele baarmoederkontraktie over is
154
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold : eerste (1)
- met aangezicht naar patiënte
- met ulnaire rand van één hand en met de palmzijde
van beide handen
• men bepaalt de hoogte van de fundus,
wat +/- toelaat de zwangerschapsduur te schatten
- aantal weken = +/- aantal cm tussen fundus en
symphysis + 4
- bij eerstbarenden vermindert de fundushoogte op
het eind ten gevolge van indaling van het
foetushoofd
155
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold : eerste (2)
• men bepaalt de inhoud van de fundus
- dwarsligging: men voelt niets in de fundus, de
baarmoeder is breed ontwikkeld
- stuitligging: men voelt het hoofd, een hard bolrond
voorwerp dat men kan wegkaatsen:
horizontaal ballottement
- hoofdligging: men voelt de stuit: een weinig
kenmerkende inhoud
156
Eerste handgreep van Leopold
157
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold : tweede (1)
- met aangezicht naar patiënte
- met ulnaire rand van de twee handen omschrijft
men de laterale wanden van de baarmoeder;
met de palmzijde bepaalt men de inhoud ervan.
158
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold : tweede (2)
• men bepaalt de algemene vorm;
uit lengte-as van baarmoeder leidt men de
ligging af:
lengteligging of dwarsligging
• men bepaalt door vergelijkende palpatie wat
men kan voelen in de flanken
159
Tweede handgreep van Leopold
160
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold : derde (1)
- met aangezicht naar patiënte
- met 1 hand, vier vingers links en duim rechts,
onderzoekt men onderste pool
• men gaat na wat zich ter hoogte van de
bekkeningang bevindt
• men bepaalt de graad van indeling van
de onderste pool
161
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold : derde (2)
• dwarsligging: geen onderste pool
• hoofdligging: hard, bolrond voorwerp,
van baarmoederinhoud gescheiden door
gleuf, met verticaal ballottement vóór de
indaling
• stuitligging: geen kenmerkende
eigenschappen
162
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold (3)
graad van indaling:
b.b.b.i. = beweeglijk boven bekkeningang
b.i.b.i. = beweeglijk in bekkeningang
v.i.b.i. = vast in bekkeningang
163
Derde handgreep van Leopold
164
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold: vierde
- met rug naar patiënte
- met twee handen exploreert men de
onderste pool:
de linkerhand op de linkerzijde,
de rechterhand op de rechterzijde
van de baarmoeder
! Zachtheid, o.u.s. : gevoelig
165
Vierde handgreep van Leopold
166
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG
ONDERZOEK
Handgrepen van Leopold:
informatie over
- ligging ~ hoofd - stuit - dwars
- houding ~ flexie - deflexie
- plaatsing ~ kenmerkend deel t.o.v.
bekkenring
- indaling ~ vlakken van Hodge
167
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG
ONDERZOEK
Percussie: d.d. met ascites
Auscultatie:
- aorta
- uteriene geruisen
- darmgeruisen
- foetale harttonen (120 - 160 slagen/minuut);
met Doptone registreerbaar vanaf 11 - 14 weken)
- foetale bewegingen
- navelstrenggeruis (Doptone)
168
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
• Waarnemen van foetale harttonen
= zekerheid evoluerende zwangerschap
• Lokalisatie van plaats waar harttonen het beste gehoord
worden is hulp bij bepaling van de ligging
• (Hulpmiddel bij bepalen van meervoudige zwangerschap)
169
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
? Is de fundushoogte conform met de zwangerschapsduur
? Betreft het een lengte-ligging
? Welk is het voorliggend deel; na 32 weken is een
hoofdligging de normale ligging
? Welk is de graad van flexie-deflexie, van achterhoofds- tot
aangezichtsligging
? Welk is de plaatsing van het voorliggend deel
? Welke is de graad van indaling
170
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Inwendig onderzoek of vaginaal onderzoek (1)
Voorzorgen:
- uitleg, privacy, chaperonne
- lege blaas
- patiënte in gynaecologische houding of
steensnedeligging:
- horizontaal, hoofd wat voorover
- dijen en knieën geplooid en
opengespreid
- benen moeten rusten zodat buik
ontspannen is
171
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Inwendig onderzoek of vaginaal onderzoek (2)
Voorzorgen:
- steeds vingerling of handschoen gebruiken,
evenals een glijmiddel
- moet niet absoluut aseptisch zo geen
verwikkelingen
- dokter: linkervoet steunt op bankje,
linkerhand verankert zich met abdomen
(steeds abdominovaginaal onderzoek)
rechterhand voert vaginaal onderzoek uit
172
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Inwendig onderzoek of vaginaal onderzoek
Verloop: Inspectie
- Blauwe verkleuring van de uitwendige
genitalia: teken van Chadwick (cfr supra)
- Geen varices ?
- Geen etterafscheiding door paraurethrale
klieren van Skene of door klier van
Bartholin
- Geen condylomata
- Geen vaginaal verlies;
slijmerig, etterig, bloederig, kaasachtig
173
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Verloskundig toucher, verloop:
Kleine lippen openspreiden met linkerhand, wijsvinger
(en middenvinger) van de rechterhand in de vulvaopening brengen, steun nemen tegen de achterste
schedewand
174
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Verloskundig toucher:
Perineum: ? weerstand
? littekens of scheuren
Schede:
? - coeles
? dwarse of overlangse septa
175
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Verloskundig toucher
Baarmoederhals:
? Plaats en richting
? Vorm: spits, plomp, rond of
spleetvormig ostium
? Scheuren, littekens
? Consistentie, al dan niet verweekt
? Graad van verstrijking en ontsluiting
176
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Verloskundig toucher
Verweking van isthmus:
weke ring tussen corpus en cervix:
teken van Hegar (cfr supra)
177
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Verloskundig toucher:
Baarmoederlichaam
- volume en consistentie
- 8 week: asymmetrisch:
teken van Piscacek
- 12 week: abdominaal palpeerbaar
178
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Verloskundig toucher
- Voorliggend deel (tweede zwangerschapshelft)
- tussen abdominale en vaginale hand
- Schedegewelven
- weerstanden, bv tumor
- pijnlijkheid
- Inwendige bekkenafmetingen
179
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Klinische pelvimetrie
Uitwendige bekkenafmeting:
Distantia ischiadica: er moet minstens plaats zijn voor
4 metacarpofalangeale gewrichten tussen beide
zitbeenknobbels
180
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Klinische pelvimetrie
Inwendige bekkenafmetingen: bekkeningang
- conjugata diagonalis: afstand tussen onderrand
van de schaamsymfyse en het promontorium
(conjugata vera = diagonalis – 1,5 cm)
181
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Klinische pelvimetrie
Inwendige bekkenafmetingen: bekkenholte
- ? normale uitholling van het sacrum, normaliter is het
sacrum enkel te bereiken door inwendig onderzoek ter
hoogte van het sacro-coccygeaal gewricht
- schatting van afstand tussen de spinae ischiadicae
182
PRENATALE ZORGEN: VERLOSKUNDIG ONDERZOEK
Klinische pelvimetrie
Inwendige bekkenafmetingen: bekkenuitgang
- sacro-infrapubische
- distantia ischiadica
- vorm van de schaamboog, idealiter halve cirkel
183
PRENATALE ZORGEN: TECHNISCHE ONDERZOEKEN
• Radiopelvimetrie
- bekkeningang volgens Torpin-Thoms
- profielopname volgens Thoms
- voorachterwaartse opname volgens Colcher-Sussman
• Indicatie:
vroeger stuitligging bij primipara
nu: in onbruik
dynamische evaluatie (cfr partogram)
gewijzigde politiek bij stuitligging
184
PRENATALE ZORGEN: ALGEMENE VOORSCHRIFTEN
Bezigheden ?
• Gewoon werk : OK
cave: - zware lasten
- langdurig staan
- ongezond werkmilieu
- toxische stoffen
- infectieuze risico’s
- radioactiviteit
- warmte
• R/ dagelijks wat wandelen in open lucht:
bevordert ademhaling, bloedsomloop, slaap en bestrijdt
obstipatie
- regelmatig zwemmen (! evolutie)
185
PRENATALE ZORGEN: ALGEMENE VOORSCHRIFTEN
Rust:
- goede nachtrust: 8 - 10 uren
- siësta (1/2 tot 1 uur): uitstekend
- psychische rust: eventueel psycho-profylaxis
- sociale zekerheid: moederschapsrust van 105 dagen
(1 tot 7 weken voor, 8 tot 14 weken na bevalling)
186
PRENATALE ZORGEN: ALGEMENE VOORSCHRIFTEN
Sport en reizen:
•
•
- met mate OK, geen kompetitiesport
- cave ongevallen !
- zwemmen OK (af te raden in zee); duiken verboden
- paardrijden, gevechtssporten, wilde dansen:
afgeraden
- bij autorijden: regelmatig stoppen
- vliegtuigreizen: cave trombo-embolieën
187
PRENATALE ZORGEN: ALGEMENE VOORSCHRIFTEN
Kleding:
- gemakkelijk, comfortabel, aantrekkelijk
- los, geen spannende jarretellen ….
- buikspieren, best door buikspieroefeningen tonifiëren, liever dan
een zwangerschapscorset te dragen
- steun kan nuttig zijn bij zwakke buikspieren, pijnen door uitrekking
van de spieren, door relaxatie van de gewrichten. Draagband moet
onder buik lopen en wordt best ‘s morgens in liggende houding
aangedaan
- steunende bustehouder
- platte, ruime schoenen (! Lendenlordose, oedemen)
188
PRENATALE ZORGEN: ALGEMENE LICHAAMSHYGIËNE
- Baden en douchen: geen probleem in normale
omstandigheden
- Schedespoelingen: overbodig tot zelfs gevaarlijk
- Hygiëne van borsten:
- regelmatig wassen en afdrogen met zuivere
handdoek
- insmeren van tepel en tepelhof met olijfolie
- tepelmassage bij ingetrokken tepels
- psychische voorbereiding of borstvoeding en
aanleren van het juist aanleggen van de baby
189
PRENATALE ZORGEN: ALGEMENE LICHAAMSHYGIËNE
Tandverzorging:
- dagelijks poetsen
- tandheelkundige behandeling met eventueel lokale verdoving
is mogelijk en nuttig
- parodontologische hygiëne vermindert risico op preterme
geboorte
- een zwangerschap hoeft geen tand te kosten en een globale
controle van heel de mond is aangewezen bij het begin van
de zwangerschap
190
PRENATALE ZORGEN: ALGEMENE VOORSCHRIFTEN
Geslachtsgemeenschap:
- geen bezwaar bij een normaal evoluerende
zwangerschap
- cave bij dreigend miskraam, dreigende
vroeggeboorte, bloedverlies, PROM,
gecompromitteerde foetus
191
PRENATALE ZORGEN: VOEDINGSADVIES (1)
~ meestal weinig aanpassing nodig, zo reeds gevarieerde
voeding
~ moet niet “voor twee” eten; de verminderde spierarbeid
compenseert het verlies aan calorieën naar de foetus
192
PRENATALE ZORGEN: VOEDINGSADVIES (2)
~ 2500 calorieën / dag
~ voldoende eiwitten : 1,5 g/kg lichaamsgewicht
~ normale hoeveelheid koolhydraten
~ beperking van vetstoffen, die minder goed verdragen
worden
~ voldoende mineralen, voor ijzer, calcium en fosfor
~ vitamines - foliumzuur en water-oplosbare
- cave vetoplosbare in megadosissen !
193
PRENATALE ZORGEN: VOEDINGSADVIES (3)
/dag
Niet zwanger
Zwanger
Bron
Energie (kcal)
2200
2500
Proteïnes (g)
50
60
Calcium (mg)
800
1200
Melkproducten
Fosfor (mg)
800
1200
Vlees
Magnesium (mg)
280
320
Vis, groente, graan
Ijzer (mg)
15
30
Vlees, ei, graan
Zink (mg)
12
15
Vlees, vis, ei
Jodium (µg)
150
175
Zeezout, vis
Vit A (µg)
800
800
Lever, fruit
KH, vet, proteïnes
Vlees, vis, zuivelprod.
194
PRENATALE ZORGEN: VOEDINGSADVIES (4)
/dag
Niet zwanger
Zwanger
Bron
Vit D (IU)
200
400
Zuivelproducten
Thiamine (mg)
1.2
1.5
Graan, varkensvlees
Riboflavine (mg)
1.3
1.6
Vlees, lever, graan
Pyridoxine (mg)
1.6
2.2
Vlees, lever, graan
Niacine (mg)
15
17
Vlees, noten, groente
Vit B12 (µg)
2.0
2.2
Vlees
Foliumzuur (µg)
180
400
Bladgroente, vlees
Vit C (mg)
60
70
Citrusvruchten,
tomaten
Selenium (µg)
55
65
-------195
PRENATALE ZORGEN: VOEDINGSADVIES (5)
• Ijzerbehoefte:
+ 300 mg voor foetus en placenta
+ 500 mg voor toename RBC
• Ijzerverlies:
45 mg/100 ml bloed (bij normale bevalling: 250-500 ml)
Aangeraden:
supplement van 30 mg Fe/dag
~ 150 mg ijzersulfaat
~ 300 mg ijzergluconaat
~ 100 mg ijzerfumaraat
! liefst nuchter tussen twee maaltijden
! obstipatie
196
PRENATALE ZORGEN: GENEESMIDDELEN
~ mijd deze, zo niet echt nodig
~ schrijf geneesmiddelen voor, waarmee ruime ervaring
bestaat
~ cf bijzondere kliniek
197