Psychiatrie, Somatiek en Verstandelijke Beperking

Psychiatrie, Somatiek en
Verstandelijke Beperking
Jannelien Wieland
Psychiater
Kristal, centrum Psychiatrie en Verstandelijke Beperking
Rivierduinen
1
Disclosure belangen spreker
drs. J. Wieland
(Potentiële) belangenverstrengeling
Voor bijeenkomst mogelijk relevante
relaties met bedrijven
 Sponsoring of onderzoeksgeld
 Honorarium of andere (financiële)
vergoeding
 Aandeelhouder
 Andere relatie, namelijk …
Zie hieronder
Bedrijfsnamen
• Geen
• Geen
 Niet van toepassing
 Niet van toepassing
2
Prevalentie
3
Comorbiditeit
o Hoger risico op zo ongeveer alle somatische problemen
en hoger risico op zo ongeveer alle psychische
stoornissen
o Hoger risico op bijwerkingen
o Dezelfde kenmerken,
maar soms een andere presentatie.
4
Impact van comorbiditeit
o Verstandelijke beperking kan een negatief invloed hebben
op de ingestelde behandeling
o Lichamelijke en psychische klachten leiden sneller tot
stress en disfunctioneren
5
Verstandelijke beperking is meer dan een IQ alleen
Als leren moeilijk is,
is alle leren moeilijk…
6
Mensen met een IQ onder de 85:
o Verminderde sociale zelfredzaamheid
o Geheugenproblemen: Capaciteit werkgeheugen is
kleiner, verwerkingssnelheid is lager. Onvermogen om
gebruik te maken van categorieën en classificaties: chaos.
o Beperkte rekenvaardigheid: Rekenen, klok kijken,
tijdslijnen, frequenties…
o Beperkte taalvaardigheid: woordvindingproblemen,
verkeerd taalgebruik, beperkter begrip van taal, moeite
met (begrijpend) lezen, concreet versus abstract niveau
van denken…
o Beperkte metacognitie: denken over denken/over
zichzelf, hun klachten etc.
7
Wat is er aan de hand?
“Ik heb last van periodieke onthouding.”
“Ik kom voor een tentamenprik.”
“Ik heb last van zelfbesnijdenis.”
“Mijn vader heeft het syndroom van Down.”
Is er wel iets aan de Hand?
8
Wat is er aan de hand?
“Ik heb last van periodieke onthouding.”
“Ik kom voor een tentamenprik.”
“Ik heb last van zelfbesnijdenis.”
“Mijn vader heeft het syndroom van Down.”
9
Weet dat….
o Verstandelijke beperking is soms al kort na de geboorte
bekend, soms op volwassen leeftijd nog niet duidelijk…
o Mensen met een verstandelijke beperking:
o Vaak negatieve ervaringen met hulpverlening, angst
voor artsen en om niet serieus genomen worden.
o Zullen niet altijd spontaan (al) hun psychiatrische en/of
somatische klachten en/of hun verstandelijke beperking
bespreken
o En als ze het wel doen worden ze niet altijd goed
begrepen….
10
Hoe kun je nagaan of er mogelijk sprake is van
een lager IQ?
o Informeer naar de schoolopleiding
o Let op het verkeerd gebruik van uitdrukkingen of andere
opvallende fouten in het taalgebruik waaruit blijkt dat
iemand niet precies begrijpt wat de woorden eigenlijk
betekenen.
o Neem geen genoegen met een kort antwoord maar vraag
door….
o Observeer
o Laat rekenen, schrijven etc.
11
En wat dan?
o Bejegening:
o Met respect en aandacht.
o Niet betuttelend of paternalistisch.
o Maar…
Kijk uit voor overvraging!
Het stellen van te hoge eisen op cognitief,
emotioneel of sociaal gebied, waarbij men het
ontwikkelingsniveau van de persoon hoger
veronderstelt dan in werkelijkheid het geval is
12
Overvraging
13
Het gaat vaak mis in de communicatie…..
Je wilt iets van mensen weten en je wilt dat mensen iets gaan
doen, iets niet meer gaan doen of iets nooit meer vergeten…


Maar…
Wat bedoelt uw patiënt?
Begrijpt uw patiënt wat u bedoelt?


Dus:
Hoe verzamelt u informatie van uw patiënt?
En hoe geeft u informatie aan uw patiënt?
14
Verzamelen van informatie
1. Houdt er rekening mee dat patiënten niet snel zullen zeggen
dat ze iets niet begrepen hebben.
2. Houdt rekening met neiging om het goede antwoord te willen
geven.
3. Houdt er rekening mee dat patiënten hun klachten niet altijd
spontaan zullen formuleren
4. Houdt er rekening mee dat tijdslijnen, frequenties etc. moeilijk
zijn.
5. Als je er niet naar vraagt…
6. Als je er wel naar vraagt…
15
Verzamelen van informatie
16
Tips voor het verzamelen van informatie
o Eenvoudig concreet taalgebruik (korte vragen)
o Het liefste open vragen
o Vermijdt…
o Suggestieve vragen (toch? Hè?)
o > 1 termen in 1 zin
o Jargon/technische termen
o Betrek het systeem (heteroanamnese), maar houdt rekening
met eigen interpretatie, wensen etc.
o Vraag door!
o Controleer of je het goed begrepen hebt…
17
Ga er niet te snel van uit dat je het wel
begrepen hebt…
o Verzamel feiten, geen interpretaties….
18
Geven van informatie
19
Tips voor het geven van informatie







Start low, go slow…
Eenvoudig concreet taalgebruik (korte zinnen)
Vermijdt ook hier Jargon
Maak ook hier gebruik van het systeem
Herhaal
Herhaal
Herhaal en controleer!
Is uw boodschap duidelijk?
20
Is uw boodschap duidelijk?
21
Met andere woorden…
o Een IQ onder de 85 komt vaker voor dan u denkt, dus wees
alert op signalen!
o Probeer na te gaan of er inderdaad sprake is van een
verstandelijke beperking.
o En als er sprake is van een lager IQ, houdt daar dan
rekening mee in de manier waarop u informatie verzamelt
en informatie geeft.
22
[email protected]
23