Hindoeïsme - KU Leuven

Hindoeïsme
Veelheid
fenomenen:
- Veelgodendom
- Goeroe’s en sekten
- Gelatenheid
- Heilige koeien
- Weduwenverbranding
- Kinderhuwelijk
- Geweldloosheid
- Fanatisme
- Kasten
- Indus en Ganges
Heilige geschriften:
- Smriti (traditie)
- Shruti (openbaring):
Veda’s:
- hymnen
- epen
- filosofie
- natuurkunde
- politieke traktaten
- erotiek
- mystiek
- esoterische teksten
Eenheid in de veelheid
6 strekkingen in (polemische) dialoog
eenheid van plaats: ‘over de Indus’
Traditiebegrip
Kosmologie (visie op mens en wereld)
Geestelijke houding die bevrijdt
Godsbegrip
Bhagavad Ghita
Traditie
Inhoud en vormgeving heilige geschriften
zoals de Upanisaden: leergesprekken
Opheffing van tegenstellingen en dualiteit
in hogere mystieke waarheid
Inclusivisme
Henotheïsme
Modelvoorbeeld: Bhagavad Ghita
Kosmologie: Sanathana darma
Betekenis
Inhoud
Varna
Ashrama
Waarden
Reïncarnatie
Karma
Kosmologie: Sanathana darma
Betekenis:
– eeuwige orde van de kosmos
– Wet
– Naam van de religie
Kosmologie: Sanathana darma
Inhoud:
– Moraal-zeden-recht-cultus: Hindu way-of-life
– Maatschappij weerspiegelt de goddelijk
ingestelde orde van de kosmos:
varna
Ashrama
waarden
Wedergeboorte
karma
Kosmologie: Sanathana darma
Varna: kasten
– Brahmaan: ascese, zelfbeheersing, rust,
geduld, oprechtheid, religieus geloof.
– Kshatriya: heldendom, energie,
bestendigheid, moed, vrijgevigheid, beleid.
– Vaishya: boer en handelaar
– Shudra: dienaars
– Kastelozen: paria’s
Kosmologie: Sanathana darma
Ashrama: levensperiodes:
– Leerling: guru en onthouding
– Huwelijk: dienst aan de gemeenschap
– Terugtrekken (pensionering)
– Kluizenaarschap: voorbereiding op bevrijding
Ook de
levenscyclus
heeft een
kosmische
dimensie
Kosmologie: Sanathana darma
Waarden: (verschillende historische
religieuze lagen?)
– Kama: verlangen, begeerte (leren kennen om
te kunnen overstijgen en opheffing van
dualiteit) (denk aan kama sutra en Khajuraho)
– Artha: welstand, vermogen, succes.
– Dharma: rechtschapenheid
– Moksha: verlossing
Kosmologie: Sanathana darma
Reïncarnatie en karma:
– Karma = ‘doen’: wet die concreet handelen bepaalt:
men is bepaald vanuit het verleden en bepaalt zijn
toekomst.
– De route: alle wegen leiden naar Moksha, maar je
kan terugvallen en op andere routes terecht komen.
– Positief en negatief karma
– Karma ondergaat men: het is onvermijdelijk
– Gelatenheid door dilemma van de gelaagdheid van
de goddelijke orde (dilemma van Arjuna): niemand
mag het handelen opgeven dat uit zijn natuur stamt.
Filosofie van het Shankara: de
innerlijke weg.
Atman en Maya
Moksha
begeerte
Filosofie van het Shankara: de
innerlijke weg.
Atman
– Atman = ‘zelf ontdaan van al het persoonlijke
en individuele’.
– Al het zijnde is ‘maya’: illusie. Alleen het zijn
op zich is onweerlegbaar.
– Atman = (zijnde)-(de) = zijn op zich
– Kosmos is één zijnsprincipe: alles is één of er
is maar één zijn.
– Dan is Atman = Brahma
Filosofie van het Shankara: de
innerlijke weg.
Moksha
–
–
–
–
moksha is verlossing: bevrijding van alle toestanden
men bekomt het door inzicht: inzicht bestrijdt illusie.
het is een verandering in het individu.
het wordt gekenmerkt door:
Shanti (vrede)
Saccidananda:
– Sat = zijn
– Cit = geest
– ananda = vreugde, welbehagen.
Filosofie van het Shankara: de
innerlijke weg.
Begeerte
– Begeerte is de oorsprong van Maya door: door de
begeerte ontstaat de illusie van een ‘individualiteit’ die
kan/wil ‘hebben’
– De fout ligt dus niet in handelen/doen (karma) op
zich, maar in de begeerte die op specifieke resultaten
mikt.
– De zelfzuchtigheid ketent het individu: wie moksha
verlangt, kan moksha niet krijgen (= grote paradox)
– Moksha wordt getekend door en vloeit voort uit
‘handelen met innerlijke onthechtheid’ dit kan men
leren door yoga of meditatie en concentratie.
Bhakti-religiositeit: rituele
praktijkweg
Betekenis: fysieke overgave aan het
goddelijke door verering en (offer)rituelen.
Het is de weg bij uitstek voor de nietbrahmaanse kasten of voor degenen die
geen behoefte aan onthechting ervaren.
Uitgangspunt: Goddelijke = het Absolute =
ziel die de wereld draagt = begin = einde =
in alles tegenwoordig.
Bhakti-religiositeit: rituele
praktijkweg
Gevolgen:
– Alle goden bieden toegang tot het Absolute:
een enorm pantheon.
– 3 hoofdgezichten van het Absolute:
Brahma: schepping, ordening
Vishnu: beschermer, instandhouder,
Shiva: verwoester, chaos
Bhakti-religiositeit: rituele
praktijkweg
– Het goddelijke is fysiek tegenwoordig in:
Natuurlijke elementen (zelfs stenen)
Elk beeld of afbeelding
Avatara’s (nederdalingen)
– 10 Avatara’s van Vishnu: o.a. Rama, Krisjna,
Boeddha en de 10e ‘van de toekomst’