Pwp Het decreet rechtspositie in de jeugdhulpverlening voor de

Het Decreet RechtsPositie van de
Minderjarige in de
Jeugdhulpverlening
Inleiding
Inleiding
(1)
Decreet Rechtspositie



Referentiepunt in de hulpverleningsrelatie
IVRK = achtergrond
Uitgangspunten:





Effectieve rechtsbescherming
Open communicatie en dialoog
Competentie-benadering
Participatieve hulpverlening
Implementatietraject = continu groeiproces
Inleiding
(2)
Explicitering/Integratie van bestaande regelgeving


IVRK
Decreet CLB











Bijdragen tot welbevinden van leerlingen (art 5)
Belang van de leerling staat centraal (art 6)
Informatie over rechten en plichten (art 7)
Opmaken dossier (art 10)
Ingaan op elk verzoek van de leerlingen (art 12)
Respecteren van de rechten van het kind (art 27) (art 41)
Bekwaamheid (art 28)
Privacywetgeving
Wet op de patiëntenrechten
Decreet openbaarheid van bestuur
Decreet gezondheidsinformatiesystemen
Inleiding

Uitgangspunten van deze vorming:



(3)
Geen afslanking van het ideeëngoed
Referentiekader voor kwaliteitsvolle leerlingbegeleiding
Topics:









DRP en het begeleidingsproces
De bekwaamheid van de minderjarige
Het belang van de minderjarige
Recht op jeugdhulp en recht op instemming/weigering
Recht op informatie
Recht op inspraak, participatie en evaluatie
Het dossier
Recht op bijstand
Klachtrecht
Het begeleidingsproces
de context van het DRP
het begeleidingsproces






Onthaal en vraagverheldering
Informatie verzamelen
Doelen bepalen
Stappenplan opmaken
Uitvoerfase
Evaluatie
(1)
het begeleidingsproces

Het DRP verankert hedendaagse
begeleidingstendensen




(2)
empowerment versterken van de hulpvrager
in open dialoog
cliëntperspectief
Het DRP bevestigt CLB-werkingsprincipes


emancipatorisch
subsidiair
De bekwaamheid van de
minderjarige
bekwaamheid minderjarige
(1)
Onverminderd de rechten van de ouders,
oefent de minderjarige de rechten,
opgesomd in het decreet,
zelfstandig uit.
bekwaamheid minderjarige
(2)
Voor 3 specifieke rechten, nl. instemming,
toegang tot dossier en niet gescheiden
worden van zijn ouders tegen zijn wil, is
dit op voorwaarde dat


de minderjarige in staat is tot een redelijke
beoordeling van zijn belangen,
hierbij rekening houdend met zijn leeftijd en
maturiteit
bekwaamheid minderjarige


(3)
Van een +12-jarige wordt vermoed dat hij
in staat is tot een redelijke beoordeling
van zijn belangen
Niettemin kan ook een -12-jarige
‘bekwaamheid’ claimen.
commentaar…




Redelijke beoordeling wordt vastgesteld door de
hulpverlener in dialoog met de minderjarige
Begeleiden is een emancipatorisch proces waarbij het
‘versterken’ van de minderjarige voorop staat
De hulpverlener is bijgevolg geen expert in het
bedenken van oplossingen, wel een expert in begeleiden
met als doel ‘de minderjarige sterker, weerbaarder
maken’…
Rekening houden met de ontwikkeling van de
minderjarige –> redelijke beoordeling is bijgevolg een
evoluerend begrip in functie van deze ontwikkeling
Het belang van de minderjarige
het belang van de minderjarige


Is de belangrijkste overweging bij het
verlenen van hulp
Bij belangenconflicten primeert het belang
van de minderjarige
commentaar…

Het belang van de minderjarige wordt
vastgesteld in dialoog met de minderjarige
zelf



Passend gevolg geven aan zijn mening
Rekening houdend met zijn leeftijd en
maturiteit
Met respect voor de mening en de
verantwoordelijkheden van de ouders
Recht op jeugdhulp:
instemmen, weigeren
recht op instemming
(1)
Recht om geïnformeerd, vrij in te stemmen
met de buitengerechtelijk jeugdhulp of die
hulp te weigeren
recht op instemming
(2)
Recht om de hulpverlenende instelling vrij te
kiezen en om zijn keuze nadien te
wijzigen, behoudens beperkingen die bij
of krachtens wet of decreet zijn opgelegd.
recht op instemming
(3)
Recht om een interventie van de
hulpverlener te weigeren zonder dat deze
weigering de jeugdhulpverlening in het
gedrang brengt.
Op verzoek van de minderjarige kan deze
weigering, schriftelijk vastgelegd en
toegevoegd worden aan het dossier.
commentaar…
Vrije keuze van hulpverlener wordt beperkt door
sectorregelgeving. De CLB-keuze wordt gestuurd door de
schoolkeuze:beleidsplan/beleidscontract.
Het beleidsplan/beleidscontract stuurt eveneens de keuze
van de beschikbare CLB-medewerkers
→Vraag is evenwel of binnen dit CLB, de minderjarige
een andere CLB-medewerker mag kiezen dan diegenen
die via het beleidscontract aan de school werden
toegewezen.
→Het CLB kan organisatorische beperkingen inroepen
om de keuze van de minderjarige te beperken tot het
CLB-team van de school.
Recht op informatie en duidelijke
communicatie
recht op informatie
Recht op duidelijke, toereikende en voor hem begrijpelijke
informatie over de jeugdhulp en over alle zaken die
daarmee verband houden.
In het belang van de minderjarige kan beslist worden om
over bepaalde zaken niet te informeren.
Een dergelijke beslissing wordt gemotiveerd in het dossier
opgenomen.
Een door de minderjarige aangewezen bijstandspersoon
heeft wel het recht over deze zaken geïnformeerd te
worden.
recht op duidelijke communicatie
In een begrijpelijke taal,
afgestemd op zijn leeftijd en maturiteit.
commentaar…
Decretale informatieopdracht CLB: belangrijk
hierbij is aan te stippen dat van het CLB een
actieve informatieverstrekking in een
aangepaste taal verwacht wordt waarbij o.a. de
rechten en plichten, omgang met gegevens,
dossier en beroepsgeheim toegelicht worden.
Begrijpelijke taal geldt ook voor info in
brochures of folders
Taal = moedertaal of met bijstand van een tolk
Recht op inspraak en participatie
recht op participatie
de minderjarige heeft recht op participatie
 bij de totstandkoming van de jeugdhulp,
 recht op periodieke evaluatie van de geboden jeugdhulp
 en op participatie bij die evaluatie.
Participatie = mening vrij uiten in elke aangelegenheid of
procedure betreffende de aangeboden jeugdhulp.
Aan die mening wordt in de mate van het mogelijke een
passend gevolg gegeven, in overeenstemming met de
leeftijd en de maturiteit van de minderjarige.
Indien geen passend gevolg, -> voldoende motiveren en
op verzoek van de minderjarige aan het dossier
toevoegen
recht op inspraak




Inspraakorgaan of –procedure is noodzakelijk
Indien mogelijk, maar zeker bij semi- en
residentiële hulpverlening van min. 6 maanden,
gebeurt de inspraak collectief
Elke minderjarige kan participeren aan de
inspraak
Centrum biedt haar medewerking om de
inspraak te realiseren
commentaar…
In welke mate verschilt wat
hulpverleningsmethodieken vertellen over
‘hoe begeleiden’ van de voorschriften van
het DRP?
Recht op een dossier
het dossier






Welke gegevens moeten opgenomen worden?
Erkenning van het toegangsrecht van de
minderjarige
Recht op het verkrijgen van een afschrift
Recht op verzet tegen toegang van bepaalde
personen.
Dossier als reflectie-instrument over de geboden
hulpverlening
Gezondheidsgegevens
Toegang tot het dossier

Minderjarige heeft recht op toegang tot
het dossier
Door inzage
 Door gedeeltelijke inzage
 Door gesprek

gegevens over de minderjarige
De minderjarige heeft recht op toegang tot en toelichting
bij de gegevens die hem betreffen, ongeacht wie deze
informatie verstrekt heeft en dit binnen de 15 dagen na
het verzoek.
TOEGANG = INZAGE + AFSCHRIFT
Uitzonderingen:




Vertrouwelijkheidexceptie: gegevens verstrekt door derden, tenzij
akkoord
Stukken ten behoeve van gerechtelijke overheden
Agogische exceptie: gegevens waarover de minderjarige niet werd
geïnformeerd
Niet van toepassing op de gezondheidsgegevens
Inzage door de minderjarige
Uitzonderingen

Agogische exceptie: vb kind is geadopteerd

Vertrouwelijkheidexceptie: vb ‘ zeg niet dat ik het jou

heb verteld’
vb gegevens medegedeeld tijdens cel
leerlingenbegeleiding of klassenraad
Stukken ten behoeve van de rechtbank: vb
maatschappelijk verslag sociale dienst jeugdrechtbank
Toegang
voor de minderjarige

Toegang :
tot gegevens die hemzelf betreffen
geen toegang
wel toegang
vb moeder-zoon relatie is
problematisch
vb kind wordt gepest
Toegang
voor de minderjarige
Toegang :
tot gegevens die hemzelf betreffen
geen toegang
3

1. Agogische exceptie
2. Vertrouwelijkheidexceptie
3. Stukken voor gerechtelijke overheid
wel toegang
Gegevens die enkel de minderjarige betreffen
toegang door inzage
vb. kind heeft problemen met gezag
Toegang tot gegevens over derden
GEEN TOEGANG voor de minderjarige
Vb derden: leraar, buurman, hulpverlener,
klasgenoot…
Toegang door de minderjarige
Toegang :gegevens die enkel derden betreffen
geen toegang
3

Gegevens die enkel derden
betreffen
Vb buurman is vroeger
veroordeeld wegens mishandeling
Vb vader moeder zitten in zware
relatiecrisis
Wel toegang
Toegang tot gegevens over
minderjarige en derden
Voor die gegevens die een minderjarige en
ook een derde betreffen en volledige
inzage door de minderjarige afbreuk zou
doen aan de privacy van deze derde.
TOEGANG = GESPREK, GEDEELTELIJKE
INZAGE OF RAPPORTAGE
Toegang tot gegevens over
minderjarige en derden
Voor die gegevens die een minderjarige en
ook een derde betreffen en volledige
inzage door de minderjarige geen afbreuk
zou doen aan de privacy van deze derde.
TOEGANG = INZAGE en AFSCHRIFT
Gegevens over minderjarigen en derden
Privacy niet geschonden
Vb. Kind speelt bij buren
Inzage+ afschrift
Privacy wel geschonden
Vb. buurman is vader van het
kind
gesprek, gedeeltelijke
inzage en rapportage
Toegang tot gegevens over derden
behorende tot het cliëntsysteem
1.
2.
3.
4.
De minderjarige
De ouders
De opvoedingsverantwoordelijken
Personen die met de minderjarige samenwonen op het ogenblik
van de uitoefening van het recht op toegang
Personen uit cliëntsysteem = derden tov elkaar
Uitzondering = contextuele gegevens!
contextuele gegevens
gegevens betreffende de minderjarige en
het cliëntsysteem
TOEGANG = INZAGE + AFSCHRIFT
Gegevens over minderjarigen en
cliëntsysteem
Contextuele gegevens
betreffende de minderjarige
en het cliëntsysteem
Vb. relatie vader en dochter is
slecht
Vb. kind en broer maken vaak
ruzie
Inzage + afschrift
Toegang minderjarige
Gegevens die minderjarige betreffen:
 Toegang
Inzage + afschrift
 Geen Toegang
-agogische exceptie
-vertrouwelijkheidexceptie
-gegevens over derden
-stukken gerechtelijke overheid
Gegevens in relatie met derden
- Privacy geschonden
Gesprek, gedeeltelijke inzage + rapport
- Privacy niet geschonden
Inzage + afschrift
- contextuele gegevens met cliëntsysteem
Inzage + afschrift
Overdracht dossier


Vertrouwelijkheidexceptie
Agogische exceptie
mee overgedragen
 Privacy gegevens over derden worden niet
overgedragen
toegang door vertegenwoordiging
Indien de minderjarige niet in staat is tot een
redelijke beoordeling wordt het toegangsrecht
gerealiseerd via de ouders.
Ouders hebben dan toegang tot die gegevens die
de minderjarige betreffen en gegevens die op
hen als enkelvoudige ouder betrekking hebben,
en dus niet tot gegevens die op de andere ouder
of iemand anders betrekking hebben.
recht op afschrift of rapport

Afschrift = gegevens waar minderjarige recht op inzage

Rapport = gegevens waar hij recht heeft op andere
in heeft.
wijze dan inzage
Afschrift en rapport zijn
persoonlijk,vertrouwelijk en mogen enkel
worden aangewend voor jeugdhulp!
Dus: Niet voor advocaat
Niet voor rechter
recht op een afschrift




Van die gegevens waarin de minderjarige
volledige inzage heeft.
Rapport van de gegevens waarin de
minderjarige geen volledige inzage heeft.
Aanwending enkel in functie van de geboden
jeugdhulpverlening – dit wordt vermeldt op het
afschrift / rapport.
(Nieuw BVR/omzendbrief multidisciplinair
dossier: geen afschrift zonder voorafgaande
begeleide inzage)
recht op aanvulling


De minderjarige kan zelf documenten
aanreiken die moeten toegevoegd
worden.
De minderjarige heeft het recht om zijn
versie van de feiten te laten opnemen in
het dossier
recht op verzet tegen toegang




Uitdrukkelijk en gemotiveerd
Voor die gegevens die de minderjarige zelf
aanbrengt.
Hierdoor zijn deze gegevens niet
toegankelijk voor ouders of andere
personen van het cliëntsysteem.
Dit geldt ook voor de <12-jarige
gezondheidsgegevens
Persoonsgegevens betreffende de gezondheid worden
in het CLB-dossier, apart bijgehouden.
Toegang wordt geregeld door:


de wet op de bescherming van de persoonlijke
levenssfeer
en de wet patiëntenrechten: geen leeftijdsgrens, het zijn
de beroepsbeoefenaars in de gezondheid, die bepalen of
de patiënt met de gegevens om kan.
DRP en MDD

DRP

MDD
•
12 jaar
•
14 jaar


Belang
Bekwaamheid
•
Cliëntsysteem
•
Toegang


inzage / afschrift
gesprek / rapportage
•
•
Ouders en opvoedingsverantwoordelijken
Toegang


duiding
rapport
commentaar…


(1)
Wat in een dossier komt, zijn weloverwogen
gegevens waarbij vooraf wordt vastgelegd, wie
deze gegevens op welke wijze mag consulteren
teneinde bij een vraag tot toegang, op efficiënte
wijze te kunnen reageren.
Overleg en dialoog zijn cruciaal in het
hedendaags begeleiden. Niet wij beslissen…
commentaar…




(2)
Uitnodiging tot maximale participatie van de
cliënt
Bespreek met cliënt wat er in het dossier komt
Uitnodiging tot nadenken over de vorm van het
dossier
Het dossier als communicatieinstrument tussen
de hulpverlener en de cliënt enerzijds en de
betrokken hulpverleners anderzijds
recht op bijstand
recht op bijstand
(1)
Recht op bijstand door een bijstandspersoon in alle stappen van de
jeugdhulpverlening die voldoet aan alle volgende voorwaarden:

gebonden door beroepsgeheim of personeelslid onderwijsinstelling
(Personeelslid van de onderwijsinstelling is in zijn functie van
bijstandspersoon gebonden aan het beroepsgeheim)


niet rechtstreeks betrokken (≠ niet op de hoogte zijn van) bij de
jeugdhulpverlening ten behoeve van de betrokkene
ondubbelzinnig aangewezen door de minderjarige
Een ouder van de minderjarige
kan nooit bijstandspersoon zijn.
recht op bijstand



(2)
Beroepsgeheim/ambtsgeheim
personeelslid school enkel beroepsgeheim in
zijn functie van bijstandspersoon in de jeugdhulp
Leerkrachten, vertrouwensleerkrachten…hebben
discretieplicht of ambtsgeheim
klachtrecht
klachtenprocedure


Een minderjarige heeft het recht zijn klachten
over de geboden hulpverlening te formuleren
ten aanzien van de instelling die instaat voor het
verstrekken van de jeugdhulp, niet ten aanzien
van de individu van de hulpverlener.
De klachtenprocedure van de instelling moet
toelaten de klacht te behandelen en er het
nodige gevolg aan te geven.
commentaar…


Ieder centrum moet een
klachtenprocedure hebben
Leerlingen en ouders worden hierover
geïnformeerd
conclusie




Het DRP doet een groot appèl op de informatieopdracht
van het CLB en op hedendaagse tendensen in de
begeleiding (emancipatorisch handelen).
Het DRP vertaalt het kinderrechtenverdrag in aantal
regels die niet per definitie een totaal nieuw licht werpen
op de wijze waarop CLB met begeleiding omgaat. Een
aantal regels borgen wat in de sector reeds - ten dele wordt toegepast
Nascholing en vorming over het DRP
Inspectie en DRP
uitdagingen









Uitnodiging tot open dialoog
Actief informeren
Actieve participatie van cliënt
Emancipatorische benadering
Open verslaggeving
Belang van de relevantie van gegevens
Structuur van het dossier
Expliciet begeleidingsproces
Nieuw BVR multidisciplinair dossier