Vaste indeling

DYSLEXIE
Dyslexie
REC-Clusterindeling: n.v.t.
Signaleren
Kernwoord: Ernstige lees- en spellingsproblemen
‘Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de
automatisering van de woordidentificatie (lezen) en/of schriftbeeldvorming (spellen).’
Stichting Dyslexie Nederland
Kenmerken: in vergelijking tot de klas
 Hardop lezen gaat fout
 Begrijpend lezen gaat niet goed door fout lezen
 Spellingsproblemen:
Omdraaien van twee-klanken
Verwisseling van s-z,
Zomaar letters weglaten
MVT: geen woordbeeld kunnen vormen: uitspraak bij Engels
 Stillezen gaat langzaam
 Uit het hoofd leren gaat moeilijk: het gelijktijdig van meerdere taken gaat
moeilijk: bijv luisteren-lezen, onthouden-lezen
 Bij het leren moet het rustig zijn
 Problemen met automatiseren:
Directe woordherkenning, met als gevolg dat verkeerd gelezen
woorden voor verkeerd tekstbegrip zorgen
Het onthouden van woordbeelden (spelling)
Het onthouden van op zichzelf staande gegevens
Begrippen en formules bij exacte vakken
Twee dingen tegelijk doen: schrijven en luisteren
 Moeite met mondeling formuleren:
Moeite met het vinden van de juiste woorden en maken daardoor een
verbaal zwakke indruk
Geen probleem met het begrijpen van wat anderen bedoelen, maar
met het zelf onder woorden brengen
Spreken het liefst in korte zinnen
Mogelijke oorzaak
Niet exact bekend, maar wel erfelijk. Prikkels komen niet op de juiste plaats in
de hersenen aan. Via een omweg bereiken ze de juiste bestemming.
Verkenning van mogelijkheden
 Meer tijd bij het maken van toetsen
 Groter lettertype
 Aangepaste lay-out: niet teveel toetsen
 RT
 Gebruik van Remedioom bij vreemde talen
 ‘Dyslexiekaart’ voor de leerling
 Cito-luistertoetsen met meer tijd
April 2005
DYSLEXIE


Ingesproken boeken
Gebruik van spellingscontrole (laptop)
Overleg met direct betrokkenen
 Leerling
 Docenten
 Ouders
 RT-er
 Mentor
Wanneer signaleren
 Aanmelding (bespreking of het aanmeldingsformulier)
 In eerste week VO screeningsdictee
 N.a.v. rapportcijfers talen
Diagnosticeren / Indiceren
Geschikte onderzoeken
Onderscheid tussen capaciteiten (IQ) en didactische onderzoeken
IQ:
GIVO, WISC
Didactische onderzoeken:
Dictee: de vier scholieren (zie bijlage)
de Nieuwe kerk
de dochter van onze nieuwe monteur (VMBO)
Het lieve kleine meisje (Havo/VMBO)
Signaleringsdictee Engels vanaf klas 2
Lezen: Brus
Klepel
Stilleestest (individueel)
Auditieve discriminatie
Fonemische analyse van Van Luyn
Voor een dyslexieverklaring (door Stichting Dyslexie Nederland) is nodig
Onderkennende diagnose (in feite signalering)
Achterstand in vaardigheidsniveau van lezen/spellen
Traag tempo en veel fouten
Voldoende gelegenheid tot leren
Hardnekkigheid
Tekort in automatisering
Verklarende diagnose
Tekorten in fonologische klankverwerking
Tekorten in de toegankelijkheid van taalkennis
Tekorten in automatisering van complexe vaardigheden
Handelingsgerichte diagnose
Bevoegden tot diagnosticeren
 Onderkennende diagnose: docenten
 Specifiek didactisch onderzoek: RT-er, dyslexiespecialist, remediaal specialist
April 2005
DYSLEXIE

Voor afgeven dyslexieverklaring: Professionals die gekwalificeerd zijn voor het
uitvoeren van psychodiagnostisch onderzoek (vereist is een academische graad in
de klinische (kinder- en jeugd)psychologie of ortho-pedagogiek en een
bekwaamheidsregistratie in de psychodiagnostiek heeft, minimaal op het niveau
van BIG-registratie (beroepen in de individuele gezondheidszorg)
Gezondheidszorgpsycholoog.
Aanmelding door wie?
 school:
 afdelingsleider
 zorgcoördinator
 RT-er
 decaan
 ouders
Procedure en aan te leveren gegevens
 screening (door mentor/vakdocent)
 RT-er (onderkennende diagnose)
Terugkoppeling op rapportvergadering
 In de rapportenvergadering wordt dyslexie-onderzoek aan de orde gesteld
 Extern onderzoek wordt voorgesteld
 Overleg met ouders
 Afname onderzoek (voor de ontbrekende onderdelen)
Handelingsplan/begeleiding
Wie stelt het handelingsplan op?
 R.T.-er (eerste fase)
 Zorgcoördinator
 Opsteller verklaring (extern) voor suggesties
Aanpassingen / afspraken in de klas / school?
 Zet extra uitleg op papier
 Zet huiswerk op bord
 Spreek Nederlands tijdens bij het uitleggen van leerstof MVT
 Sta hulpmiddelen toe
 Geef duidelijke kopieën
 Reken herhalingsfouten bij MVT niet mee
 Geef extra tijd bij proefwerken
 Overhoor niet alleen schriftelijk
Welke hulpmiddelen? Aanwezig? Aan te schaffen?
 Audio-apparaat bij examen
 Reading-pen
 Nieuw lettertype
 Software bij de methode
 Remedioom
 Vergrote kopieën van A-4 naar A-3 formaat
 Laptop
April 2005
DYSLEXIE
Wie moeten daar rekening mee houden?
 Vakdocenten
Hoe werkt dat in de praktijk?
 RT-er geeft schriftelijk info n.a.v. verklaring
 Afspraken mondeling
Mogelijkheden intern
 Afspraken over becijferen spelling
 Afspraak D op toetsblad te zetten
 Afspraak extra tijd of verkorte toets
Beperkingen intern

Lesurenoverschrijding bij toetsen

Bij examen moet rekening gehouden worden met spelling
Ondersteuning

RT-er

Vakdocent

Mentor
Wie moet geïnformeerd worden

Ouders

Vakdocent
Wie bewaakt het proces
 Afdelingsleider
 Zorgcoördinator
 Mentor
 RT-er
Wie evalueren wanneer?
 RT-er inventariseert onvoldoendes bij talen tijdens rapportenvergadering
 Coördinator evalueert het handelingsplan
April 2005
DYSLEXIE
Verwijzen: plaatsing extern
Mogelijkheden
Verwijzen naar OPDC (Ortho-pedagogisch didactisch centrum) bijv. de
Windroos te Zwolle
Communicatie bij verwijzen
 Ouders
 Sectorhoofd
 Zorgcoördinator
 Directie
Achtergronden
Bekostiging diagnose (eventueel combinatie) :
 school
 ouders
 verzekering
 overheid
Adressen
www.readregular.com (speciaal lettertype voor dyslexie)
www.minocw.nl/speciaalonderwijs/dyslexie.html
www.kpcgroep.nl/dyslexie
www.masterplandyslexie.nl
Literatuur
Dyslexie, een praktische gids voor scholen voor voortgezet onderwijs
OCenW, augustus 2002, Wegbereiders lgf
Hardnekkige spellingfouten
Ria Kleijnen
Uitg. Swets & Zeitliger 1992
Protocol Dyslexie Voortgezet Onderwijs deel 1 en 2
-KPCgroep en anderen 2004
April 2005