Geschiedenis hoofdstuk 1-5

Hoofdstuk 1 : Bronnenonderzoek
Periode
Prehistorie
Oude Nabije Oosten
Klassieke Oudheid
Middeleeuwen
Nieuwe Tijd
Nieuwste Tijd
Eigen Tijd
van
…
3500 v.C.
800 v.C.
476
1450
1750
1945
tot
3500 v.C.(schrift)
800v.C. (Grieken)
476
(Romeinen
1450
(Turken)
1750
(Franse Revolutie)
1945
(2e Wereldoorlog)
…
Als er grote veranderingen zijn op gebied van het Economisch, Politiek en Sociaal domein
splitsen we op in tijdsvakken.
We nemen de Middeleeuwen als het ware samen met de Nieuwe tijd en noemen het het Ancien
Regime.
Bronnen domeinen(Politiek, Economie, Cultuur)
Geschreven
- Zakelijk
- Literatuur
Niet geschreven
- Materieel
- Beeld
- Mondeling
Bronnen kritisch beoordelen
1.
2.
3.
4.
5.
Geschreven of Niet geschreven?
wat voor een soort van bron? (bv. Schilderij)
Primaire of Secundaire bron?
Over welke historische periode gaat ze?
over welke domeinen gaat deze bron?
Hiërarchie : Een opeenvolging van mensen, goederen, … in volgorde van belang.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Herhaal de afbakening van de diverse tijdvakken.
Van alle invulbladen over bronnen bekijk je zeker de vragen a tot en met e. Je moet ze niet vanbuiten
leren, je krijgt op je lesbeurt of examen de bron.
Bronnen moet je kunnen catalogeren. (G-NG/ soort bron/ Primair - secundair/domein/uit welke tijd?)
Hoofdstuk 2 : Einde West-Romeinse rijk
Socio Politiek
Hoogtepunt
Sterk staatsbestuur
Keizer had alle macht
Groot rijk :
Rijn en Donau
Britse Eilanden
Irak(Eufraat en Tigris)
Noord-Afrika
Keizer werkt met personeel = lokaal bestuur :
DUX
COMES
Hertog met een leger
Graaf zonder
aan de grenzen
leger
Verval
Intern : zwakke keizers
moorden
wie wil er nog werken/vechten?
Extern: infiltratie van de Germanen (=minder aanvallen)
FOEDERATII(verdrag tussen Romeinen en Germanen)
Zijn de redders van : Romeins leger
Romeinse Economie
Romeinse Politiek
Willen daar iets voor : - Land
- Woning
- Rust
- Erkenning
Germanen :
Afkomstig uit Scandinavië
Zij zijn geïntegreerd in het West-Romeise Rijk
Integratie :
Delen van de cultuur overnemen
De Germanen namen : wel de kunst, economie en Romeinse cultuur over
Maar niet het rechtssysteem en de buitverdeling
Socio Economisch
Hoogtepunt
Staatseconomie : Belastingen gingen naar het leger, de wegen en de lonen van de ambtenaren.
Verval
4e à 5e eeuw : druk op de grenzen gaat stijgen dus het aantal soldaten stijgt dus de belastingen gaan
stijgen dus de druk op de economie stijgt ook
MAAR
-Bevolkings aantal daalt inkomsten dalen werk handel Slechte economie
-Mensen vluchten terug naar landbouw leeglopen van steden staat grijpt in :
+ Boeren krijgen beperking van status
+ Opvolgen ambachten van vader op zoon
+ Meisjes mogen niet meer in een klooster gaan, en moeten kinderen maken.
+ Weduwen moeten binnen de 5 jaar terug kinderen maken
Religie
Voor 313 : - Jezus sticht een nieuwe godsdienst met een goede structuur en start als sekte.
- Vervolging van christenen (omdat ze tegen de slavernij waren)
Na 313 :
- Christendom wordt Staatsgodsdienst
- Constantijn benoemt zichzelf tot paus:
Caesoropapist
= keizer en paus in 1 persoon
Alle macht aan Constantijn
GEVAARLIJK
Domein
Bloeiperiode
Romeinse Rijk
(1e – 2e eeuw
Het Westen
(5e – 6e eeuw)
Byzantijnse rijk
(5e - 6e eeuw)
Politiek
Eenheid/verdeeldheid
Regeringsvorm
Administratie
Vorm van Economie
Verstedelijking
Cultuur
Godsdienst
Taal
Voor godsdienst en
Cultuur
eenheid
onverdeeld
Eenheid en verdeeld
Keizer
uitgebreid
handelseconomie
Grote steden
polytheïsme
Koningen
Weinig of geen
landbouweconomie
Steden vervielen
Christendom
keizer
uitgebreid
handelseconomie
welvarend
Christendom
Latijn
Latijn
Grieks
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Het verval van het WRR kunnen aantonen op diverse domeinen van de samenleving. Ze zullen niet
allemaal gevraagd worden. Maar het kan zijn dat de leerkracht een keuze maakt…
Alle vragen in je werkbladen moet je kunnen oplossen.
Tabel blz. 18 is heel belangrijk. Die maakt een vergelijking tussen WRR, Germaanse samenleving en
ORR
Hoofdstuk 3: Byzantium
Constantinopel, geboorte van een stad
11/05/330
Hoe creëerde Constantijn een eenheid tussen Oost en west?
- Hij bouwde een sokkel met daarin Christelijke en Heidense relikwiën.
Hippodroom had drievoudige functie, welke?
- Wagenrennen
- Museum Klassieke oudheid
- Keizers verkiezen, martelen en vermoorden.
Hoe hield Justinianus , de belangrijkste keizer, zijn volk goed gezind?
- Woningsubsidies
- Waterreservoirs
- luxebaden
Constantinopel, nieuw Jeruzalem
Positie Justinianus : Centraal
Kleur gewaad
: Paars
Boven zijn hoofd : Kroon aureool
Aantal mensen
: 12
“Reïncarnatie” van : Jezus
Functie Hagia Sofia: Symbool van een Christelijk rijk
Beeldenstrijd
De keizer + Leger (iconoclasten) vonden dat alle mozaïken, beelden, versieringen, … weg
moesten. De mensen die hielden van de iconen waren de monniken en het volk.
Bedreiging op 2 fronten
Constantinopel is 26 keer belegerd
Het werd bedreigd vanop 2 fronten : Het Aziatische oosten en het Christelijke westen.
Schitterende ligging zorgde voor de verdediging, Constantijn en Theodosius zorgden voor een
driedubbele stadsmuur, maar door de uitvinding van de kanonskogel kon de stad worden
ingenomen(1453).
Nieuwe Mekka
Tegenover de Hagia sophia bouwden de Turken de blauwe moskee.
Deze werd versierd met 6 minaretten, normaal was dit aantal minaretten voorbehouden voor dé
heilige stad van de Islam : Mekka.
Het confilict tussen Byzantium en het Latijnse Westen
Politiek conflict
De basileus(Grote verdediger van het ware geloof orthodoxie) zag zich zelf als rechtmatige opvolger
van de Romeinse keizers.Toen de paus in 800 Karel de grote tot keizer kroonde wekte dat heel wat
irritatie in Byzantium.
Cultureel conflict
De patriarch( hoofd van de kerk) zag zich zelf als de gelijke van de Bisschop van Rome (paus). De
Byzantijnse Christenen hadden slechts minachting voor de westerse “boeren”. De paus had de ambitie
als geestelijk hoofd van de hele christenheid erkend te worden. Het Grieks-Orthodoxe oosten weigerde
dat. In 1054 Een Latijns-katholiek blok en een Oosters Grieks-Orthodox blok.
Hagia Sophia
1.
2.
3.
4.
Geen enkele horizontale lijn, spelen met zwaartekracht
4 pijlers naar boven toe breder
Hemel van Christendom (koepel), veel licht en reflectie op mozaïken
meer dan een kathedraal :
A. Kathedraal van patriarch
B. Centrum Orthodoxie
C. Plaats van kroning Keizer
De koepel = “door mensenhanden geschapen hemel”
1453
De stad word ingenomen door de Turken.
Invulbladen
Evolutie van het grondgebied (Socio-Politiek)
Belangrijkste delen van Byzantium :
Klein Azië en Balkan:
Turkije, Syrië, Libanon, Israël, Egypte, Algerije, Marokko, Tunesië, Gibraltar, Zuid-Spanje, Italië, Servië,
Kosovo, Montenegro
Volkeren die Het byzantijnse rijk Bedreigden :
Turken, Longobarden, Bulgaren, Perzen, Arabieren, West-Europa, Visigoten
omvang
Onder Justinianus( 527- 565) was het rijk op zijn grootst.
In 1450 had het zijn kleinste omvang.
3 stevige interne fundamenten van het Byzantijse rijk:
-
Centrale Administratie
Eenheid in wetgeving en rechtspraak (codex justinianus)
Staatskerk
keizer=hoofd (Theocratie)
Fundamenten van de Economische voorspoed van Byzantium
-
Mediterraan
Handelscontacten met Azië
Gelegen op de kruising van de Zwarte zee en de Middellandse zee
Grote vloot
Sociale gevolgen van de Economische bloei :
-
Grote landbouwdomeinen verdrongen de kleine
Grote sociale tegenstellingen
Waaraan ontleende de Byzantijnse kerk haar eigen karakter?
- Grieks
- Patriarch als hoofd van de kerk
De orthodoxie werd door de basileus opgelegd.
Godsdiensttwisten. Er was geen ruimte voor een eigen godsdienstbeleving
(iconodulen
iconoclasten
Byzantijnse Kunst
Byzantijnsekunst
Architectuur
Mozaïekkunst
Iconenkunst
Voorbeelden
Aya Sophia, Blauwe moskee
Afbeelding van Christus
Maria met kind
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Dvd – Byzantium door de eeuwen heen
Een drietal gebouwen in Instanbul (vroegere Constantinopel) kunnen weergeven
Functies Hippodroom
Waarom is Constantinopel het nieuwe Jeruzalem?
Waarom is Constantinopel het nieuwe Mekka?
Wat maakte Justinianus geliefd bij het volk ?
- Justinianus kreeg veel kritiek van hoge ambtenaren. Waarom ?
- Invulbladen volledig kennen.
- Hoe ontstond het conflict tussen Byzantium en het Latijnse Westen ? uitleggen op 2 domeinen
- Beschrijving Hagia Sofia kunnen geven aan de hand van een prent (koepel, pijlers, mozaïeken)
- Beeldenstrijd uitleggen
- Landen geven (huidige benaming) die ooit tot het ORR hebben behoord.
- Bedreiging op 2 fronten : door wie ?
- 1453: betekenis voor de stad ?
De Germaanse volksverhuizing
WEST-GOTEN
-
Een zoektocht naar hun vaderland
Vertrokken uit donaugebied rond 400
Verdreven door de Franken(zuid-Frankrijk)
4000 mensen over de Pyreneeën
Toledo wordt de hoofdstad van het rijk der West-Goten
- Residentie WG-koningen
- Reliëf in de kerk van San Salvador is nog steeds te zien
- Zeer schematisch, slecht perspectief(Jezus wekt Lazarus uit de dood)
Er zijn daar geen huizen van de West-Goten te vinden, ze namen alles over van de Romeinen
integratie. Gebruikten Romeinse huizen. Velen waren boeren
Koning Leovigild
•
•
•
•
•
Na God is de koning de opperste heerser
Koning doet een purperen mantel aan (voorrecht Romeinse keizer)
WG erkennen OR keizer maar willen zelfbestuur
Voor de eerste keer op een troon, dat kenden de WG niet (gelijkheid valt weg)
Eigen munteenheid (normaal ook alleen voor Romeinse keizer)
WG waren vreemdelingen, spraken Latijn en gaan de bestaande gewoontes overnemen.
- Vondsten in graven zijn belangrijk zoals : sieraden, gespen, oorringen, …
- Huwelijken tussen WG en Romeinen (door de Romeinse wet verboden)
- Weinig typische WG sieraden, allemaal romeins integratie
- WG gebruiksvoorwerpen verdwijnen vanaf de 6de eeuw
Toledo komt in de handen van de Moren. Maar niet iedereen trekt weg.
WG gaan zich opnieuw aanpassen aan de nieuwe heerzers
Ze waren vanuit Polen vertrokken, daarna Splitsing tussen WG en OG
OOST-GOTEN
Ze zaten aan de voet van de Alpen, ze werden opgejaagd door de Hunnen.
Torenschedels gevonden, langwerpige schedels gevormd vlak na de geboorte. Misvorming
duurt 4 à 5 jaar en was zeker niet pijnloos
Theoderik had een rijk van de Balkan tot aan Italië.
Ravenna wordt de stad van Theoderik.
Doodkapel van Ravenna. Wijst op christendom (arianismegeen geloof in drievuldigheid)
- Kunnen bewijzen dat de WG zich geassimileerd(complete vermenging) hebben. (3 voorbeelden kunnen
geven)
- Evolutie kunst in San Vitale Ravenna kunnen schetsen (van Oost-Gotische naar Byzantijne kunst)
- Verschil Angelsaksen met andere Germaanse stammen?
- Wat vertelt huidig DNA-onderzoek over band Engelsen, Friezen, Schotten?
Hoofdstuk 4: De franken vormen Europa
SITUERING
Franken zijn een deel van de Germanen uit Scandinavië
-Factoren voor een volksverhuizing
- Push : - klimaat : warme periode landbouw naar boven bevolking naar boven
Koude periode landbouw naar beneden maar bevolking blijft
wegtrekken
- Pull : - klimaat : zachtere klimaat in Europa
Romeinse cultuur (die werkers vraagt)
Germanen vertrekken
-
Noord-Germanen blijven
West-Germanen (Angelen, saksen, juten) Groot Brittanië
Oost-Germanen (Franken, West-Goten, Oost-Goten) blijven op het Europese
Continent
Clovis, Stichter van Europa
Clovis = Clodowech = Ludwig = Louis
Vanaf Clovis noemt er minstens 1 persoon Louis in de Koninklijke familie tot aan 1789
Chlodio x vrouw (verkracht door zeemonster)
Merovech merovingers
Childerik(457) x Pasina
Clovis
Jaar
451
457
486
487
Franken
Childerik
Childerik
Clovis(sterk)
Clovisvalt Syagrius
aan Vlucht naar
de WG
West-Goten
Alarik
Alarik
Alarik ll (zwak)
Leveren Syagrius
uit. En worden
toch overwonnen.
Romeinen
Aëtius
Egidius
syagrius
Syagrius
wordt
aangevallen door
Clovis vluchten
Toestand
Samen tegen hunnen
Vrede
Vooral zwakke koning
Clovis heeft de WG
en de
Romeinen
overwonnen.
Fase 1: Verovering op Syagrius
-
Clovis verplaatst zijn hoofdstad van Doornik naar Soissons
476 : val van het Romeinse Rijk
Fase 2: Verovering op de Turiërs
-
Clovis huwt Chlotilde (Bourgondiërs en dus Christelijk)
ste
Hun 1 zoon sterft.
e
Hun 2 zoon wordt gedoopt en leeft...
Fase 3: Verovering op de Allemannen
-
496: Slag bij Zulpich
Doopsel van Clovis :
Voor het doopsel
Clovis zijn vrouw was katholiek
Steun van de overwonnen volkeren
Versterking van de leiderspositie in het RR
Erkenning bij de paus voor verslaan WG(ketters)
Steun van Byzantium (verovert vandalen en OG)
Gallo-Romeinse steun
Tegen het doopsel
Hij verliest de Hemelse basis van zijn koningschap
Alle krijgers moeten zich laten dopen
Wodan en alle andere goden vervangen door 1 GOD
Iedereen is gelijk
Jezus is gestorven aan het kruis voor vrede
Ze moeten hun vijanden liefhebben
Fase 4: Strijd tegen Alarik 2
-
507: Slag bij Voglé
West-Goten worden opgejaagd tot over de Pyreneeën Spanje Toledo
West-Goten zijn geassimileerd!
Einde van de WG = 711 Verpletterd door de Islam
Lex Salica : Wet geschreven door Clovis
Zie document
4 elementen:
-
Erfenis privaat
openbaar : rijk, grond, troonsopvolging
-
Geweld in het openbaar
-
Moord
-
Diefstal
De Lex Salica kijkt naar : - het resultaat van de Misdaad
- Het nut van het slachtoffer in de samenleving
Verschil tussen het personaliteitsbeginsel en de L.S.
Volgens het personaliteitsbeginsel wordt je berecht volgens de regels van jouw stam/land ook al heb je
de misdaad ergens anders gepleegd. Bij lex salica word Je berecht volgens het grondgebied waarop
je je bevindt.
Gebruik van de L.S. nu :
- Luxemburg heeft de L.S. nog gebruikt om zich af te scheiden van het koninkrijk der
Nederlanden.
- België heeft het onderdeel over de troonopvolging in de L.S. als een van de laatste landen in
Europa afgeschaft daarom kan er nu ook een Koniging der Belgen komen.
- Als een monarch in Spanje geen zonen heeft dan kan het meisje pas erven.
Een middeleeuwse zin voor de ontwikkeling van de Nederlandse taal.
Malthe thi afrio lite. : Ik maak een halfvrije van je.
Limes: wat? een 548 km lange verdedigingslinie
Waarom? Barbaarse stammen tegenhouden
Nut? Barbaarse stammen tegenhouden
Beschrijving geven van limes (Wat? Waarom? Nut?)
Vergelijking met andere Muren in de geschiedenis.
Foederati-systeem uitleggen.
Integratie - Segregatie – Assimilatie
Germaanse groeperingen situeren.
Speciaal vraagje : bekijk deze kaart goed. Tussen welke 2 data situeer je de
getekende situatie?
Kijk vooral naar West-Goten en Vandalen.
Waar komt de naam Merovingen vandaan?
Clovis en de uitbreiding van zijn rijk kunnen weergeven.
Politiek belang van het doopsel kunnen uitleggen
Lex Salica
Vergelijking met personaliteitsbeginsel
Gevolgen van Lex Salica voor de ontwikkeling van de Nederlandse taal
Het gebruik van de Lex Salica in drie landen kunnen uitleggen
Wat hebben de Merovingen voor de geschiedenis betekend?
Hoofdstuk 5: De dood van Clovis…Tijdelijk verval
Clovis sterft en zijn rijk wordt volgen de L.S. verdeeld :
Alles wordt van zijn oudste zoon Chlodomir(opperkoning) en de rest krijgt delen.
4 delen:
- Neustrië
- Austrasië
- Aquitanië
- Bourgondië
Waarom?
-
rechtspraak op verschillende plaatsen
Organisatie
Belastingen
Examen: Bekijk het rijk van Karel de Grote, is dat rijk van KG a) groter
als de europese unie in 1958
b) even groot
c) kleiner
Belgiê :
Federaal :
1 koninkrijk, verschillende deelstaten
Versch.rechtbanken
Belastingen: gemeenteprovinciestaat
Het Belgische systeem lijkt heel erg op dat na de dood van clovis
Opkomst van de Major Domus(=leider deelstaat)
4 verschillende deelstaten 4 major domus
Taak : verantwoording aan de koning
Taken overnemen van de koning (telkens meer en meer)
4 aparte legers
Koning
Major Domus
Macht stijgt
Privé landgoed stijgt
Personeel stijgt
Leger stijgt
Rijkdom stijgt
Macht daalt
Landgoed daalt
Personeel daalt
Leger daalt
Schatkist daalt
Waarom nemen ze de macht voorlopig nog niet?
- Het koningsschap was Goddelijk
- Om onderlinge oorlog te vermijden
- Om het land bijeen te houden
Belangrijke Majores Domus
Pepijn van Herstal (austrasië)
Slag bij Tertry verslaat hij de MD van Neustrië
eerste stap naar een eengemaakt rijk
MD van Austrasië en Neustrië
Buitenechtelijke vrouw
Pepijn x vrouw
Karel Martel
zoon
711: Karel Martel breid het rijk uit, nu heeft hij Austrasië, Neustrië, de Friezen,
de Saksen en de Allemanen in zijn bezit
732!: Slag bij Poitiers (tegen de Islam) ABD-AL-RAHMAN Islam breidt uit naar Spanje (WG)
Karel Martel verslaat de Islam en heeft nu ook de West-Goten in zijn macht.
Sociale en politieke oorzaken van het verval van het rijk.
Deelgebieden Austrasië – Neustrïe – Aquitanië en Bourgondië kunnen situeren op de kaart
Verschil dienstadel-erfadel
Rol major domus in de periode na Clovis.
De belangrijkste homeiers kunnen situeren + hun voornaamste verdiensten weergeven.
Opkomst islam kunnen situeren in tijd en ruimte.
EINDE!!!
Copyright © www.arnoutdevos.net