De actieve aarde Blok 3 1. Hierboven zie je de kringloop van het water waar op de tekening vindt condensatie plaats? Omcirkel die plek 2. Welke klimaten worden er met de cijfers aangegeven? 1 = tropisch regenwoud 3 = Landklimaat 5 = Middelandsezee klimaat 1 = woestijn 3= landklimaat 5 = zeeklimaat 1 = tropisch regenwoud 3= zeeklimaat 5 = Middelandsezee klimaat 1 = woestijn 3 = landklimaat 5= zeeklimaat 3. Welke stelling is juist? De zuidpool is gelegen op 90 graden ZB De evenaar is gelegen op 90 graden NB Nederland is gelegen op westerlengte New York is gelegen op oosterlengte 4. In welk van de Nederlandse landschappen vindt je stuwwallen? Veenlandschap Heuvellandschap Zeekleilandschap Zandlandschap 5. In welk van de volgende gebieden is de kans op Neerslag het grootst? In Nederland In Zuid Spanje In IJsland In Tsjechië Bovenstaande kaart geeft het aantal dagen waargenomen sneeuw aan in een jaar. Er zijn grote verschillen in Nederland. Welke factor speelt daarbij een grote rol? De hoogteligging De invloed van zee De windkracht Welk landschap is op de afbeelding hiernaast afgebeeld? •Heuvellandschap •Zeekleilandschap •Zandlandschap •Veenlandschap Welk grondgebruik vind je het minst in laag-Nederland en meer in hoog-Nederland? Bosbouw Industrie Water Recreatie In welk land ligt naar verwachting het urbanisatietempo het hoogst? Duitsland Roemenië Nigeria Verenigde Staten Bij welk land hoort deze bevolkingsgrafiek? Duitsland Roemenië Nigeria Verenigde Staten Een land heeft een sterftecijfer van 10 promille en een geboortecijfer van 28 promi •Pre transitie (fase 1) •Eerste deel van de transitie (fase 2) •Tweede deel van de transitie (fase 3) •In de post transitie (fase 4) Woningen zoals hiernaast zijn voornamelijk gebouwd in de jaren? •1930 •1960 •1980 •1990 Leerdoelen De student kan landschapsvormende werking van endogene krachten beschrijven en verklaren De student kan de landschapsvormende werkingen van exogene krachten beschrijven en verklaren De student kan natuurrampen beschrijven en verklaren en maatregelen noemen om de schade te beperken De student kan verbanden leggen tussen de plaattektoniek, hooggebergte en endogene verschijnselen op de wereldkaart Endogeen Exogeen Opbouw van de aarde Binnenkern: IJzer en Nikkel vast Buitenkern: vloeibaar Aardmantel: vast gesteente Korst: hard gesteente Oceanische platen Continentale platen Aardplaten Divergent, convergent, transformerend Convergent: oceanisch en continentaal Convergent: continentaal en continentaal Convergent: oceanisch en oceanisch Divergent: oceanisch Divergent: continentaal Transvergerend Pangea http://geology.wwu.edu/dept/faculty/hirschd/courses/2012/fall/101/lectures /media/Lecture02/18_Pangaea.swf Waar op de wereldkaart verwacht je veel aardbevingen, ontstaan van gebergte en veel vulkanen? Ring of fire Vijf woorden Erosie (Erosie is het losmaken en transporteren van gesteente ) Bodemerosie (Bodemerosie is een exogene kracht die door de mens is veroorzaakt. Bodemerosie ontstaat wanneer er veel bomen, zelfs bossen, worden gekapt. Bij een fikse regenbui kunnen dan grote stukken grond weggespoeld worden) Transport Sedimentatie (Sedimentatie is een gevolg van verwering en erosie) Verwering (Verwering houdt in dat rotsen door weersomstandigheden (zon, regen en ijs) kunnen veranderen. Door verwering wordt een gebergte poreuzer en kan erosie gemakkelijker plaatsvinden) Verwering Erosie Erosie Erosie Fjorden Vragen Wat is erosie? Wat is bodemerosie? Hoe ontstaat bodemerosie? Waarom is dat nadelig Bodemerosie Hoe kunnen we bodemerosie tegengaan? Zorgen dat er bomen en planten blijven groeien en er geen grote kale vlaktes ontstaan. Op berghellingen terrassen maken en dammen bouwen, langs de hoogtelijnen om het water en de grond vast te houden. Een voorbeeld hiervan zijn de rijstvelden in Indonesië (sawa's). Op berghellingen opvangbekkens plaatsen waarin het water opgevangen kan worden. Sedimentatie Transport Door de zee (maritieme afzettingen) Door de wind (eolische afzettingen) Door de rivieren (fluviatiele afzettingen) Door ijs (glaciale afzettingen) Volgorde van afzetting Grind, klei, zand? Natuurrampen Vulkaanuitbarstingen levert vruchtbare grond op Stratovulkaan en schildvulkaan Stratovulkaan bij convergerende platen Schildvulkaan bij divergerende platen Hotspots De meeste vulkanen liggen op breuklijnen van tektonische platen. Maar er zijn ook vulkanen die niet op een breuklijn liggen, maar juist midden op een plaat. Deze plekken noemen we hotspots. Hotspots ontstaan op plekken waar hete, stromende magma de aardkorst van onder af laat smelten. De aardkorst wordt op deze plek dunner en kwetsbaar, waardoor magma zich een weg naar boven kan werken en zich verzamelt in een magmakamer. Wanneer de druk in de magmakamer te hoog wordt, volgt een uitbarsting en ontstaat na stolling een berg, een vulkaan. Bevindt een hotspot zich midden op zee, dan vormt zich daar een vulkanisch eiland. Hawaii is bijvoorbeeld ontstaan uit een hotspot. Geiser Geisers zijn een zeldzaam verschijnsel. Ze ontstaan in actieve vulkanische gebieden en komen maar op enkele plekken op aarde voor. Een geiser is een warmwaterbron waaruit met enige regelmaat water en stoom ontsnappen. Dat komt omdat oppervlaktewater op deze plek in contact komt met door magma verhit gesteente. Het water gaat hierdoor koken en borrelen. Als de druk in de geiser te hoog wordt, spuit het water via een nauwe pijp metershoog de lucht in. Aardbeving Tsunami 2004 & 2011 Orkaan versus tornado Gebergten Plooiingsgebergte Vulkanisch gebergte