De actieve aarde - goedvoorbereidnaardepabo

De actieve aarde
Leerdoelen van actieve aarde
De student kan landschapsvormende werking van endogene krachten beschrijven en verklaren
De student kan de landschapsvormende werkingen van exogene krachten beschrijven en
verklaren
De student kan natuurrampen beschrijven en verklaren en maatregelen noemen om de schade
te beperken
De student kan verbanden leggen tussen de plaattektoniek, hooggebergte en endogene
verschijnselen op de wereldkaart
Endogeen
Krachten vanuit de aarde  Binnenuit
Exogeen
Krachten op de aarde  buitenuit
Opbouw van de aarde
Binnenkern: IJzer en Nikkel  vast
Buitenkern: vloeibaar
Aardmantel: vast gesteente
Korst: hard gesteente
◦ Oceanische platen
◦ Continentale platen
Aardplaten
Pangea
http://geology.wwu.edu/dept/faculty/hirschd/courses/2012/fall/101/lectures/media/Lecture02
/18_Pangaea.swf
Opdracht the ring of fire, geef zelf op de wereldkaart aan waar je veel aardbevingen verwacht en
waar gebergte is ontstaan en waar veel vulkanen zijn
Twee soorten aardplaten
CONTINENTAAL
OCEANISCH
Dik
Dun
Licht
Zwaar
Graniet
Basalt
Divergent, convergent, transvergent
Divergent  Uit elkaar
Convergent  naar elkaar toe
Transvergent  langs elkaar
Convergent: oceanisch en continentaal
Convergent: continentaal en continentaal
Convergent: oceanisch en oceanisch
Divergent: oceanisch
Divergent: continentaal
Transvergent
Gevolgen endogene krachten
Aardbevingen
Tsunami
Vulkanische verschijnselen
Gebergten
Niet endogeen maar wel een natuurramp: orkaan en tornado
Aardbevingen
Vinden plaats bij: divergerende, convergerende en transvergente plaatbewegingen
Epicentrum
Hypocentrum
Schaal van richter
Aardbeving
Zeebeving –> Tsunami
Vulkanische verschijnselen
Vulkaanuitbarstingen levert vruchtbare grond op
Stratovulkaan en schildvulkaan
Stratovulkaan bij convergerende platen
Schildvulkaan bij divergerende platen
Hotspots
De meeste vulkanen liggen op breuklijnen
van tektonische platen. Maar er zijn ook
vulkanen die niet op een breuklijn liggen,
maar juist midden op een plaat. Deze plekken
noemen we hotspots. Hotspots ontstaan op
plekken waar hete, stromende magma de
aardkorst van onder af laat smelten. De
aardkorst wordt op deze plek dunner en
kwetsbaar, waardoor magma zich een weg
naar boven kan werken en zich verzamelt in
een magmakamer. Wanneer de druk in de
magmakamer te hoog wordt, volgt een
uitbarsting en ontstaat na stolling een berg,
een vulkaan. Bevindt een hotspot zich
midden op zee, dan vormt zich daar een
vulkanisch eiland. Hawaii is bijvoorbeeld
ontstaan uit een hotspot.
Geiser
Geisers zijn een zeldzaam verschijnsel. Ze
ontstaan in actieve vulkanische gebieden en
komen maar op enkele plekken op aarde
voor. Een geiser is een warmwaterbron
waaruit met enige regelmaat water en
stoom ontsnappen. Dat komt omdat
oppervlaktewater op deze plek in contact
komt met door magma verhit gesteente. Het
water gaat hierdoor koken en borrelen. Als
de druk in de geiser te hoog wordt, spuit het
water via een nauwe pijp metershoog de
lucht in.
Gebergten
Plooiingsgebergte
Vulkanisch gebergte
Orkaan versus tornado
Exogene krachten
Vijf woorden
Verwering
Erosie
Transport
Sedimentatie
Bodemerosie
Verwering
Erosie
Erosie
Erosie
Fjorden
Bodemerosie
Hoe kunnen we bodemerosie
tegengaan?
Zorgen dat er bomen en planten blijven groeien en er geen grote kale vlaktes ontstaan.
Op berghellingen terrasjes maken en dammetjes bouwen langs de hoogtelijnen om het water en
de grond vast te houden. Een voorbeeld hiervan zijn de rijstvelden in Indonesië (sawahs).
Op berghellingen opvangbekkens plaatsen waarin het water opgevangen kan worden.
Transport
Door de zee (maritieme afzettingen)
Door de wind (eolische afzettingen)
Door de rivieren (Fluviatiele afzettingen)
Door ijs (glaciale afzettingen)
Sedimentatie
Volgorde van afzetting
Grind, klei, zand?
Samengevat
•Verweringsmateriaal kan op verschillende manieren
getransporteerd worden, namelijk;
1.
2.
3.
4.
Rivieren
Gletsjers
Zeeën
Wind
•Deze transporterende en uitschurende werking noem
je erosie.
•Deze transporterende werking is niet eeuwig, op een
gegeven moment leggen ze het materiaal neer, dit
noem je sedimentatie.
Erosie en sedimentatie in de rivier