Empowerment - VCLB Koepel

Empowerment
Krachtgerichte
hulpverlening in dialoog
Empowerment vertrekt vanuit een geloof in de
kracht van mensen en hun omgeving
• Iedereen beschikt over een aantal potenties en
mogelijkheden die hem/haar in zijn
menselijkheid kunnen tonen(humanistisch
perspectief)
• Ook de meest grauwe milieus dragen een
krachtbron in zich(krachtenperspectief)
• Mensen zijn mede het resultaat van een
interactie tussen hun kenmerken en potenties
en de interactie met de omgeving en de
hiermee opgedane
levenservaringen(interactionistisch perspectief)
• Door het geheel aan opgedane ervaringen zijn
mensen eigen in hun expressie, hun kracht en
hun kwetsbaarheid(identiteitsperspectief)
Empowerment als paradigma
•
Empowerment is een denk- en
handelingskader: het is een geheel aan
overtuigingen en zienswijzen die door de leden
van een bepaalde samenleving of groep
worden gedeeld..
• Het gaat over een fundamentele verandering in
het kijken naar sociale problemen
– Bottom-up benadering/vanuit de doelgroep
– Focus op welzijn, krachten en
omgevingsinvloeden
– Positief en pro-actief
– Empowerment vecht actief discriminerende
en onderdrukkende praktijken aan.
Probleemoplossende benadering
versus waarderende benadering
• Identificatie van het
probleem vanuit een
behoefte
• analyse van de
oorzaken en mogelijke
oplossingen
• De hulpverlening is
gericht op het
behandelen en
oplossen van het
probleem
• Deficiet denken
• Waardering van het
beste dat men in huis
heeft.
• Verbeelden van hoe het
kan worden door
dialoog
• Acties zijn gericht op
het invoeren van
gewenste
veranderingen
• Denken vanuit de
kracht van mensen
Empowerment geeft een
verbindend ethisch kader
• De sociale
grondrechtenethiek
• De wederkerige
zorgethiek
• De individuele
bestaansethiek
• Empowerment als
synthese:
autonomie in
verbondenheid
• Gelijkheid,
rechtvaardigheid
• herstel van kwetsuren,
relationele
betrokkenheid
• Positieve vrijheid,
reflexieve autonomie
Kenmerken van empowerment
• Interactionistische en dynamische kijk:
verwerven van kracht kan slechts mits
ondersteuning van de omgeving
• Empowering processen en empowered
outcomes
• Kijken naar persoonlijke en maatschappelijke
problemen vanuit verschillende dimensies:
psychologische, sociologische, filosofische,
gender-verscheidenheid enz
• Meerdere niveau’s: meso-micro macro(multilevel)
• Empowerment is een continue variabele en
open einde constructie.
Empowerment heeft een primaire
bekommernis voor personen of groepen
die maatschappelijk kwetsbaar zijn.
•
Erkenning van individuele, sociale en
maatschappelijke kwetsbaarheid
•
Geen blaming the victim ook geen blaming the
system
•
Verbindingsproblematiek (met zichzelf, anderen,
samenleving)
•
Verbindingen herstellen
•
Focus op positieve aandacht en netwerken die groei
mogelijk maken
Positief
gelijkwaardigheid,
respect
Integraal
Inclusief
iedereen wordt
betrokken
Krachtgericht
focus op
capaciteiten,
mogelijkheden
brede,
contextuele kijk
Participatief
Relatiegericht
zeggenschap,
invloed
sociale kwaliteit,
bronnen
verbinden
WAARDEORIËNTATIE EN
THEORETISCH KADER
Kracht en macht
–
–
–
Power from within
Power with
Power to
Eigen kracht en gedeelde verantwoordelijkheid
Vermaatschappelijking en kwartiermaken
De paradox van kracht en
kwetsbaarheid
• In de diepste kwetsuren schuilen de
krachten tot groei in verandering, maar
ook de meest dwingende
belemmeringen
• In de kracht en het naar buiten treden
en zichzelf overtreffen schuilen ook de
risico’s van het terug gekwetst worden
omschrijving van
empowerment
• Empowerment is een proces van versterking
waarbij individuen, organisaties en
gemeenschappen greep krijgen op de eigen
situatie en de omgeving en dit via
• Het verwerven van controle: greep en besef
van invloed vergroten
• Het aanscherpen van kritisch bewustzijn:
dialoog -reflectie en verschillende
perspectieven delen
• En het stimuleren van participatie: samen op
stap gaan vanuit verbondenheid en
verscheidenheid
Empowerment als een versterkingsproces
• Versterkend werken
•
• Herstel van basisrechten•
• Aanspreken van
hulpbronnen
•
• Continuering en
stabilisering
• Putten uit krachten en •
mogelijkheden en
competenties een plaats
geven
•
• Werken met ‘enabling
niches’
•
• Ontwikkelen van
vaardigheden
Verbindend werken
De kracht van het
relationele als motor
Zicht krijgen op zichzelf in
zijn verbindingen vanuit het
narratieve
Verbinding met
betekenisvol netwerk in het
hier en nu
Werken aan basishouding
en rolontwikkeling
Herverbinding met ruimere
omgeving en aspecten van
het maatsch.gebeuren
De kracht van het relationele
• Werken vanuit betrokkenheid en de kans op
verbinding
• Werken met de verhalen van de hulpvrager
• Binnenbrengen van de krachten en potenties van
de hulpverlener
• Werken aan een passende mandaatverbreding
• Werken aan een spannende en passende
evolutie van rolverhoudingen
• Werken vanuit gelijkenissen en verschillen
• Spiegels van jezelf in een juiste timing
aanbrengen
• Ruimte voor afstand en nabijheid. In een
passende timing loslaten
Organisatorische context
•
•
•
•
The use of power to empower
stimuleren van self-empowerment
Creëren van enabling niches
Empowerment kan binnen elke
organisatie
De kracht van organisaties
• Werken aan een versterkende cultuur
• Werken aan versterkende gedeelde
visie en missie
• Werken aan een gedeelde taal
• Krachtgerichte visie is overal zichtbaar
naast het probleemgericht kijken
• Tweesporen Communicatie
• Werken aan afgebakende gerichte
overlegvormen met maximale
Creëren van enabling niches
• Personen worden er niet gestigmatiseerd en niet
behandeld als maatsch. uitgeslotenen
• Enabling niches is een verbinding tussen personen
uit verschillende lagen en sub-culturen waarmee zich
toegang opent tot andere perspectieven
• Er is aandacht voor de gehele persoon los van het
‘dakloos’ of ‘arm’ zijn
• Sterke verwachting van verandering of persoonlijke
groei
• Incentieves om realistische doelen voorop te stellen
• Er is een open en realistische feedback
• het schept mogelijkheden om vaardigheden aan te
leren en verwachtingen te scheppen die een
beweging naar andere niches beogen
• Er zijn adequate bronnen en competentie en
gelijkheid worden er beloond.
Methodisch kader van de
hulpverlening
• Faciliterende activiteiten en herstel
basisrechten
• Erkennende en krachtgerichte tussenkomsten
• Reflectieve en verbindende vragen en
zienswijzen
• Aanhoudende en outreachende
tussenkomsten
• Netwerkversterking en overleg
• Gericht en procesmatig werken
Faciliteren en herstel
basisrechten
• Vraagverheldering
• Aan de hand van dialoog verkennen van de
achterliggende hulpvraag
• Rechten verkennen en realiseren
basisrechten
• Toeleiden tot diensten die rechten helpen
realiseren
• Bespreking van effecten en betekenis
toeleiding en verwijzing
• Dialoog over de betekenis van herstel
basisrechten
Erkennende en krachtengerichte
tussenkomsten
• Erkenning voor de inzet, niettemin alle pech
en blokkades
• Erkenning voor benadeling en onrecht die de
hulpvrager ervaart
• Erkenning voor de openheid en ruimte tot
gesprek
• Focus op potenties, dromen en ideeën
• Focus op trots en behoud waardigheid
• Focus op homeostatische krachten
• Focus op wat nodig is om kentering teweeg
te brengen
• Focus op de krachtenspiraal die, mogelijks te
weinig bewust, reeds aanwezig is.
Reflexieve en verbindende vragen
• Waar haal jij het om niettemin alles nog te moed te
vinden iets aan je problemen te doen? Kr.
• Wat maakt dat het niet helemaal een puinhoop
geworden is?Hom.
• Welk idee houdt je nu nog recht? Wat herhaal je
regelmatig als innerlijke steungedachte?Hom.
• Wat blokkeert je telkens weer?op welke obstakels
stoot je telkens weer?Probl.
• Wat zou er moeten veranderen, voor je er echt
weer tegenaan kan gaan?Wat zou deze
verandering met zich meebrengen?Kr.
• Op wie durf je nu geen beroep meer doen, die jou
anders een duw in de goeie richting zou kunnen
geven? Uitz.
Aanhoudende en
outreachende tussenkomsten
• Doorvragen op momenten van doorbraak of
waar een crisis een belangrijk leermoment
kan worden
• Stilstaan bij mogelijke verandering ook als
alles vastzit
• Paradoxaal werken om de innerlijke motivatie
helder te krijgen
• De hulpvrager terug aanspreken op een
moment waarop hij/zij denkt dat je als
hulpverlener de moed hebt opgegeven
• Aanklampend werken tot er een
verwondering bij de hulpvrager optreedt.
Netwerkversterking en overleg
• Werken met een ecogram als exploratie en
verbindingsmethodiek
• Plaats geven aan niet meer aanwezige
afwezige betekenisvolle personen en hiaten
in het netwerk.
• Zoektocht naar netwerkversterking en
verbreding.
• Zicht op plaats en betekenis van
hulpverlening
• Werken naar een vorm van dialoog en
overleg volgens de principes van
cliëntoverleg
• De hulpvrager meer zicht en greep geven op
het interactiepatroon
Gericht en procesmatig werken
• Aanpakken van de meest urgente problemen
• Komen tot een zekere stabilisering en stilstaan bij
betekenis en effect van deze stabilisering
• Vanuit concrete gebeurtenissen of pro-actief werken naar
een diepere dialoog over achterliggende betekenissen
• Komen tot gedeelde inzichten, van waaruit gewerkt wordt
naar uitzichten
• Concretiseren in actie-gerichte stappen
• Stilstaan bij effect en betekenis van de intentie tot of
concretisering van de actiegerichte stappen
• Leren uit de veranderingen en versterken van de positieve
samenhangen en sleutelen aan de balast en inperkingen
• Werken aan autonomiseren, toeleiding tot versterkende
netwerken
• Loslaten en nazorg
De drie cirkels van samenhang en beïnvloeding
probleemcirkel
Homeostatische cirkel
Kracht- en perspectievencirkel