ING Investment Office Publicatiedatum: 13 juli 2016, 16:10 uur Sectorcommentaar telecommunicatie Blijft telecomsector de markt verslaan? De recente outperformance van de telecomsector ten opzichte van andere aandelensectoren valt grotendeels toe te schrijven aan de onrust op de financiële markten. Die maakte de defensieve telecombedrijven aantrekkelijker. Wij verwachten echter dat de performance van de telecomsector zal achterblijven bij die van de offensievere aandelensectoren. Telecom presteert beter dan markt sinds start 2016 Sinds de start van 2016 heeft de telecomsector de aandelenmarkt verslagen met 6% in Amerikaanse dollar. De outperformance van de wereldtelecomindex kwam vooral door de Noord-Amerikaanse telecommarkt die het nog eens 13% beter deed dan de wereldwijde sector. De Europese telecommarkt behaalde daarentegen een 22% lager rendement dan de wereldwijde sector. Naast politieke onzekerheid, had dit te maken met het afblazen van een aantal fusies van Europese telecomaanbieders. MSCI Telecomindices (in USD, geïndexeerd: 31 december 2015 = 100) 123 118 113 108 103 98 93 88 83 78 31-dec-15 31-jan-16 29-feb-16 31-mrt-16 30-apr-16 31-mei-16 30-jun-16 All Country World All Country World Telecom Services North America Telecom Services Europe Telecom Services Bron: Bloomberg, 11 juli 2016 Marina Hagoort werkt sinds 2013 als Beleggingsanalist bij het ING Investment Office. Zij volgt de sectoren basismaterialen, nutsbedrijven & telecom en Latijns-Amerikaanse macro-economie. Marina werkte eerder als sellside handelaar in staatsobligaties. Zij behaalde een masterdiploma Economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en Level I van het CFA programma. Sector profiteert van afname competitie Autoriteiten willen concurrentie juist behouden Sectorconsolidatie is een katalysator voor winstgroei Sectorconsolidatie, dus het binnen een industrie via fusies en overnames tot een kleiner aantal grotere aanbieders komen, werd de afgelopen jaren gezien als een van de kansen voor de telecomsector om de winst te laten groeien. Als twee organisaties samengaan, dalen hun gemiddelde kosten door synergie- en schaalvoordelen. Naarmate het aantal concurrenten binnen één markt afneemt, zijn bedrijven bovendien minder geneigd om hun prijzen te verlagen in de strijd om marktaandeel. De sector en de mededingingsautoriteiten hebben tegengestelde belangen… De mededingingsautoriteiten willen voorkomen dat de concurrentie binnen een markt afneemt. Daarom stellen zij strenge voorwaarden (‘remedies’) aan hun goedkeuring voor fusies en overnames. Dergelijke remedies bestaan vaak uit de verplichting om een gedeelte van de activiteiten te verkopen om te voorkomen dat de gefuseerde bedrijven samen een te dominant marktaandeel krijgen. Maar de sterkere marktpositie is juist een belangrijke reden voor bedrijven om te fuseren. … en komen er vaak niet uit De afgelopen 12 maanden is een aantal voorgenomen, Europese telecomfusies niet doorgegaan omdat geen voorwaarden werden gevonden waarbij zowel de transactie voldoende voordelen zou opleveren voor de fuserende bedrijven als de concurrentiegevolgen acceptabel zouden zijn in de ogen van de betreffende mededingingsautoriteit. Door het mislukken van deze transacties lijkt de kans op aanzienlijke consolidatie in de Europese telecomsector voorlopig verkeken. Daarmee is een van de katalysatoren voor winstgroei weggevallen. Bundeling kan winstmarge verhogen ‘Content’ en snel internet stimuleren elkaars verbruik Een andere manier om de winstmarge te verhogen, is de bundeling van telecomdiensten. Door pakketten aan te bieden met verschillende combinaties van telefonie, internet en ‘content’ (zoals series, sport en games) proberen aanbieders beter te voldoen aan de wensen van de klant. Bovendien beweegt de levering van content de klant ertoe om meer data te verbruiken. Naarmate klanten meer content willen streamen, stijgt hun vraag naar (super)snel internet immers. De beschikbaarheid van snel internet maakt op haar beurt de consumptie van content aantrekkelijker. Telecomaanbieders met eigen netwerk hebben competitief voordeel Bij de toenemende vraag naar grote databundels hebben telecomaanbieders met eigen glasvezelnetwerken (voor supersnel vast internet) en 4G-spectrumlicenties (voor mobiel internet) een competitief voordeel doordat zij onbeperkt internet van de hoogste snelheid kunnen aanbieden zonder variabele kosten te hoeven betalen. Internetaanbieders zonder eigen netwerk of spectrumlicenties moeten deze capaciteit elders inkopen. Klanten steeds minder bereid te betalen voor inferieure netwerken Het ‘internet der dingen’ krijgt een steeds grotere rol in onze manier van leven Prijsverhogingen in premiumsegment door toename productkwaliteit Door de genoemde, variabele kosten hebben aanbieders zonder eigen netwerk of spectrumlicenties moeite om grote databundels aan te bieden tegen competitieve prijzen. Om deze reden is de concurrentie in het hogere segment van de meeste telecommarkten stabiel. Naarmate de kwaliteit van hun netwerken (en de snelheid van de dataverbinding) toeneemt, weten telecomaanbieders zelfs prijsverhogingen door te voeren. Klanten zijn steeds minder bereid om te betalen voor langzamer internet waardoor de prijsdruk in dit inferieure segment hoog is. De vraag naar sneller internet blijft toenemen Door de steeds grotere rol die het ‘internet der dingen’ inneemt in onze manier van leven en de opkomst van technologieën zoals ‘virtual reality’ verwachten wij dat de vraag naar sneller vast en draadloos internet sterk blijft toenemen. Het lijkt dan ook logisch dat investeringen in telecomnetwerken van de nieuwste technologie een positief rendement zullen opleveren. Hierbij wordt er wel van uitgegaan dat de aanbieders die deze investeringen doen de vrijheid krijgen om hun netwerken te exploiteren zoals het hun commercieel goeddunkt. Maar juist vanwege het toenemende belang van datacommunicatie in onze samenleving houden beleidsmakers zich steeds intensiever bezig met internetinfrastructuur. Sectorcommentaar telecommunicatie juli 2016 2 De rol van 5G volgens de Europese Commissie Bron: Europese Commissie, 11 juli 2016 Sector belooft 5G in 2020 beschikbaar te hebben in iedere EU-lidstaat… De beschikbaarheid van 5G (de volgende generatie draadloze dataverbinding) is essentieel voor de realisatie van de ‘digitale interne markt’, een van de hoogste prioriteiten van de EU. In september 2016 zal de Europese Commissie (EC) zijn 5G-actieplan en een voorstel voor de hervorming van de telecomregulering presenteren. De grootste, Europese telecomaanbieders hebben in juli 2016 in een 5G-manifest de EC en de EU-lidstaten opgeroepen om geharmoniseerde telecomregelgeving te ontwikkelen die investeringen en innovatie mogelijk maakt. Deze bedrijven beloven om er voor te zorgen dat in 2020 in minstens één stad in ieder land in de Europese Unie 5G beschikbaar zal zijn. Regels netneutraliteit creeren onzekerheid over rendement op investeringen in 5G Amerikaanse aanbieders voeren proeven uit met 5G K/W Europese telecombedrijven hoger dan van Amerikaanse Wij verwachten dat offensievere sectoren relatief zullen aantrekken … maar waarschuwt voor vertraging door nieuwe netneutraliteitregels In het manifest stelt de telecomsector dat de huidige regelgeving omtrent netneutraliteit (de gelijke behandeling van internetverkeer) onzekerheid creëert over het rendement op investeringen in 5G. De sector waarschuwt dat deze investeringen zullen worden vertraagd als deze regels niet worden versoepeld. Het is de vraag in hoeverre de Europese toezichthouders de sector hierin tegemoet willen komen. Maar gezien het belang dat de EU hecht aan het opzetten van de digitale interne markt, verwachten wij dat de partijen zullen komen tot een beleid waarin de Europese telecomsector een redelijk vooruitzicht heeft op een positief rendement op zijn investeringen in 5G. Amerikaanse sector loopt vooruit in ontwikkeling 5G Ook de federale telecomtoezichthouder van de Verenigde Staten, de Federal Communications Commission (FCC) laat zich positief uit over het faciliteren van de Amerikaanse telecomsector om zich te ontwikkelen tot de toonaangevende telecommarkt op het gebied van 5G. Onder anderen AT&T, Verizon en T-Mobile US (onderdeel van Deutsche Telekom) voeren op dit moment proeven uit met 5G. Verizon hoopt al in 2017 te kunnen beginnen met het commercieel aanbieden van 5G. Dit is afhankelijk van goedkeuring door de FCC van het door Verizon beheerde frequentiespectrum voor het gebruik van 5G. Waardering Amerikaanse telecombedrijven aantrekkelijker dan Europese De gemiddelde koers-winstverhouding voor de komende 12 maanden van de MSCI Europe Telecom Service Sector Index ligt met 17 keer hoger dan die voor de Amerikaanse telecomsector. Zo liggen de koerswinstverhoudingen voor Amerikaanse telecombedrijven AT&T en Verizon beide op 14 keer de verwachte winst. Als we daarbij bedenken dat de Amerikaanse telecomsector al wat verder is met 5G en de economie zich in de Verenigde Staten sterker ontwikkelt dan in Europa, dan vinden wij de waardering van deze Amerikaanse telecombedrijven een stuk aantrekkelijker dan die van het gemiddelde, Europese telecombedrijf. Bij herstel vertrouwen in wereldeconomie blijft ‘defensief’ telecom achter De recente outperformance van de wereldwijde telecomsector ten opzichte van de aandelenmarkt als geheel valt grotendeels toe te schrijven aan de onrust in financiële markten. Die maakte het defensieve karakter van telecombedrijven aantrekkelijker. Wij denken echter dat eventuele verdere verlagingen van de verwachtingen voor de wereldwijde economische groei al door beleggers zijn ingeprijsd. Daarom verwachten wij dat de performance van de telecomsector relatief zal achterblijven bij de offensievere sectoren. Sectorcommentaar telecommunicatie juli 2016 3 Meer weten? Kijk op ing.nl/beleggen Disclaimer Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling, geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in deze publicatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze publicatie kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. De waarde van uw belegging kan fluctueren. U kunt uw gehele inleg kwijtraken. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V.. De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V..