PERSBERICHT In het hart van de Renaissance

Persbericht
Enschede, 2 november 2016
Rafaël, Titiaan, Tintoretto, Moroni, Lotto …..
In het hart van de Renaissance
11 februari tot en met 18 juni 2017
Rafaël, Zegenende Christus, ca. 1505, Pinacoteca Tosio Martingo, Brescia
Rafaël en Giovanni Bellini, Titiaan en Tintoretto: vanaf februari 2017 zijn werken van enkele van de
allergrootste kunstenaars van de Italiaanse renaissance te zien in Enschede. In een unieke
samenwerking met de Pinacoteca Tosio Martinengo in Brescia, organiseert Rijksmuseum Twenthe
een tentoonstelling van vijfenveertig topstukken van zestiende-eeuwse Italiaanse schilderkunst.
Behalve werk van de beroemde schilders uit Rome en Venetië, biedt de expositie een ruime keuze
van hier minder bekende, maar onweerstaanbaar aantrekkelijke schilderijen van meesters uit NoordItalië. Voor het eerst wordt in Nederland een groep Noord-Italiaanse renaissanceschilderijen
getoond.
De Italiaanse renaissance mag met recht de bakermat van het moderne Europa worden genoemd.
Op het Apennijnse schiereiland ontstaat een tot dan toe ongekende, rationele benadering van de
werkelijkheid. Een nieuwe, op de klassieke oudheid geïnspireerde kijk op gebieden als filosofie,
geschiedschrijving en politiek manifesteert zich. Met het geleerde humanisme van de vijftiende en
zestiende eeuw dient zich ook een nieuw mensbeeld aan van een zelfbewust individu dat zich kritisch
verhoudt tot de wereld, God en zichzelf.
Moretto, St Nicolaas presenteert leerlingen van Rovelli aan (detail) Madonna met kind, 1539, Pinacoteca Tosio Martinengo, Brescia
Een fascinerend venster op deze vernieuwingen biedt de beeldende kunst. De eerste experimenten
met classicisme en natuurgetrouwheid in vijftiende-eeuwse sculpturen en schilderijen, bereiken kort
na 1500 een hoogtepunt bij de jonge, briljante schilder Rafaël. Zijn werk kenmerkt zich door
harmonische composities, geïdealiseerde figuren en menselijke empathie. Samen met dat van
Venetianen als Bellini en Titiaan vormt het een basis voor de schilderkunst in het Italië van de latere
zestiende eeuw.
Giovanni Bellini, Madonna met Kind, ca. 1505, Fondazione Luciano Sorlini
J. Tintoretto, Portret van een edelman (detail), ca. 1575, Museo Uffizi, Florence
In deze tijd van uitbottende renaissance verspreidt de bijbehorende schilderkunst zich vanuit
Florence en Rome over het noorden van Italië, van de grote steden Venetië en Milaan tot kleinere
zoals Bergamo, Cremona en Brescia. Daar ontstaat een veelzijdige kunstproductie van buitengewoon
hoge kwaliteit. Meesters als Lorenzo Lotto, Alessandro Moretto en Giovanni Battista Moroni
onderscheiden zich door een schilderkunst die zin voor het detail combineert met een beheersing
van kleur- en lichteffecten, en gevoel voor de weergave van een alledaagse werkelijkheid paart aan
de eisen van religieuze voorstellingen.
Een blikvanger in de expositie is een werk van Rafaël, van wiens hand in Nederlandse collecties geen
enkel werk aanwezig is. Omstreeks 1505 beschilderde hij het kleine paneel met een aangrijpende
voorstelling van een halffiguur van Christus. Evenmin vertegenwoordigd in ons land is Rafaëls oudere
tijdgenoot Giovanni Bellini, van wie een intieme en tegelijk statische Maria met Kind wordt
geëxposeerd. Zowel van de hand van Titiaan als Tintoretto is er een imposant portret.
Van de grootste portrettist van het zestiende-eeuwse Lombardije, Giovanni Battista Moroni uit
Bergamo, zijn maar liefst vier werken te zien. Zo zijn er twee magnifieke levensgrote portretten ten
voeten uit van Gian Gerolano Grumelli en diens vrouw Isotta Brembati. De werken, met verwijzingen
naar de architectuur en beeldhouwkunst van de oudheid, tonen iets van de op klassieke leest
geschoeide, humanistische renaissancecultuur zoals die zich in het zestiende-eeuwse Noord-Italië
ontwikkelde.
______________
Exhibition under the curatorship of Fondazione Brescia Musei and organized by StArt
Mede mogelijk gemaakt door: OCW, Turing Foundation, Mondriaan Fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds 21, VSB fonds, BNG
Cultuurfonds en M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting.
Een van de opvallendste kenmerken van Moroni’s portretten is hun levendigheid en de
natuurgetrouwe weergave van de mooie en soms ook de minder mooie kanten van de werkelijkheid.
Deze aandacht voor realisme is karakteristiek voor veel van de Noord-Italiaanse schilderijen die in de
expositie zijn opgenomen. Een prachtig schilderij door Lorenzo Lotto, bijvoorbeeld, toont de
aanbidding van het pasgeboren Christuskind door twee als herders vermomde edelen. Bijna tastbaar
zijn de gezichten, de materialen van kleding en
de vacht van het lam dat de herders aan het kind
presenteren.
Niet voor niets worden zestiende-eeuwse
Noord-Italiaanse schilders beschouwd als
voorbeelden voor het dramatische licht-donker
en het realisme in het werk dat de, zelf uit de
streek afkomstige, Caravaggio omstreeks 1600 in
Rome zou maken. De uitstraling van de
Lombardische renaissance naar noord en zuid,
maar ook de invloeden vanuit noordelijker
streken van Europa, maken het gebied tussen
Alpen en Apennijnen tot een fascinerend
kruispunt van de renaissance.
Lozenzo Lotto, Aanbidding van de herders, ca 1530, Pinacoteca Tosio Martinengo, Brescia
Het boek dat bij de expositie verschijnt biedt een toegankelijke inleiding op het onderwerp. Het is
geschreven door Bram de Klerck, kunsthistoricus van de Radboud Universiteit Nijmegen en expert op
het gebied van de kunst van de Italiaanse renaissance. (Uitgeverij Waanders, € 22,50)
Deze voor Nederland uitzonderlijke presentatie is een must see voor iedere liefhebber van de kunst
van Italië en de renaissance. Al vanaf 15 november is het mogelijk online toegangskaarten te
bestellen via www.rijksmuseumtwenthe.nl.
Rijksmuseum Twenthe is het museum van de verbeelding. Het is de verbeelding die ons kunstwerken
schenkt, verhalen vertelt, een verleden creëert, waarden vormt en houvast biedt. Rijksmuseum
Twenthe bestudeert, presenteert en stimuleert de menselijke verbeelding want het is de verbeelding
waarmee we vorm en betekenis geven aan onze wereld.
Rijksmuseum Twenthe
Lasondersingel 129-131
7514 BP Enschede
Meer informatie over dit persbericht:
Karin Jongenelen
[email protected] / 06 2220 4544
______________
Exhibition under the curatorship of Fondazione Brescia Musei and organized by StArt
Mede mogelijk gemaakt door: OCW, Turing Foundation, Mondriaan Fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Fonds 21, VSB fonds, BNG
Cultuurfonds en M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting.