a. toelichtingsnota

SumResearch / Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan “Verfijning Agrarische Gebieden” – Gemeente Laarne
A. TOELICHTINGSNOTA
6076/gt/pm – wvs
Pag. 1
SumResearch / Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan “Verfijning Agrarische Gebieden” – Gemeente Laarne
1
1.1
INLEIDING EN PROCESVERLOOP
geordend via een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan. Het gebied Viergemete (gebied
tussen de Damvallei en de kern van Laarne) wordt op Vlaams niveau beschouwd als een
agrarisch gebied met landschappelijke waarde.
De gemeente Laarne heeft aan SumResearch de opdracht gegeven voor de opmaak van het
Ruimtelijk Uitvoeringsplan ‘Verfijning Agrarische Gebieden’. Het betreft een RUP in functie
van de uitvoering van het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Laarne (goedkeuring
Bestendige Deputatie 30 april 2004). SumResearch (voorheen Groep Planning) was de
ontwerper van het GRS Laarne.
Het hoogdynamisch multifunctioneel landbouwgebied (of “Land- en tuinbouw in versnipperde
gebieden”) is bij uitstek het gebied waar glastuinbouw een plaats moet vinden en zich verder
kan ontwikkelen. Dit kan volledig gebeuren binnen het bestaand stedenbouwkundig
voorschrift “Agrarisch gebied” op het gewestplan conform het KB van 28 december 1972.
Een bijkomend gemeentelijk initiatief lijkt daarom niet noodzakelijk.
PROBLEEM- EN DOELSTELLING
Bijgevolg blijven nog twee categorieën over waar dit gemeentelijk RUP van toepassing is. Er
wordt voor deze twee deelgebieden een apart plan opgesteld:
De gemeente wenst meer bepaald de differentiatie van de agrarische structuur die werd
beschreven in het GRS juridisch te verankeren, gezien het feit dat het Vlaams gewest bij
haar lopende afbakening van het buitengebied een dergelijke differentiatie niet tot haar
takenpakket rekent.
Het betreffende RUP moet voor de noodzakelijke juridische verankering zorgen van de
gewenste ruimtelijk-agrarische structuur.
-
DEELGEBIED 1: Gebied met aan de bodem gebonden autonome land- en tuinbouw
Het gebied ten noorden van de Dendermondsesteenweg N445 (de Zandakkers).
DEELGEBIED 2: Grondgebonden land- en tuinbouw in oud cultuurlandschap
Het gebied tussen de Damvallei en de kern van Laarne (omgeving Kasteel van Laarne Viergemete), met uitsluiting van het kasteelpark.
Deze gewenste ruimtelijk-agrarische structuur omschrijft vijf deelgebieden:
-
Gebied met aan de bodem gebonden autonome land- en tuinbouw
Grondgebonden land- en tuinbouw in oud cultuurlandschap
Land- en tuinbouw in versnipperde gebieden
Gebieden met landbouw als evenwaardige functie
Gebieden met landbouw als ondergeschikte functie
In deze laatste categorie vormt natuur de hoofdfunctie, hier is het Vlaams gewest bevoegd,
zodat deze categorie niet van toepassing is binnen dit RUP. Hetzelfde kan ook gezegd
worden van de categorie “Gebieden met landbouw als evenwaardige functie”, verweving
natuur-landschap is hier het codewoord. Ook voor deze gebieden is het Vlaams gewest
bevoegd, tenzij het gaat om lokale verwevingsgebieden. Een afstemming met het lopende
afbakeningsproces is sterk aangewezen. Uit de confrontatie tussen de gemeentelijke visie en
het Vlaams afbakeningsproces blijkt enkel de omgeving van de Kalkense meersen beschouwd
te worden als bovenlokaal verwevingsgebied. Het aanpalend gebied Voorde werd reeds
6076/gt/pm – wvs
Voor DEELGEBIED 1 wordt een perimeter-RUP voorgesteld, dwz de bestemming van het
gewestplan (agrarisch gebied) blijft behouden, maar er wordt in de stedenbouwkundige
voorschriften neergeschreven dat er geen nieuwe inplantingen van glastuinbouw zijn
toegelaten.
Verder zullen uitspraken worden gedaan over de nabestemming van de land- en
tuinbouwbedrijven die hun activiteiten in de toekomst zullen stopzetten en over de bestaande
tuinbouwbedrijven in de betreffende gebieden.
Voor DEELGEBIED 2 (gebied Viergemete) zullen ook de landschappelijk waardevolle elementen
(bosjes, houtkanten,…) maximaal beschermd en versterkt worden. Om dit bereiken is een
gebiedsdekkend RUP noodzakelijk.
Pag. 2
SumResearch / Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan “Verfijning Agrarische Gebieden” – Gemeente Laarne
1.2
PROCESVERLOOP
In de onderstaande tabel worden de concrete data van het proces weergegeven:
FASERING
DATA
GUNNING DOOR SCHEPENCOLLEGE
10 APRIL 2008
FASE 1
OPMAAK VOORSTUDIE EN AANZET TOT VOORONTWERP RUP
JULI 2008
OVERLEG GEMEENTE
SEPTEMBER 2008
AANPASSING VOORSTUDIE EN AANZET TOT VOORONTWERP
RUP
JANUARI 2009
2009
OVERLEG GEMEENTE
FEBRUARI
AANPASSEN VOORSTUDIE
MAART-JULI 2009
MER-SCREENINGSPROCEDURE
NOVEMBER 2009
ONTHEFFING PLAN-MERPLICHT
16 FEBRUARI 2010
–JANUARI 2010
FASE 2
OPMAAK DEFINITIEF VOORONTWERP RUP
MAART 2010
GECORO
26 OKTOBER 2011
–SEPTEMBER 2011
FASE 3
PLENAIRE VERGADERING VOORONTWERP RUP
4 JANUARI 2012
OPMAAK ONTWERP RUP
JANUARI 2012
VOORLOPIGE VASTSTELLING ONTWERP RUP DOOR GEMEENTERAAD
26 JANUARI 2012
FASE 4
OPENBAAR ONDERZOEK
16 FEBRUARI – 16 APRIL 2012
BUNDELING EN COÖRDINATIE VAN DE ADVIEZEN, OPMERKINGEN EN BEZWAREN
9 MEI 2012
EN UITBRENGEN VAN EEN GEMOTIVEERD ADVIES VAN DE GECORO
AANPASSING ONTWERP RUP TOT DEFINITIEF VAST TE STELLEN PLAN
21 MEI 2012
DEFINITIEVE VASTSTELLING ONTWERP RUP DOOR GEMEENTERAAD
DEFINITIEVE VASTSTELLING RUP DOOR DE DEPUTATIE
6076/gt/pm – wvs
Pag. 3
SumResearch / Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan “Verfijning Agrarische Gebieden” – Gemeente Laarne
2
ANALYSE VAN DE BESTAANDE STRUCTUUR
De bestaande ruimtelijke structuur van het RUP wordt weergegeven aan de hand van:
-
2.1
Concrete begrenzing
Bestaande structuur
Fotoreportage
CONCRETE BEGRENZING
De concrete afbakening van de twee deelgebieden is op basis van landschappelijk,
natuurlijke en juridische basis wat in de volgende hoofdstukken verder zal worden verklaard.
-
DEELGEBIED 1: Gebied met aan de bodem gebonden autonome land- en tuinbouw
Het gebied ten noorden van de Dendermondsesteenweg N445 (de Zandakkers).
Concreet:

Noorden: gemeentegrens.

Oosten: gemeentegrens.

Zuiden:
RUP
“Dendermondsesteenweg”,
RUP
“Lokaal
bedrijventerrein”,
Dendermondsesteenweg (N445), Dendermondsesteenweg.

Westen: gemeentegrens.

Uitgesloten: dienstverleningsgebied (parking autosnelweg), autosnelweg E17,
bedrijven volgens BPA zonevreemde bedrijven.
-
DEELGEBIED 2: Grondgebonden land- en tuinbouw in oud cultuurlandschap
Het gebied tussen de Damvallei en de kern van Laarne (omgeving Kasteel van Laarne Viergemete), met uitsluiting van het kasteelpark.
Concreet:

Noorden: E17 en gemeentegrens, Heirweg.

Oosten: Ascopstraat, woonuitbreidingsgebied Zand volgens gewestplan, woongebied
Zand volgens gewestplan, Lepelstraat, woongebied volgens gewestplan Laarne.

Zuiden: Schoolstraat – Veldstraat, woningen met achterliggende kavels langsheen de
Kasteeldreef, idem bewoning Eekhoekwijk (de zuidelijke grens vormt de afbakening
t.o.v. de deelruimte multifunctionele ruimte Laarne-Kalken)

Westen: gemeentegrens, RUP “Afbakening grootstedelijk gebied Gent”.
De twee deelgebieden worden op volgende plannen aan de hand van de topokaart
aangeduid. Verdere verduidelijking van de grens wordt toegelicht in de volgende
hoofdstukken.
Het deelgebied 1 heeft een oppervlakte van 1118,5 ha en deelgebied 2 omvat 393,8 ha.
6076/gt/pm – wvs
Pag. 4
Sum Research / Gemeentelijk Ruimtelijke Uitvoeringsplan "Verfijning agrarische gebieden" te Laarne
01
Situering deelgebieden
Gemeentegrens Laarne
Grens deelgebieden
Deelgebied 1
Deelgebied 2
o
0
1/30000
500
1 000
Gemeente Laarne
6076 / phm / mei 2012
2 000
Meter
SumResearch / Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan “Verfijning Agrarische Gebieden” – Gemeente Laarne
2.2
De waarde van het gebied wordt ook bevestigd door het provinciaal project ‘Gestroomlijnd
Landschap’. Met dit project wil het provinciebestuur de rol van de Maanbeek als ecologisch
infrastructuur op bovenlokaal vlak versterken door inzet van stimulerende instrumenten. (zie
verder).
BESTAANDE STRUCTUUR EN LOKALE BEHOEFTEN
Binnen dit RUP worden er zoals eerder vermeld wordt dit RUP in twee deelgebieden
opgesteld. Ze hebben beide een eigen kenmerkende bestaande structuur. Zo kent deelgebied
1 een veel opener karakter in tegenstelling met deelgebied 2 waar er meer kleine
landschapselementen en bosjes terug te vinden zijn. De structuur van beide gebieden wordt
in de schets weergegeven, de kaarten van de bestaande structuur geven een meer
gedetailleerd beeld.
2.2.1
Centraal in het gebied is er een hoger aantal serres waarneembaar.
overwegend tot vrij dynamische glastuinbouwbedrijven.
Er wordt geopteerd om de stroken landelijk woongebied en een aantal randen van de
dorpskern van Laarne-Zand mee op te nemen in dit deelgebied, om een aantal zonevreemde
toestanden te kunnen oplossen.
DEELGEBIED 1
Het betreft met name de volgende woonlinten:
Deelgebied 1 betreft het gebied ten noorden van de Dendermondsesteenweg N445 (de
Zandakkers).
•
•
Het gebied bestaat uit een autonoom open landbouwgebied met een noord-zuidstructuur van
wegen, waterlopen en woonlinten. Ruimtelijk wordt het gebied in het noorden afgebakend
door de autosnelweg E17 en in het noorden door de N445.
-
•
Belangrijkste wegenis:
Oost-west: E17 (Gent-Antwerpen) en N445 (Destelbergen/Gent – Zele/Overmere).
Noord-zuid: N449 (Wachtebeke/Lochristi) en Husselveldestr./Schriekstraat
Belangrijkste waterlopen:

Stroom (Moortelbeek) – Hogendriesbeek

Steenbeek

Oude Schelde
•


-
•
•
•
Het aantal bosjes in dit deelgebied is eerder beperkt (zie kaart bestaande structuur
deelgebied 1). Deze zijn volgens de Biologische Waarderingskaart allen van biologische
waarde behalve het bosje ter hoogte van de autosnelweg.
•
In het westen van het deelgebied is er duidelijk een concentratie van een aantal
landbouwzetels, overwegend van het klassieke type (akkerbouw/veelteelt).
2.2.2
DEELGEBIED 2
Hoewel dit gebied dus veel biologische waardevolle elementen (elzenbroekbossen) bevat is
het niet mee opgenomen in de gewenste natuurlijke structuur van de provincie, noch van het
Vlaams gewest. Wel is de Maanbeek in het PRS aangeduid als ecologische infrastructuur van
bovenlokaal belang en is de Damvallei een natuuraandachtszone. Een zijbeek van de
Damsloot loopt gedeeltelijk doorheen dit deelgebied. Nochtans kan het gebied zeker
landschappelijk als heel waardevol worden beschouwd. In de landschapsatlas is het gebied
grotendeels aangeduid als ankerplaats en relictzone (zie verder hoofdstuk 9.4). Het is een
drassig gebied met oorspronkelijk hooimeersen, voor het gemotoriseerd verkeer nauwelijks
toegankelijk. Het gebied vormt het brongebied van de Maanbeek en de Kolkbeek. De
Maanbeek stroomt zuidoostwaarts voorbij Laarne dorp om via de Sloot uit te monden in de
Kalkense Vaart. De Kolkbeek loopt in tegenovergestelde richting voorbij de hoeve Katteneie
naar de Damvallei. De geschiedenis van de hoeve Katteneie gaat terug tot het jaar duizend
en betekent ‘een ophoging in een wilde streek of heide’ 1. De pachthoeve die nu in sterk
verbouwde vorm kan worden aanschouwd als paardenmelkerij, werd in de 14e eeuw
opgericht (zie verder hoofdstuk 9.4) en is beschermd.
Balthau, 1984, Archeologische inventaris Vlaanderen, 3, Laarne, ed. Nenquin, Gent, geciteerd door Dirk Van Damme & Christine Lostrie
(1987) Het kasteeel en de meersen, gemeentebestuur Laarne
6076/gt/pm – wvs
Woonlint Meerskant: een twintigtal woningen, een bed-and-breakfast en een café
gelegen woongebied met landelijk karakter en drie woningen in natuurgebied
Woonlint Bulstraat: een dertigtal woningen en een landbouwbedrijf gelegen in
woongebied met landelijk karakter
Woonlint langs de N445 Heirweg tussen de Bulstraat en de Breestraat : een tiental
woningen gelegen in woongebied met landelijk karakter (behalve één zonevreemde
woning onderdeel van een verkaveling uit 1966).
Een volledig zonevreemd gelegen residentiële verkaveling met ca. 40 villa’s in een
beboste omgeving (vroegere ‘Teebos’ 2) langs de N445, grotendeels ontstaan via
enkele verkavelingsvergunningen uit de jaren zestig
Een woonlint van een 10-tal woningen langsheen de Ascopstraat, waarvan enkele
gelegen in niet-vervallen verkavelingen
Enkele zonevreemde woningen in de Bergstraat
Een woonlint langs de Brandemansstraat en de Meersstraat van een 40-tal
woningen, overwegend gelegen in agrarisch gebied, waarvan de helft in nietvervallen verkavelingen
Woonlint langs de Lepelstraat (10-tal woningen in woongebied) en een zonevreemd
woonlint langs de Schoolstraat met een 10-tal woningen, een lagere school, een
metaalbedrijf en een glastuinbouwbedrijf met verkoopsruimte.
Daarnaast komen er nog veel kleinere groepjes woningen voor, al dan niet gelegen in nietvervallen verkavelingen en enkele andere functies:
- een bouwbedrijf (BTC) gelegen in een niet-vervallen verkaveling langsheen
Heirweg
- een zonevreemde café en kledingzaak op de hoek van de Groenstraat met de
Heirweg
- Een bouwfunderingsbedrijf aan beide kanten van de Heirweg
- Onvergunde tennisvelden en een clubhouse in de beboste omgeving van het
Teebos
- Een aantal weekendverblijven in het Teebos en in de bosjes van Viergemete
- Een houthandel in een voormalige hoeve langsheen de Meersstraat
- Een laboratorium in de Meersstraat
- een recent opgericht wellnesscentrum bij een woning in de
Brandemansstraat.
Deelgebied 2 betreft het gebied tussen de Damvallei en de kern van Laarne (omgeving
Kasteel van Laarne - Viergemete), met uitsluiting van het kasteelpark. Het gebied is minder
toegankelijk (minder wegen en/of woningen) en bevat veel kleine landschapselementen en
bosjes (zie kaart bestaande structuur deelgebied 2). Deze zijn volgens de Biologische
Waarderingskaart allen van biologische waarde.
1
Deze behoren
2
Het Teebos is een restant van een groot bos- en heidegebied dat zich tot Beervelde uitstrekte (bron: Dirk Van Damme & Christine Lostrie
(1987) Het kasteeel en de meersen, gemeentebestuur Laarne.
Pag. 6
SumResearch / Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan “Verfijning Agrarische Gebieden” – Gemeente Laarne
2.2.3
BEHOEFTENONDERZOEK GLASTUINBOUWBEDRIJVEN
Aangezien vooral de glastuinbouwbedrijven een grote druk op het landschap kunnen
uitoefenen, werd een onderzoek gedaan naar hun huidige uitbreidingsbehoeften. In het
deelgebied 1 komen op dit moment zes actieve tuinbouwbedrijven voor, naast 15 klassieke
landbouwbedrijven. In deelgebied 2 zijn er eveneens zes actieve tuinbouwbedrijven en zes
klassieke landbouwbedrijven. Twee tuinbouwbedrijven nabij de wijk Eeckhoek zijn net buiten
de grens van het RUP gesitueerd.
Aan de tuinbouwbedrijven werd gevraagd in hoeverre zij nood hebben aan uitbreiding en in
welke mate zij hiervoor gronden ter beschikking hebben. Deze informatie werd gebruikt bij
de opmaak van de gewenste ruimtelijke structuur (zie verder).
2.2.4
BEHOEFTEN GEMEENTELIJKE LAGERE SCHOOL SCHOOLSTRAAT
In het deelgebied 2 komt een lagere school voor, die ruimtelijk-functioneel onderdeel is van
de dorpskern van Laarne, maar (eigenaardig genoeg) volgens het gewestplan gelegen is in
agrarisch gebied en bijgevolg zonevreemd.
De school is dringend aan uitbreiding toe, bij voorkeur naar achteren toe.
De gemeentelijke basisschool “De Windwijzer” bestaat momenteel voor het grootste deel uit
een laagbouw. In 2004 werden twee klassen, een sanitaire ruimte en een vergaderzaal
bijgebouwd bovenop de bestaande constructie.
Op heden dient een bestaande refter te worden verwijderd om stabiliteitsredenen; deze
wordt op voorlopige basis vervangen door een containerconstructie. Samen met de afbraak
van de bestaande refter zal ook de huidige fietsenstalling verdwijnen. Hiervoor dient nog een
nieuwe locatie te worden aangeduid.
Door het inplanten van de containerrefter achteraan het huidige terrein wordt de
mogelijkheid gecreëerd om de bestaande speelplaats te vergroten, zodat er een oplossing
wordt geboden aan het plaatsgebrek voor zowel kleuter- als lager onderwijs.
Gezien de verouderde staat van het schoolgebouw en van de turnzaal, zijn er voornemens
om over te gaan tot een verbouwing en/of nieuwbouw. Bovendien is het wenselijk dat er
bijkomende klas- en vergaderruimte wordt gecreëerd.
Gezien de onduidelijkheid die bestaat over de constructieve capaciteit om bovenop de
bestaande klassen een nieuw gebouw op te richten, is het aan te raden om voldoende
mogelijkheden open te houden voor het oprichten van gebouwen op nieuwe locaties. Deze
werkmethode heeft als voordeel dat de huidige klasruimte toegankelijk blijft tijdens de
bouwwerken, en dat er geen tijdelijke tussenoplossingen dienen gezocht te worden.
Het aankopen van bijkomende grond kan ook een gelegenheid bieden voor het plaatsen van
een nieuwe fietsenstalling, en voor het inrichten van een educatieve moestuin.
6076/gt/pm – wvs
Pag. 7