mens en milieu - Wikiwijs Maken

MENS EN MILIEU
Relatie mens en milieu
•Toevoegen elementen ----------- vervuiling
•Onttrekking elementen ----------- uitputting
•Verandering elementen ----------- aantasting
ENORME
BEVOLKINGSTOENAME
GEVOLGEN
•
•
•
•
•
•
•
MACHINES
Chemische Industrie
Ruilverkaveling landbouw, grote bedrijven
Bio-industrie
Infrastructuur
Recreanten
Verkeerslawaai
VOEDSELPRODUCTIE MENS
• Meer bemesting noodzakelijk
• Uitgebreidere bodembewerking
• Bescherming tegen ziekten en plagen
ENKELE PROBLEMEN
HUIDIGE LANDBOUW
• Uitspoeling:
mineralen naar diepere
lagen
• Kunstmest:
alleen mineralen, vooral
nitraat (stikstofhoudend)
en fosfaat
• Geen stalmest: maakt bodem luchtiger
• Monocultuur: meer efficientie, grotere
kans op plagen, vraat,
plantenziekten,
bestrijdingsmiddelen nodig
CHEMISCHE BESTRIJDING
• Pesticiden
algemene naam
• Insecticiden
tegen insecten
• Herbiciden
tegen omkruid
VOORDELEN -- NADELEN
• Voordelen:
effectief, goedkoop
• Nadelen:
- Niet soortspecifiek
- Snelle resistentie dus snel resistente populatie
- Persistent
worden zeer langzaam afgebroken
worden doorgegeven in voedselketen
opslag in vetweefsel
accumulatie, vooral predatoren
ANDERE GEVAARLIJKE
STOFFEN EN GEVOLGEN
• Zware metalen zoals koper, lood, zink,
kwik, aluminium en cadmium
• Pcb’s (polychloorbifenylen)
koelvloeistoffen in electrische apparaten
dus ook accumulatie in voedselketens
• Deels uitspoeling in grondwater en dus
drinkwater
BIOLOGISCHE BESTRIJDING
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Natuurlijke vijanden gebruiken
Lokken met geuren of geluiden
Onvruchtbaar maken dieren (insecten)
Vruchtwisseling (wisselteelt) toepassen
Veredeling gewassen
Recombinant-DNA-techniek bij planten
Recombinant-DNA-techniek bij dieren
Kunstmatige inseminatie (KI)
In Vitro Fertilisatie
NATUURLIJKE VIJANDEN
• Witte vliegen
Sluipwespen
GEUREN/GELUIDEN
•
•
•
•
Lokken met geuren of geluiden
Feromonen oftewel seks-lokstoffen
Daarna doden of onvruchtbaar maken
Een feromoon is een chemische boodschapper die boodschappen
overbrengt tussen individuen van eenzelfde soort. Voor signalen
tussen verschillende soorten zijn er allelochemicaliën.
• Het bekendste voorbeeld is waarschijnlijk dat van een groep
vrouwen die gedurende een paar maanden bij elkaar in huis woont.
Hun menstruatiecycli stemmen zich op elkaar af, waardoor alle
vrouwen uiteindelijk tegelijk menstrueren.
• Bij dieren werken feromonen sterker. Een mottenmannetje
bijvoorbeeld kan de feromonen van een mottenvrouwtje dat een mijl
van hem verwijderd is nog ruiken. Hij zal dan alle bezigheden
staken, om met het vrouwtje te paren.
VRUCHTWISSELING
• Nooit 2 jaar achtereen hetzelfde gewas
• Ziekteverwekkers verdwijnen daardoor uit
de bodem
• Bijvoorbeeld:
• Aardappelmoeheid
• Aaltjes (wormpjes in bodem)
• Phytoftora (bepaalde schimmel)
• Coloradokevers
VRUCHTWISSELING
AARDAPPELCYSTENAALTJES
EN COLORADOKEVERS
VEREDELING GEWASSEN
RECOMBINANT-DNA-TECHNIEK
RECOMBINANT-DNA-TECHNIEK
• Voedingsgewasen resistent maken voor
ziekten en plagen
• Bijv. Resistentiegenen van tabaksplanten
inbrengen in tomaten tegen
schimmelvorming (Fusarium)
• Schade aan katoen, komkommer, tomaat,
aardappel, mais, banaan en meloen
RECOMBINAT-DNA-TECHNIEK
BIJ DIEREN: STIER HERMAN
• Resistentie-gen ingebracht
tegen uier-ontsteking
• Gevolg: minder melkproductieverlies
KUNSTMATIGE INSEMINATIE
IN VITRO FERTILISATIE GUNSTIGE KRUISING
IN LABORATORIUM
INBRENGEN IN NORMALE KOE
BIO-INDUSTRIE
• Krachtvoer
- energierijk
- juiste mineralen
(Nitraat + Phosfaat)
- geneesmiddelen
- (groei)hormonen
INTENSIEVE VEEHOUDERIJ
INTENSIEVE VEEHOUDERIJ
•
•
•
•
•
Meeste bedrijven weinig grond
Veel dieren
Schaalvergroting
Voer gekocht bij veevoerbedrijven
Grondstoffen daarvoor voor belangrijk deel uit
buitenland (90 %)
• Onnatuurlijke leefomgeving (bv roosters)
• Legbatterijen
• Mestoverschot: vervoerskosten, afnemers
moeilijk te vinden, op eigen grond – uitspoeling
BIOLOGISCHE LANDBOUW
•
•
•
•
•
•
•
•
Milieu wordt ontzien
Levert gezonde en smakelijke producten
Geen kunstmest
Precieze bemesting
Geen chemische bestrijdingsmiddelen
Geen monoculturen
Vruchtwisseling toepassen
Ziekte-resistente gewassen kiezen
BIOLOGISCHE LANDBOUW
•
•
•
•
•
Gezonde bodemstructuur (stalmest)
Gezond bodemleven
Plagen bestrijden met natuurlijke vijanden
Ruimte voor dieren
Geneesmiddelen alleen in uiterste
noodzaak
• Geen (groei)hormonen
DE LUCHT
• Luchtvervuiling door:
- Industrie
- Electriciteitscentrales
- Verkeer
• Emissie (uitstoot) van:
- Zwaveldioxide (SO2)
- Stikstofoxide (NOX)
• Door verbranding van: fossiele brandstoffen
zoals: steenkool, aardolie, benzine
WAT GEBEURT ER HIERDOOR?
• Samen met zwaveldioxide en stikstofoxiden ontstaat: zure regen
(= natte zuurdepositie)
• Deel van deze stoffen slaat onveranderd
neer
• In bodem ontstaan H2SO4 (zwavelzuur)
• En HNO3 (salpeterzuur)
GEVOLGEN VERZURING
• IN BODEM KOMEN MINERALEN VRIJ EN SPOELEN
UIT
• GIFTIGE METALEN LOSSEN OP, DAARDOOR HOGE
CONCENTRATIE IN GRONDWATER
• BESCHADIGING WORTELHAREN
• BESCHADIGING HUIDMONDJES
• REMMING FOTOSYNTHESE
• MINDER WEERSTAND BIJ PLANTEN
• IN MEREN EN VENNEN GEEN/WEINIG LEVEN MEER
• AANTASTING GEBOUWEN EN
BEELDHOUWWERKEN
GEVOLGEN VERZURING
Bron: Rijkswaterstaat 2003/2004
ANDERE EMISSIES
• Vluchtige koolwaterstoffen
• Koolstofmono-oxide
• Door bovenstaande 2 factoren ozonvorming:
- daardoor aantasting longweefsel bij mens en dier
- remming groei planten door bladbeschadiging
• Emissie giftige gassen
• Bio-industrie o.a. door mestoverschot, ammoniak
- uit ammoniak samen met SO2 ontstaat
ammoniumsulfaat
- nitrificerende bacterien in bodem zetten
ammoniumsulfaat om in nitraat en salpeterzuur
- gevolg: verzuring van de bodem
Broeikaseffect
•
•
•
•
Broeikaseffect = normaal (afb. Boek)
Bedoeld wordt:
VERSTERKT broeikaseffect
Warmtestraling wordt extra
tegengehouden
• Oorzaken: Broeikasgassen zoals
• Koolstofdioxide, waterdamp, methaan
• Gevolgen? : zie boek
broeikaseffect
Gat in de ozonlaag
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ozonlaag absorbeert UV-straling
Bij aantasting ozonlaag?
Meer UV-straling op aarde
Dit kan DNA veranderen (mutaties)
Gevolg kan zijn: huidkanker
Oorzaken aantasting ozonlaag:
Chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s)
Als koelmiddel in koel- en vrieskisten,
Als blaasmiddel bij vervaardiging piepschuim,
schuimplastic en isolatiematerialen
• Als drijfgassen in spuitbussen
• CFK’s worden voor dit alles niet meer gebruikt
Ozonlaag vooral dunner boven
Zuidpool
Het water: eutrofiering en
waterbloei 1
• Zelfreinigend vermogen water (=
mineralisatie)
• Verwerking organische stoffen tot
anorganische stoffen
• Producenten gebruiken dit weer voor
opbouw organische stoffen
• Mestoverschotten = overbemesting
• Gevolg: eutrofiering
Het water: eutrofiering en
waterbloei 2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Regen spoelt teveel mest weg
Komt in sloten
Afbraak hiervan: toename fosfaten en nitraten
Ook via grondwater komt mest en dus mineralen in
oppervlaktewater
Dit heet Eutrofiering of Vermesting
Water te voedselrijk oftewel eutroof
Sterke algengroei daardoor
Waterbloei ontstaat = groene kleur water
Daardoor troebel water
Minder licht voor fotosynthese (0nder)waterplanten
Minder zicht voor vissen zoals snoeken
Ook stinkend water
Lees tekst boek een paar keer door + zie schema boek
Vervuiling water
•
•
•
•
•
•
•
Bijv: chemische afvalstoffen zoals
Zware metalen: cadmium, lood, zink, kwik
Is giftig materiaal in kleine concentraties
Niet afbreekbaar in meeste gevallen
Ophoping in voedselkringloop
Ophoping in voedselketens = accumulatie
Vooral predatoren (top voedselketens) sterven
of geven stoffen door via moedermelk en eieren
• Minder en ook zwakkere nakomelingen
• Veel sterfgevallen
Bodem
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Oorspronkelijk zwerfbouw in verleden
Nu veelal ontbossing
Overbeweiding
Erosie
Humuslaag waait en/of spoelt weg
Kaalkap door:
Vraag naar brandhout, hardhout
Vraag naar biobrandstoffen
Vraag naar akkers
Uitbreiding steden
Etc.
Gevolgen???
Ontbossing
Kaart:
http://www.globalchange.umich.edu
Gewoon wat voorbeelden gevolgen