Tentamen: Maatschappijleer 2 V5 nov. 2006 Onderwerp: Multiculturele samenleving (Hfst. 5 Delphi) Toetscode: E 1.1 Tijdsduur: 100 min. Max. aantal punten: 70 Vraag 1 Lees bron 1 Deze bron bevat het eerste gedeelte van de Abel Herzberglezing die op 21 september 2003 werd voorgedragen door Sylvain Ephimenco. a. Hij richt zich in dit gedeelte van de lezing duidelijk tegen de multiculturele samenleving. Dit samenlevingsmodel kan echter op twee manieren worden gebruikt. Tegen welk gebruik van de term multiculturele samenleving is de schrijver?.Geef ook 1 argument dat hij daarvoor heeft. 4p b. De auteur is voorstander van het multi-etnische model. Met welk samenlevingsmodel uit je boek komt dit boek het meest overeen? Leg uit. 4p Vraag 2 Het huidige asielbeleid is streng. Er worden vrijwel geen permanente verblijfsvergunningen gegeven aan asielzoekers. Als een asielzoeker mag blijven in NL dan krijgt deze doorgaans een vergunning voor drie jaar. Daarna wordt opnieuw onderzocht of het nodig is dat er nog een vergunning voor drie jaar wordt afgegeven. Momenteel zijn er verschillende rechtse partijen die er voor pleiten om helemaal geen asielzoekers meer toe te laten. a. b. Leg uit waarom dit niet mogelijk is. 3p In de media worden de termen 'vluchteling', 'asielzoeker', 'allochtoon' vaak verkeerd gebruikt. Leg voor iedere begrip uit voor wie zij gebruikt moet worden. 3p Vraag 3 Tijdens de les hebben jullie een documentaire gezien over discriminatie bij de politie, en hebben jullie een artikel gelezen over positieve discriminatie. a. Geef aan de hand van de video en het artikel aan wat voor een negatieve consequenties positieve discriminatie kan hebben. Noem er twee. 4p b. Ben jij zelf voor of tegen positieve discriminatie. Leg uit waarom. 2p Vraag 4 De aanslag Theo van Gogh wordt in de media ook wel een aanslag op de vrijheid van meningsuiting en dus de rechtsstaat genoemd. In een rechtsstaat hebben burgers namelijk het recht op vrijheid van meningsuiting, dat door Theo van Gogh veelvuldig op zijn eigen manier gebruikte. Tegenover dit recht staat echter ook een plicht, namelijk om diegenen wier mening je afkeurt of zelfs verwerpelijk acht de kans te geven die mening te uiten. Noem nog twee rechten in een rechtsstaat en leg uit welke plichten daar uit voortvloeien. 4p Vraag 5 Gedoe om een handdruk de Volkskrant 2 juni 2006 Koningin Beatrix zal bij haar bezoek aan de Mobarak Moskee in Den Haag geen handen schudden. Dit is afgesproken uit respect voor de islamitische regels. 'In principe raken mannen en vrouwen elkaar niet aan als ze geen directe familie zijn', zegt Hibatunnoer Verhagen, voorzitter van de Ahmadiyya beweging in Nederland. 'Dat heeft dus niets te maken met ongelijkheid, het is juist een teken van respect.' Aanleiding voor het bezoek is het 50-jarige jubileum van de moskee. De ahmadiyyamoslims waren de eersten die in Nederland een islamitisch gebedshuis openden. De beweging staat bekend als zeer open en tolerant, maar houdt zich wel aan de islamitische regels. 'Als iemand onze gebruiken niet kent en zijn hand uitsteekt, dan zullen we die zeker niet weigeren', zegt Verhagen. 'Een pijnlijke of gênante situatie moet je tenslotte proberen te voorkomen. Maar als we de kans krijgen uit te leggen waarom we geen handen schudden met de andere sekse, doen we dat. De koningin had hiervoor begrip.' In november 2004 ontstond ophef nadat een Tilburgse imam tijdens een bijeenkomst had geweigerd Verdonk een hand te geven. De minister vond dat de imam zo liet blijken haar niet als een gelijke te beschouwen. Verdonk ziet het geven van een hand als de belangrijkste manier om elkaar te begroeten. De imam zei later dat hij liever doodging dan dat hij zijn godsdienst verloochende. Koningin Beatrix heeft volgens dit artikel duidelijk voor een andere benadering gekozen dan minister Verdonk. a. Leg uit wie van beide een cultuurrelativistische benadering hanteert. 4p b. Leg uit wie van beide een cultuuruniversalistische benadering hanteert. 4p c. Leg ook uit wie van beide dames meer voor een integratiemodel staat, en wie voor een assimilatiemodel. 2p Vraag 6. Lees bron 2. In dit artikel staan twee vormen van etnisering die volgens de heer van Praag, in het artikel 'We moeten de rijen sluiten'in de a4-krant over de Islam, ook na 11 september een belangrijke rol hebben gespeeld bij de groepsvorming. Noem de twee vormen van etnisering. Geef per vorm één voorbeeld in de tekst. (bijvoorbeeld: regel 11….25) 6p De volgende vijf vragen zijn meerkeuzevragen (7 t/m 11). Per vraag is er één antwoord goed. Per goed antwoord 2p 7. Binnen het begrip cultuur worden drie dimensies onderscheiden. Dat zijn: a de reële, de normerende en de materiële dimensies b de ideële, de normerende en de materiële dimensie c de zakelijke, de rechtvaardige en de materiële dimensie d de levensbeschouwelijke, de religieuze en de politieke dimensie 8. Na 1975 kwamen veel Surinamers naar Nederland. Hun motieven waren: a politiek van aard b economisch van aard c politiek en economisch van aard d cultureel van aard 9. De immigratie tussen 1998 en 2003 hangt voornamelijk samen met: a gezinshereniging b gezinsvorming c gezinshereniging en gezinsvorming d asielverzoeken en vluchtelingen 10. De indeling van de mensheid in rassen is a wetenschappelijk gesproken onzinnig gebleken b wetenschappelijk gesproken zinvol gebleken c verboden d vervangen door een indeling in nationaliteiten 11. Onder integratie van allochtonen wordt verstaan: a het streven naar aanpassing van allochtonen aan de Nederlandse cultuur b het streven naar volwaardig burgerschap van allochtonen c het streven naar behoud van culturele identiteit van allochtonen d het streven naar spreiding van allochtonen over Nederland Vraag 12 Ga na of in het volgende gevallen sprake is van discriminatie en beargumenteer je beslissing. a Een vrouwelijke werknemer wordt gepasseerd voor promotie naar een leidinggevende functie omdat de directie, op grond van eerdere ervaringen, verwacht dat de mannelijke leden van haar afdeling vrouwelijk leiderschap niet accepteren en voor problemen zullen zorgen. 2p b Een verhuurder van kamers weigert kamers te verhuren aan mensen die niet de Nederlandse nationaliteit hebben. 2p c Een leerkracht biologie beoordeelt proefwerken niet alleen inhoudelijk, maar ook op taalgebruik. Voor allochtone leerlingen met taalachterstand maakt hij echter een uitzondering: die worden alleen beoordeeld op de inhoudelijke kwaliteit van hun antwoorden, mits zij deelnemen aan een extra uurtje taalonderwijs. 2p Vraag 13 Bekijk bron 3 a. In de bron staat dat de concentratie van allochtonen in de steden toeneemt. Geef drie redenen waarom de concentratie van allochtonen juist in de steden toeneemt. 3p b. In het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau waarover dit artikel gaat, staat ook dat er onder allochtone jongeren een veel hogere schooluitval is dan onder autochtone jongeren. Geef een voorbeeld van positieverwerving en een voorbeeld van positietoewijzing die kunnen verklaren waarom een relatief groot aantal allochtonen de school verlaat zonder diploma. 4p c. In het Sociaal Cultureel Rapport 2004 waarop dit artikel is gebaseerd staat dat etnische minderheden nog steeds een achterstand hebben op het gebied van werk en onderwijs. Beschrijf op het gebied van onderwijs en op het gebied van arbeid een overheidsmaatregel om de positie van allochtonen te verbeteren. 4p d. In het laatste deel van de tekst wordt gesteld dat vooral onder laag opgeleide autochtonen het idee bestaat dat de eigen situatie in de nabije toekomst slechter zal worden door de aanwezigheid van minderheden. Het is goed mogelijk dat dit idee een vooroordeel is. Leg uit waarom vooroordelen over minderheden juist bij laagopgeleide autochtonen bestaan. 3p Einde van dit tentamen!!!!!!!! Bron 1 De Multiculturele desintegratie Abel Herzberglezing door Sylvain Ephimenco 2003-09-21 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 William Shakespeare laat de Engelse koning Richard III in het gelijknamige stuk verzuchten dat hij zijn koninkrijk best voor een paard zou willen ruilen. Hoewel geen Engelsman en ook geen koning, betrap ik me soms op het parafraseren van deze beroemde zin: mijn koninkrijk, mijn boeken, mijn vrouwen enzovoort voor de afschaffing van de uitdrukking 'multiculturele samenleving'. Dit niet om de realiteit te ontvluchten, zoals koning Richard deed tijdens de veldslag van Bosworth, maar om definitief af te rekenen met een illusoir concept, een schimmig droombeeld dat in een nachtmerrie van misverstanden dreigt te verzanden. Nederland mag best, vooral in de grotere steden, al onmiskenbaar multi-etnisch zijn, multicultureel kan het beter niet worden. Hiermee zijn we direct beland in het hart van mijn aanklacht tegen de multiculturalisten. Hiermee bedoel ik degenen die, zich expliciet beroepend op universele waarden als tolerantie, gelijkheid, scheiding van kerk en staat of democratische moderniteit, een model voor ogen hebben dat uitgerekend deze waarden feitelijk ondermijnt. Zij die ons willen doen geloven dat het enige alternatief voor het in hun visie onvermijdelijke multiculturalisme een terugkeer zou betekenen naar de Avonden van G.K. van het Reve. Terwijl het juist de permissieve multiculturele samenleving is die ons naar de benauwde jaren vijftig terugvoert. Die etnische groepen in staat stelt zich in een vorm van multiculturele segregatie op te sluiten. Die het alibi vormt voor nieuwe extremistische groepen om van hun etniciteit een instrument van differentiatie te maken en dus van ontwrichting van de homogene samenleving. Het is dit multiculturele model dat de zwaarbevochten emancipatie van vrouwen of seksuele minderheden plots een halt lijkt te willen toeroepen. Dat in de openbare ruimte steeds meer plaats claimt voor bedenkelijke geloofsuitingen en de acceptatie van zeer conservatieve religieuze denkbeelden, hiermee de ontzuiling en de secularisatie die Nederland kenmerken op losse schroeven zettend. Dit is een eigenaardige paradox: dat in naam van moderniteit en progressieve aspiraties, het multiculturele ideaal de samenleving in werkelijkheid steeds conservatiever maakt. Dat zich links afficherende multiculturalisten in feite rechtse concepten als segregatie, vrouwenonderdrukking en terugkeer naar orthodoxe religieuze waarden in de hand werken. Laten we om te beginnen eens afstappen van de opvatting dat het verwerpen van de multiculturele samenleving automatisch het afwijzen van de ander, van de nieuwkomer of allochtoon betekent. Dat is een perfide beschuldiging die het wezenlijke verschil tussen multicultureel en multi-etnisch niet wil erkennen en alleen maar dient om het debat om zeep te helpen. De multi-etnische samenleving die ik voor ogen heb, kent zowel verscheidenheid als homogeniteit. Verscheidenheid in etniciteit en culturele beleving in de privésfeer; homogeniteit in de openbare ruimte en in de waarden waarop de democratische samenleving rust. Anders dan in het multiculturele model wordt er in het multi-etnische model niet gesleuteld aan de dominante cultuur en worden er geen componenten van de cultuur van nieuwkomers dwangmatig aan toegevoegd. Je hoeft in de multi-etnische samenleving je eigen identiteit niet te verloochenen, maar je dient de primaire waarden van de traditionele dominante cultuur wel te respecteren en je die eigen te maken. Het is niet de samenleving die zich aan de nieuwkomers moet aanpassen maar andersom. Niet uit starre principes of een arrogant superioriteitsgevoel, maar om de noodzakelijke homogeniteit te bewaren en de civiele vrede te garanderen. Het recht van het individu om verschillend te zijn, is onvervreemdbaar, maar dat betekent niet dat de verschillende etnische groepen een claim op de rest van de samenleving en de overheid mogen doen om hun eigen specificiteit te versterken. Zouden ze dat wel mogen, dan krijg je een multiculturele apartheid die alleen maar aanzet tot een desintegratie van de samenleving. Bron 2 'We leven in tijd van wederzijdse angst' Van onze verslaggeefster Janny Groen. 3-5-2004. Http://www.volkskrant.nl/binnenland/1083481385170.html 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 AMSTERDAM - Radicalisering van moslimjongeren is niet een typisch Nederlands fenomeen, maar is in alle Europese landen met een aanzienlijke moslimgemeenschap te zien. Islamoloog Tariq Ramadan probeert het tij te keren. Door de scherpte van het publieke debat voelen moslimjongeren zich niet langer onderdeel van de Europese samenleving. 'Ze investeren in de slachtofferrol, sluiten zich op in intellectuele, sociale en economische getto's en keren de westerse samenleving verongelijkt de rug toe', vat Tariq Ramadan de trend kort en bondig samen. In een poging de ontwikkeling om te buigen, reist de in Zwitserland geboren filosoof en islamoloog, die razend populair is bij de moslimjeugd in vooral de Franse banlieues, heel Europa door. Hij predikt en geeft lezingen en draagt zijn geloof in de vorming van een 'Europese islam, waarbij islamitische waarden samensmelten met de westerse cultuur', met verve uit. Vorige week was Ramadan in Nederland voor een lezing in het Amsterdamse Tropentheater. Hij volgt de actualiteit op de voet, zo blijkt. (……………….) Wat hij mist in het Europese debat over de rol van de islam en de integratie van moslims, is zorgvuldigheid. 'Te vaak worden radicale standpunten van een kleine groep opgevat als zijnde de houding van de hele islamitische gemeenschap', zegt hij. 'We leven in een tijd van wederzijdse angst. Nederlanders en andere Europeanen zien moslims, zelfs de tweede en derde generatie immigranten, als buitenlanders die een vreemde religie aanhangen. Een religie die door terroristische groeperingen als Al Qa'ida ook nog eens wordt misbruikt. Ze vrezen dat hun democratie, hun cultuur gevaar loopt en hebben een hele slechte perceptie van moslims.' Aan de andere kant van de kloof, zegt hij, zien moslims elke kritische opmerking als een teken van islamofobie, ze zeggen dat ze worden gehaat, spreken van racisme, sluiten zich op in hun eigen getto's. Ramadan: 'We zijn terechtgekomen in een vicieuze cirkel van voortdurende bevestiging van de wederzijdse angsten. Er hoeft maar één oproep tot de jihad worden onderschept en alle moslims worden gewantrouwd. Er hoeft maar één politicus op te roepen tot sluiting van een radicale moskee en de moslims menen dat ze collectief worden gehaat.' Dat wederzijdse wantrouwen, zegt hij, moet worden doorbroken. 'Als we ervan uitgaan dat de immigranten in Europa blijven, dan moéten bruggen worden geslagen. Op wantrouwen bouw je geen gezonde samenleving.' Dat is geen sinecure, beaamt Ramadan. Hoewel hij verzoening predikt, moslims oproept los te komen van hun culturele wortels en te bouwen aan een moderne, Europese islam, wordt hij er voortdurend van beschuldigd te spreken met dubbele tong. Vooral in Frankrijk wordt zijn charisma en zijn grote populariteit onder de moslimjeugd gevreesd. Ramadan is een in maatpak gegoten fundamentalist, die geen Europese islam voorstaat maar Europa wil islamiseren, wordt betoogd. Verwezen wordt naar zijn dubieuze familiebanden. Hij is van Egyptische komaf, de kleinzoon van Hassan Al-Banna, een van de oprichters van de radicale fundamentalistische groepering Moslimbroederschap. Zijn vader Said richtte het omstreden Islamitisch Centrum op, dat door de nabestaanden van de aanslagen op de Twin Towers is aangeklaagd. Hoe kan hij ooit het vertrouwen van het Westen winnen? 'Door aandacht te blijven vragen voor hetgeen ik zeg. Dat vraag ik niet alleen voor mezelf, maar voor alle moslims. Praat niet over hen, maar mét hen. Beschouw hen als Europese burgers die bouwen aan een gezamenlijk project: een levensvatbare democratie.' Veel moslimjongeren in het westen keren de democratie de rug toe. Wélke democratie, vragen ze retorisch . Ze voelen zich verketterd en verplaatsen hun loyaliteit naar broeders in Palestina en Irak. 'Wees voorzichtig met het trekken van conclusies', zegt Ramadan. 'Het feit dat ze zich verbonden voelen met hun onderdrukte broeders of door hen als onderdrukt beschouwde Palestijnen en Iraki's, betekent niet automatisch dat ze geen deel meer willen uitmaken van de Nederlandse samenleving. Ze weten alleen niet meer hoe en sluiten zich op in hun eigen gemeenschappen. Oordeel niet te snel. Ik kan het niet vaak genoeg zeggen: práát met hen.' Bron 3 Nederlanders somber gestemd over integratie Van onze verslaggever, Volkskrant 26-10-2004, http://www.volkskrant.nl/binnenland/1098702047262.html 5 10 15 20 25 AMSTERDAM - Nederlanders zijn overwegend somber gestemd over de integratie van allochtonen. Driekwart vreest dat door de toestroom van migranten het socialezekerheidsstelsel onbetaalbaar wordt, dat er getto's ontstaan en dat de dreiging van het moslimfundamentalisme toeneemt. In 2020 telt Nederland 2,4 miljoen niet-westerse allochtonen, aldus het SCP. Dit is dan 14 procent van de bevolking. Nu zijn dat er 1,6 miljoen (10 procent). Migranten zullen zich in de toekomst nog meer in de grote steden concentreren. Dit zal duidelijk te merken zijn aan de schoolpopulatie, de arbeidsmarkt en de contacten tussen allochtonen en autochtonen. Opvallend is dat vluchtelingengroepen in vergelijking met Turken en Marokkanen veel vaker contacten hebben met Nederlanders. Volgens het SCP is dit opmerkelijk, gezien het relatief korte verblijf van vluchtelingengroepen in Nederland en hun kwetsbare sociaal-economische positie. Een mogelijke verklaring voor het hebben van meer contacten met Nederlanders is volgens het SCP het feit dat vluchtelingengroepen relatief kleinere gemeenschappen vormen, die meer verspreid wonen dan Turken en Marokkanen. Hierdoor leren zij sneller Nederlands en leggen sneller contacten met autochtonen. Hooguit eenderde van de Nederlanders heeft contacten met migranten. Het SCP verwacht dat de toenemende segregatie in met name de grote steden deze contacten in de toekomst belemmert. Een ruime meerderheid van de Nederlanders denkt dat dit leidt tot extra spanningen tussen autochtonen en allochtonen. Eenderde voorziet verder een verslechtering van de eigen situatie door de aanwezigheid van migranten. Dit gevoel is sterker onder laagopgeleide autochtonen dan onder hoogopgeleiden. Antwoordmodel herk multi cult jan 2005 Vraag 1 a. De normatieve opvatting van de multiculturele samenleving. Als argument bijv. r.28-29, dat in naam van moderniteit en progressieve aspiraties, het multiculturele ideaal de samenleving in werkelijkheid steeds conservatiever maakt r.19-21 Terwijl het juist de permissieve multiculturele samenleving is die ons naar de benauwde jaren vijftig terugvoert. Die etnische groepen in staat stelt zich in een vorm van multiculturele segregatie op te sluiten. Juiste term 2p, argument 2p ………. b. De salad-bowl samenleving. Uitleg: Verschillende culturen kunnen in de privesfeer hun eigen cultuur behouden, maar in de openbare sfeer moeten zij zich aanpassen aan de dominante cultuur Juiste term 2p, uitleg 2p ………. Vraag 2 a. recht op gezinshereniging/vereniging. Nederland heeft verschillende internationale verdragen getekend waarin zij zich verplicht vluchtelingen op te vangen. Redenen van humanitaire aard. Een van de drie noemen is 3p b. Vluchteling: iemand die volgens het verdrag van Geneve een vluchteling is, dus vlucht voor politieke godsdienstige etc redenen. Asielzoeker: iemand die asiel aanvraagt in Nederland Allochtoon: Eerste generatie nieuwkomers, tweede generatie, en derde generatie wanneer die zich nog wensen re identificeren met de cultuur van hun grootouders. per term 1p Vraag 3: a. Twee argumenten uit video of artikel: Als de wetgever discrimineert, raken de slachtoffers van discriminatie het vertrouwen kwijt dat de overheid hen een eerlijke kans geeft. Degenen die geacht worden te profiteren van discriminatie raken het vertrouwen van de rest van de bevolking kwijt. Minder gekwalificeerde werknemers. Onaangename sfeer tussen werknemers die baan eerlijk verdienen en positief gediscrimineerden, etc. 2p per argument, max 4p b. Logische eigen mening 2p Vraag 4 (2 noemen is tot. 4p) Vrijheid van godsdienst. Dit recht impliceert de plicht ook voorwaarden te scheppen voor het beleven van godsdienstige richtingen waarmee je het fundamenteel oneens bent Vrijheid van vereniging en vergadering. Dit recht impliceert de plicht ook diegenen de mogelijkheid te gunnen bijvoorbeeld politieke partijen of belangenverenigingen op te richten waarvan je de doelstellingen verwerpt Vrijheid van onderwijs. Dit recht impliceert de plicht ook voorwaarden te scheppen voor de inrichting van scholen op een godsdienstige of levensbeschouwelijke grondslag waarmee je het volkomen oneens bent Vraag 5 a. Beatrix. Een cultuurrelativist stelt dat een cultuur alleen vanuit zichzelf worden beoordeeld. Je kunt dus niet zeggen dat de ene cultuur beter is dan de andere, door mensen te verplichten jouw cultuur (o.a. universele mensenrechten) te leren geef je impliciet aan dat de te leren cultuur beter is dan de ander. Logisch beredeneren 4p b. Verdonk. Een cultuuruniversalist stelt dat je culturen kunt beoordelen naar de mate waarin ze bepaalde universele mensenrechten en normen en waarden aanhangen. Verdonk vindt handen schudden een universele wijze van begroeten, en dus de enige juiste en belangrijkste begroeting. 4p c. Verdonk assimilatie 1p, Beatrix integratie 1p Vraag 6 1. De eigen groep die als een tijdelijk instrument de dreiging moet afslaan, mensen voelen zich binnen de samenleving bedreigd en zoeken daarom de bescherming, geborgenheid, veiligheid van hun groep. Samen sta je sterker. 2p Verwijzing in de tekst: r.26-28 1p 2. etnisering door langdurige sociale en economische problemen, moslims gaan zich meer met andere moslims identificeren omdat zij in eenzelfde slechte sociaaleconomische positie zitten. 2p Verwijzing in de tekst: r.7-10 1p 7 b 2p 8 c 2p 9 c 2p 10 a 2p 11 b 2p 12. a b c Ja, want er is sprake van ongelijke behandeling, op grond van een kenmerk (geslacht) dat in de gegeven situatie niet relevant is. Dat andere werknemers leiderschap door een vrouw niet accepteren is weliswaar een probleem, maar dat probleem zullen die werknemers en de directie moeten oplossen, zonder de vrouw in kwestie de dupe te laten zijn. 2p Ja, want er is sprake van ongelijke behandeling, op grond van een kenmerk (nationaliteit) dat in de gegeven situatie niet relevant is. 2p Nee, want er is weliswaar sprake van ongelijke behandeling, maar op grond van een kenmerk dat in de gegeven situatie wel relevant is. 2p 13 max. 3p a.Zoeken elkaar op 1p, goedkopere huisvesting 1p, veel industrie met arbeid voor laaggeschoolden 1p. b. Voorbeelden van positieverwerving(1 vb noemen 2p) -taalproblemen/taalachterstand bij allochtonen -ondoorzichtigheid van de arbeidsmarkt -gemiddeld laag onderwijsniveau Voorbeelden van positietoewijzing (1 vb noemen 2p) -er wordt op scholen niet genoeg rekening gehouden met de taalachterstand van allochtone kinderen. -vooroordelen en stereotypen van leraren maken dat ze minder van allochtone kinderen verwachten. -discriminatie - de leermiddelen sluiten niet aan bij de allochtone kinderen c. Onderwijs: een maatregel noemen. 2p - Scholen met allochtone leerlingen krijgen extra geld en steun. - Intercultureel onderwijs - onderwijs in eigen taal en cultuur biedt de mogelijkheid om eigen culturele identiteit te versterken n de kloof tussen thuis en schoolsituatie te verkleinen. - Lesmethoden die beter rekening houden met culturele achtergrond van allochtonen leerlingen. - extra aandacht voor het leren van Nederlands. Arbeid: een maatregel noemen. 2p - bedrijven verplichten allochtonen in dienst te nemen - bedrijven verplichten laten melden hoeveel allochtonen ze in dienst hebben - positieve actie/discriminatie: overheid neemt met voorrang allochtonen aan. d. Het falen van de eigen groep wordt toegewezen aan externe factoren, in dit geval de allochtonen. Vooroordelen blijven niet zonder gevolgen. Achterstelling van een 'zij-groep' kan voordeling zijn voor de 'wij-groep'. Een van deze verklaringen uit het boek p.241 is 3p