Klik hier - Arme Kant van Nederland/EVA

Commentaren op de verkiezingsuitslag
De verkiezingen van 12 september hebben geleid tot een nek-aan-nek-race tussen de
liberalen en de sociaaldemocraten. Beide partijen scoorden buitengewoon goed. De
voorkeur van de kiezers voor een rechts-liberaal beleid is afleesbaar, omdat de VVD de
grootste partij is geworden en omdat D66 twee zetels meer mag inboeken en de SGP één
zetel. Grote verliezers zijn de partij van Geert Wilders, het CDA en GroenLinks. Tegelijk mag
een sociaal-duurzaam beleid rekenen op flinke steun door de kiezers, gelet op de winst van
de PvdA en het op sterkte blijven van de SP en de kleinere partijen.
We hebben een aantal leiders van maatschappelijke organisaties en kerken gevraagd om
hun reactie te geven op de verkiezingsuitslag. Het tijdstip van de weergegeven reacties ligt
rond 25 september 2012.
Nu werken aan sociale agenda
De vakcentrale FNV wil “nu werken aan sociale agenda”. Leo Hartveld, vice-voorzitter FNV,
vindt dat “deze verkiezingsuitslag de basis moet worden voor een nieuwe sociale agenda.
De slechte plannen uit de Begroting 2013, zoals de forensentaks, de uitkleding van de
ontslagbescherming en de torenhoge eigen bijdrage in de zorg, kunnen de prullenbak in. En
niet te vergeten de korting op de kinderopvang, de nullijn voor ambtenaren en de versnelde
verhoging van de AOW-leeftijd. In plaats daarvan moet het nu gaan over de grote
vraagstukken waar sociaal-economisch Nederland mee worstelt.” Zo wil de FNV graag
samen met anderen structureel werken aan Gewoon Goed Werk. Daarbij gaat het
bijvoorbeeld om van-werk-naar-werk-trajecten voor mensen die hun baan dreigen te
verliezen. De FNV wil daarbij weer een eigen regierol in de WW. “Het tweede belangrijke
onderwerp op de sociale agenda is flexwerk”, aldus Leo Hartveld. “Werknemers die behoren
tot de groeiende flexibele schil moeten na één jaar een vast contract kunnen krijgen. Een
ander onderwerp dat zeker op de sociale agenda thuishoort is het inkomensafhankelijker
maken van de kosten in de zorg.
Natuurlijk moet het huishoudboekje van de overheid kloppen. Ook onze leden weten dat.
Maar dan wel op een eerlijke manier. En niet eenzijdig de rekening neerleggen bij de lage en
middeninkomens.”
Werkgevers hopen op betere polderkansen
De werkgevers VNO-NCW, MKB-Nederland en LTO Nederland zijn content met de uitslag
van de verkiezingen. “Nederland heeft gekozen voor het midden”, aldus Bernard Wientjes,
voorzitter van VNO-NCW. “Voor het eerst in lange tijd is het populisme op de terugweg. Het
politieke midden is door de stembusuitslag versterkt en de flanken aan linker- en rechterzijde
zijn afgezwakt.” Volgens de ondernemingsorganisaties is de uitslag daarmee ook een keuze
voor een stabiele coalitie en een pro-Europees beleid. “Dat is goed voor Nederlandse
ondernemers en voor onze internationale positie, waar onze economie zo sterk van
afhankelijk is. Die uitslag zou kunnen bijdragen aan meer stabiliteit tussen de sociale
partners.”
Raad van Kerken ziet Nederland verder ontzuilen
De verkiezingsuitslag is volgens Klaas van der Kamp, algemeen secretaris van de Raad van
Kerken in Nederland, “opmerkelijk, omdat de confessionele partijen nu - zo lijkt het - de finale
consequentie van de ontzuiling onder ogen dienen te zien. Met zo'n 45% van de
Nederlanders die christen is en nu zo'n 14% die op een christelijke partij heeft gestemd, kun
je concluderen dat het merendeel van de christenen op een niet-confessionele partij heeft
gestemd. Op zich hoeft dat voor de kerken geen verschil te maken. De kerken hebben een
onafhankelijke analyse, die kritisch meekijkt met iedere regering. Hoogstens impliceert de
uitslag dat je als kerken nog nadrukkelijker jargon moet gebruiken dat algemeen toegankelijk
is. En mogelijk moet je iets meer moeite doen om entree te vinden bij de politieke partijen,
omdat niet iedereen de kerken goed kent.”
Dat hoeft geen isolement voor de kerken in te houden. “We mogen aannemen dat politieke
partijen, ook als ze niet-confessioneel zijn, luisteren naar het maatschappelijk middenveld.
De kerken zijn een belangrijke partij in dat middenveld. Daarbij hebben de kerken een
altruïstische inslag. Ze proberen stem te geven aan kwetsbare groepen die zelf misschien
niet altijd de weg weten of de woorden weten te vinden. We mogen aannemen dat de twee
grote partijen, met een lang en rijk verleden in de democratische rechtsstaat, daar ook naar
willen luisteren.”
Bisschop de Korte is hoopvol gestemd
Bisschop de Korte, referentbisschop Kerk en Samenleving van de Bisschoppenconferentie in
Nederland, “heeft tijdens het Christelijk Sociaal Congres in Doorn, eind augustus, politici en
bestuurders gevraagd om zich niet te overschreeuwen en geen beloften te doen die niet
waar gemaakt kunnen worden. Het eeuwenoude polderen, het schikken en plooien, hoort bij
de Nederlandse cultuur. Het maakt onze politieke cultuur feitelijk gematigd en gericht op het
compromis. In het licht van de economische, sociale en ecologische crisis is een stabiel
kabinet belangrijk.” Vanuit de Nederlandse traditie van polderen moet er veel mogelijk zijn.
Als men elkaar iets gunt (gunnen heeft relatie met genade!) kunnen grote stappen vooruit
worden gezet.” Mgr. de Korte is hoopvol gestemd over de kans op een stabiel kabinet met
een grote meerderheid in de Tweede Kamer.
Daarnaast uit hij ook zijn zorgen rond zo’n nieuw kabinet. “Een coalitie van liberalen en
sociaaldemocraten heeft ook een bedenkelijke kant. Velen in de samenleving zullen deze
coalitie van ideologische tegenstanders niet begrijpen. Met name vanuit de hoek van de PVV
en de SP is een felle oppositie te verwachten. Als de coalitie van VVD en PVDA er komt, kan
een teveel aan pragmatisme of technocratie een nieuwe impuls aan het populisme geven.
Beide effecten zijn niet wenselijk.”
Mgr. De Korte hoopt op een stabiel nieuw kabinet. “Vanuit de Kerk zal ik de nieuwe regering
beoordelen vanuit de principes van het katholiek sociaal denken. Micro-ethisch is bij een
samenwerking VVD-PvdA een nieuwe liberaliseringsgolf niet ondenkbaar (bijvoorbeeld in de
discussie rond voltooid leven). En macro-ethisch zal de Kerk kijken naar de positie van de
zwakkeren, dichtbij en ver weg. Belangrijk is de vraag hoeveel ruimte een VVD-PVDA
Kabinet laat voor afwijkend gedrag van (religieuze) minderheden.
Kan christelijke politiek nog?
Dr. Arjan Plaisier, scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland
vraagt zich af of “de uitslag ook aangeeft dat er geen toekomst meer is voor christelijke
politiek. Dramatisch is de teruggang van het CDA. Dit verlies wordt niet gecompenseerd door
winst van CU of SGP, integendeel. Opgeteld komen de christelijke partijen nog wel als derde
uit de bus, maar met niet meer dan zo’n 14% is het een kleine speler. Blijft er in een postchristelijke samenleving hooguit ruimte voor getuigenispolitiek, die echter nauwelijks politieke
macht zal hebben (te vergelijken met de Partij voor de Dieren)? In ieder geval is het tijd voor
een open en eerlijke discussie over de toekomst van christelijke politiek in een postchristelijke tijd.”
Er zal gepolderd moeten worden. Voorlopig zijn we verkiezingsmoe en willen we nu gewoon
zakelijke regeerders en een redelijk parlement. De uitkomst zal dan wellicht niet iets zijn om
de vingers bij af te likken. De grote idealen zullen politiek niet verwezenlijkt gaan worden en
grote visioenen liggen voorlopig te slapen. De grote woorden van de afgelopen tijd waren
allemaal wat hol.”
Dat spreken met grote woorden die hol kunnen klinken kunnen de kerken zich ook
aanrekenen, als je de feiten van de verkiezingsuitslag combineert, aldus Ds. Plaisier. “Als
kerk moeten we ons tot deze politieke constellatie verhouden. Grote woorden spreken wordt
snel iets voor de eigen achterban. De kloof tussen wereld en koninkrijk van God is wat maten
groter dan we soms hebben gemeend. Ook als kerk moeten we ons realiseren in een postchristelijke samenleving te leven. Daarbij is het zaak dat de kerk, hoe bescheiden ook, blijft
spreken namens allen die geen stem hebben; ook als ze die nog wel hebben mogen
2
uitbrengen. We moeten oog voor hen die de rekening van de crisis betalen, van de zieken tot
de Grieken.”
De verkiezingsuitslag levert ook werk in eigen kring op, volgens de scriba van de
Protestantse Kerk in Nederland. “Het zal hopelijk een tijd worden waarin de betekenis van de
kerk als gemeenschap nieuwe betekenis krijgt en opnieuw beoefend gaat worden. Niet alles
wordt in Den Haag beslist. Het is tijd voor burgerschap, tijd voor een sterk maatschappelijk
middenveld. En bovenal tijd voor een kerk die terugkeert naar haar oorspronkelijke wortels:
een leefgemeenschap in Jezus' naam, met zorg voor elkaar, met een hart voor mensen om
ons heen, en met een verantwoordelijkheid voor Gods goede schepping.”
Hub Crijns
3