PowerPoint-presentatie - DISK arbeidspastoraat

Nederland participatieland?
Marja Jager-Vreugdenhil
Presentatie voor
• Diaconale studiekring
• Beraad Kerk & Wmo
1 februari 2013
Nederland participatieland?
Wmo als operatie om zorgstelsel te behouden
Vier routes:
1.
2.
3.
4.
Meer eigen verantwoordelijkheid bij zorgvragers
Geen recht op zorg, maar beleidsvrijheid gemeenten
Efficientieslag door aanpak op lokaal niveau
Meer ‘civil society’
Route ‘civil society’
- Zorgvragers moeten eerst een beroep doen op hun
omgeving
- Prestatieveld 1: ‘Bevorderen van sociale samenhang
en leefbaarheid in dorpen, buurten en wijken’
- Prestatieveld 4: ‘Ondersteuning vrijwilligers en
mantelzorgers’
Vragen!
- Wanneer is een beroep op het sociale netwerk reëel,
wanneer niet?
- Kan een overheid sociale samenhang bevorderen?
- Leidt sociale samenhang tot informele zorg?
- Zit er ruimte in het vrijwilligersaanbod?
- Als de overheid een stap terug doet, stapt de ‘civil
society’ daar dan in?
Basis: visie op samenleving
• Visie Wmo:
•
•
•
•
Maakbaarheid?
Marktvertrouwen?
Optimisme over zorgzaamheid samenleving?
Ondoordachte aannames?
• Vrijheid gemeenten voor eigen beleid
 verschillende lokale visies
Basis: visie op samenleving
• Mijn onderzoek:
• Mensen participeren niet in ‘de samenleving’,
maar in specifieke participatiepraktijken
• Elke participatiepraktijk kent eigen regels
• Regels bepaald door specifiek doel van
betreffende sociale verbanden
• Participeren gebeurt met een specifieke motivatie
• Participeren is het invullen van een specifieke rol
Participatie
Casusstudies:
1. De buurt
2. De mantelzorgrelatie
3. De kerk
Casus 1: buurt
• Buurt: geen ‘sociaal verband’, maar plek waar
evt. wel sociale verbanden gevonden kunnen
worden
• Niet vanzelfsprekend gericht op zorg
• Regels beperken zorg juist
Casus 2: mantelzorgrelatie
• Mantelzorgrelatie: relatie bij uitstek gericht op zorg
• Persoonlijke relatie tussen zorgende en verzorgde
staat centraal, niet doelen van een zorgorganisatie of
van beleid
• Elke mantelzorgrelatie is anders, hoe bepaal je of er
ondersteuning nodig is? Is mantelzorger ‘ co-worker’,
handige hulpbron of ‘co-client’?
• Let op: mantelzorgers onder kerkleden!
Casus 2: mantelzorgrelatie
Casus 3: kerk(gemeenschap)
Casus 3: kerk(gemeenschap)
• Kerk: welk doel?
Casus 3: kerk(gemeenschap)
• Doelen (A. Noordegraaf):
1. Getuigenis
2. Dienst aan de samenleving
3. Gemeenschap
• Vergelijk doelen van vrijwilligersorganisaties (Meijs):
1. Campaigning
2. Service delivery
3. Mutual interest
Casus 3: kerk(gemeenschap)
Kerkelijke documenten:
- Verschillende visies o.a. op gewicht van de verschillende
doelen en op plek kerk in samenleving
- Toch sterke overeenkomsten in uitspraken over Wmo!
- Erkenning van zorg als taak van de kerk
 Als instituut of als kerkgemeenschap?
 Al dan niet verbonden aan getuigenis?
 Voor eigen leden of ook voor anderen?
Casus 3: kerk(gemeenschap)
Belangrijkste redenen voor vrijwilligerswerk:
-
Ik werd ervoor gevraagd
Ik vond het leuk om te doen
Ik wilde graag iets voor een ander doen
Casus 3: kerk(gemeenschap)
Voor vrijwillige inzet in kerken vaker:
- Ik werd ervoor gevraagd
- Ik zag het als een opdracht van God
- Ik vond het vanzelfsprekend om te doen
Voor vrijwillige inzet elders vaker:
- Ik wilde nuttig werk doen
- Ik wilde iets voor de samenleving doen
- Ik wilde graag met mensen werken
Wat zien burgerlijke gemeenten als rol kerk?
•
•
•
•
•
•
•
•
Belang voor de lokale samenleving:
bron van informele zorg,
ontmoetingsplaats,
locatie voor buurt- of culturele activiteiten,
positieve invloed op sociale cohesie
Vindplaats maatschappelijke participatie:
Vrijwilligers en mantelzorgers in kerken
Deelname van mensen met beperking in kerken
Jeugdwerk en opvoedingsondersteuning
Inloopactiviteiten
Wat zien burgerlijke gemeenten als rol kerk?
-
Kerkelijkheid als achtergrondkenmerk:
• Positieve invloed op inclusie en participatie
• Negatieve invloed: uitsluiting of discriminatie o.b.v. geloofsovertuiging
•
•
•
•
Kerk als lokale samenwerkingspartner:
Kerk als belangrijke vrijwilligersorganisatie
Kerk als één van de maatschappelijke organisaties die geïnformeerd dient te worden
Kerk als informatie kanaal van overheid naar burgers
… en v.v., signaleringsfunctie: opsporen verborgen armoede, overbelaste
mantelzorgers, verslavingsproblematiek, opvoedingsvragen en eenzaamheid
Wat zien kerken als rol in Wmo(-adviesraad)?
-
Vertegenwoordiger van één van de maatschappelijke
organisaties (als samenwerkingspartner)
- Vertegenwoordiger van grote groep vrijwilligers (als
doelgroep, belangengroep)
- Motivatie:
 Voor belangen van zwakkeren in de samenleving
 Namens actieve groep vrijwilligers
 Stem van ‘wie geen helper heeft’
Enkele conclusies:


Kerken hebben zeker een rol op Wmo-terrein, vinden
zij zelf en vinden burgerlijke gemeenten
Heel diverse invullingen door beide
Risico op ‘verdringing van burgerschap’
Vrijwilligers/organisaties niet inzetten op andere activiteiten
dan waarvoor ze gemotiveerd zijn
Karakter kerken naar meer ‘service delivery’ leidt tot ander
evenwicht vrijwillig-professioneel
Open vragen o.a.:
-
Overheid moet niet teveel vóór kerken bepalen, maar
wat willen kerken eigenlijk zelf?
Afwachten? Visie formuleren?
Eens met : zorgzame samenleving? eigen kracht?
vangnetfunctie overheid?
Te verwachten vraag: willen kerken eigen leden
praktisch ondersteunen bijv. voor huishoudelijke hulp?
Willen kerken weer zelf verantwoordelijk zijn voor
(betalen, bemensen van) zorg- en welzijnsorganisaties?