Hoofdstuk 4: Herfsttij of nieuwe lente Late gotiek en vroege

Hoofdstuk 4: Herfsttij of
nieuwe lente
Late gotiek en vroege
renaissance in de 15e eeuw
Deel 2
Florence
• Daar was men in 1366 gestopt met de
bouw van de kerk (Santa Maria del Fiore)
omdat men niet wist hoe men de viering
moest overwelven.
• In 1418 begint Brunelleschi uiteindelijk met
de bouw van de koepel en start daarmee
de Renaissance.
• Want; Brunelleschi had jaren de
overblijfselen en ruines van de oude
Romeinen bestudeerd en denkt dat hij de
koepel kan bouwen, en dan ook nog
zonder de gevaarlijke steigers.
• Hij bouwt een achthoekige trommel
(cilinder) en daaroverheen een koepel met
acht ribben (voor de sier).
• De twee constructies zijn met elkaar
verbonden. (zie p48)
• Brunelleschi is de eerste moderne architect.
• Er ontstaat een scheiding tussen ontwerp en
uitvoering.
• De renaissance architectuur is gestoeld op
klassieke architectuur
• Geen spitsbogen maar rondbogen
• Horizontaal
• Niet ingewikkeld en naar alle kanten uitdijend,
maar overzichtelijk en gebaseerd op
geometrische volumes.
• Centraal grondplan
• Marmer
• Pas 150 jaar later overtroffen
De menselijke maat
• Kunstenaars en wetenschappers
bestuderen de klassieke bronnen en
krijgen het idee dat de mens de maat is
van alle dingen.
• Gods schiep de mens naar zijn evenbeeld.
• De proporties van het menselijk lichaam
zijn dus een afbeelding van de goddelijke
orde
• De bekendste afbeelding hiervan is de
Homo Quadrantus of Homo Vitruvius van
da Vinci. Het is een modeltekening om te
gebruiken, niet om iets aan te tonen
• En dus moeten kunstenaars (waaronder
architecten) kennis hebben van de
anatomie van het menselijk lichaam
• Voor een beeldhouwwerk moet je dat
natuurlijk ook hebben en Donatello maakt
in 1430 het eerste losstaande naaktbeeld
sinds de oudheid.
• Een contraposto jongetje.
– David (en Goliath)
• In Florence regeren rijke koopman
families.
• 1 daarvan wordt in de 15e eeuw de
machtigste; de familie De’ Medici.
• Ze gebruiken de kunstenaar om hun
macht te tonen en zo werden ze mecenas
voor bijv. Brunelleschi, Donatello en later
Michelangelo
Bestudeerde kunst
• Met al deze behoefte aan kennis uit de
oudheid kwam er behoefte aan de
bestudering van boeken uit die tijd. Dat
deden de humanisten.
• Eerst deed men dit slechts om bewijzen te
vinden voor de christelijke leer.
• In de 15e eeuw gaat men bronnen sec
bekijken op hun eigen waarde.
• Het humanisme creëert gaandeweg een
zienswijze waarin de mens Gods
evenbeeld is
• Humanisten worden belangrijke
wetenschappers, adviseurs en docenten.
• De uitvinding van de boekdrukkunst (circa
1450) maakt dat meer mensen de
beschikking krijgen over deze boeken.
• La Primavera van Botticelli (1482) is een
goed voorbeeld van een kunstwerk met
een klassiek thema.
Bijzondere afbeelding
–
–
–
–
allegorie op het begin van de lente
O.a. Venus en de lentegodin Flora.
Aan de rechterkant mogelijk seksueel geweld
De figuur links (Mercurius) staat mogelijk voor homoseksualiteit.
Hij plukt vruchten (die lust symboliseren), maar keert zich af van
de vrouwen rechts van hem.
– Vrouwen, waarvan er één (met verlangen?) naar Mercurius kijkt,
zijn sinds de Romeinse tijd de eerste vrouwen die sensueel
worden afgebeeld,
– Daardoor is et schilderij een keerpunt in de kunstgeschiedenis.
– Er zijn meer dan vijfhonderd verschillende soorten bloemen
afgebeeld, vaak tot in het kleinste detail.
• Middeleeuws en Renaissance in 1
schilderij
• Nog een invloedrijk schilder Piero della
Francesca de eerste die het centraal
perspectief gebruikt in zijn schilderijen.
• De Geseling van Christus.
• Het is een uitvinding van Brunelleschi om
zijn schetsen op te zetten en om zijn
opmetingen van bronnen om te zetten in
schetsen.
• Techniek: alles wat ver weg is kleiner
maken en licht donker contrasten.
• Het lijkt alsof we ons in het schilderij
bevinden