Mestcellen - Hematologie Groningen

Stamceltransplantatie met
bloedvormende stamcellen
(beenmergtransplantatie)
Afdeling Hematologie
Universitair Medisch Centrum Groningen
www.hematologiegroningen.nl
umcg
1
Afd Hematologie
Beenmergtransplantatie
=
stamceltransplantatie
umcg
2
Afd Hematologie
Hematopoëse = bloedcelvorming
stamcel
basofiel
eosinofiel
monocyt
neutrofiel
trombocyt
rode
bloedcel
witte bloedcellen
plasmacel
B-cel
T-cel
Wat zijn bloedvormende stamcellen?
• Stamcellen staan aan de oorsprong van de
bloedcelvorming
• Stamcellen leven normaal in het beenmerg
en soms in het bloed
• Stamcellen kunnen delen en vervolgens
uitrijpen tot rijpe bloedcellen
• Stamcellen houden zichzelf in stand
• Verzamelde en ingevroren stamcellen kunnen
gebruikt worden als transplantaat
umcg
Afdeling Hematologie
Wat doen stamcellen?
• Na schade of verlies van cellen zorgen
stamcellen voor herstel
• Na bloeding extra aanmaak rode
bloedcellen
• Bij een infectie extra aanmaak witte
bloedcellen
• Na chemotherapie extra aanmaak van
alle bloedcellen
umcg
Afdeling Hematologie
Wat doet chemotherapie?
• Doodt kwaadaardige weefsels door fouten
te veroorzaken in de kankercellen, bij
voorkeur tijdens de celdeling
• Beschadigen ook gezonde weefsels
tijdens celgroei, bv.
– bloedvormende cellen
– haarwortels, de huid
– slijmvlies in de mond, maag, darmen
umcg
Afdeling Hematologie
Standaardbehandeling meeste
(hematologische) ziekten
• Chemotherapie, meestal in de vorm van ‘kuren’
• Elke kuur veroorzaakt een deel afbraak van de
kwaadaardige cellen
• Als bijwerking is er tijdelijk ook invloed op de
bloedcelaanmaak (beenmergonderdrukking)
• Tussen de kuren door kan de bloedvorming weer
herstellen, waarna de volgende kuur gegeven
kan worden, net zo lang tot de tumor weg is
• De hoeveelheid schade aan de bloedcelvorming
bepaalt de zwaarte van de kuren
umcg
7
Afd Hematologie
Chemotherapie wordt in kuren
gegeven om tussentijds herstel
mogelijk te maken
De diepte van suppressie
bepaalt de ernst van de
bijwerkingen
Normale cellen
kankercellen
umcg
8
Afd Hematologie
Met ‘standaard’ chemotherapie komt
de ziekte bij veel patiënten terug
Door stamceltransplantatie
(‘beenmergtransplantatie’) kan
veel meer chemotherapie of
bestraling gegeven worden
Stamceltransplantatie bij
hematologische maligniteiten
Rationale
• Het liefst wordt veel meer chemotherapie
gegeven, omdat de tumor dan beter zal reageren
• Maar: veel meer chemotherapie geven kan niet,
want dat zou het beenmerg met de stamcellen
blijvend beschadigen
• De andere weefsels in het lichaam (zoals hart,
longen, zenuwweefsel) moeten zonder schade
wel meer chemotherapie kunnen verdragen
umcg
10
Afd Hematologie
Stamceltransplantatie
Achtergrond
Patiënt wordt behandeld met een superintensief schema, dat zal resulteren in:
• zo veel mogelijk tumorcelafname
• blijvende beenmergbeschadiging
Vervanging m.b.v. normale bloedvormende
stamcellen is nodig
umcg
11
Afd Hematologie
Stamceltransplantatie
Wie is de donor?
AUTOLOOG = patiënt zelf
ALLOGEEN = gezonde donor